کوه صفه، نماد زیبایی و طبیعت بکر اصفهان این روزها بار دیگر کانون توجه مردم، اهالی سیاست و فعالان محیط زیست بود. پخش بازیهای فوتبال جام جهانی 2018 به صورت زنده از تلویزیون‌های بزرگ در این منطقه، هرچند با استقبال بی نظیر و پرشور مردمی همراه بود؛ اما واکنش تند برخی از مخالفان سیاسی و فعالان محیط زیست را به دنبال داشت. واکنشی که از فضای مجازی آغاز شد و در روزهای بعد، آن را به کانون بحرانی تازه برای مدیریت شهری تبدیل کرد.
رسانه های همسو با شهرداری این رویداد را نخستین تجربه تماشای خانوادگی فوتبال در اصفهان نامیدند و باعث امیدآفرینی؛ و درسوی دیگر امام جمعه اصفهان آن را پیروزی توام با گناه نامید و به انتقاد از عملکرد مدیران شهری پرداخت. اما این گزارش فارغ از هیاهوهای سیاسی پیرامونش قصد دارد تا با نگاهی زیست محیطی برگزاری چنین رویدادهایی را منطقه کوستانی صفه بررسی کند؛ منطقه ای بکر و حساس که از یک طرف باعث نشاط اجتماعی و از دیگر سو تنفس گاه طبیعت بکر اصفهان است.
سوءاستفاده از هیجان مردم
احسان رعنایی، اولین کسی بود که بیرق اعتراض فعالان زیست محیطی اصفهان را نسبت به کشاندن خیل جمعیت به منطقه کوهستانی صفه در فضای مجازی را بالا برد!؛ او می‌گوید: تردیدی نیست که همه از دیدن شادی مردم خوشحال می‌شویم، اما به چه قیمتی؟ که یک عده اراضی ملی را حیاط خلوت خود کرده و از نشاط اجتماعی برای قهرمان سازی و تبلیغ و بهره‌برداری سیاسی استفاده کنند؟ شهرداری به جای پارک‌ها و ورزشگاه‌ها، مردم را به تجمع در بالای کوه تشویق می‌کند؟ این کار غیر از سوءاستفاده از هیجان مردم چه معنایی دارد؟ لذا شکایت از شهرداری و مدیریت مجموعه گردشگری صفه با قوت پیگیری می شود.
رعنایی، ادامه می‌دهد: این موضوع پایمال کردن حقوق شهروندی در اراضی ملی و محدود کردن فضای تماشای فوتبال به یک نقطه بنام کوه صفه است. به باور من آنها قصد دارند خود را پیشگام چنین رویدادی نشان دهند؛ چراکه چهار سال قبل در تالار هنر اصفهان هم چنین برنامه‌ای بصورت خانوادگی بدون هیچ مشکلی اجرا شد. اگر واقعا به فکر نشاط اجتماعی هستند چرا در پارک‌ها و ورزشگاه‌ها و سینماها برنامه اجرا نکردند؟ یا چرا آنرا به مکانی مانند میدان امام علی نمی برید؟ شهرداری غیرقانونی در عرصه کوه، رستوران و شهربازی و پارکینگ راه انداخته است و پولی که برای ورودی و تاکسی‌هایی که در کوه تردد دارند و ... می‌گیرد. رعنایی تاکید می کند که نباید اراضی ملی و نشاط اجتماعی را تبدیل به نردبان کاسبی و منافع سیاسی کرد.
او با تاکید بر اینکه مقام قضایی به حضور مردم نگاه جنسیتی نداشت، اظهار می‌کند: آنها تعجب کردند که چرا شهرداری اصرار دارد جمعیت در یک نقطه به نام کوه صفه متمرکز شود؟ این کار به صورت پراکنده در سطح شهر قابل اجرا بود تا همه اقشار در محلات مختلف بتوانند استفاده کنند؛ به همین دلیل حکم لغو داده شد. آنها می‌توانستند برنامه را جابجا کنند؛ همانطور که برنامه خیابان آمادگاه لغو شد و همه را به صفه کشاندند. این هیجانات گذراست، ولی خطر بزرگتر این است که مدیران رسم قانون شکنی و خودسری را یاد بگیرند و این برای کل شهر خطرناک است.
مخالفت با هر پدیده نو
علی معینی، رییس شرکت توسعه گردشگری سپاهان نیز سوی دیگر این ماجراست. او که بروز مخالفت با هر پدیده نو و تازه‌ای را رویدادی طبیعی در جامعه ایران می‌داند، معتقد است که پخش بازیهای فوتبال در منطقه کوهستانی صفه، تبعات بسیار مثبتی را از حیث اجتماعی به همراه داشته و هیچ آسیبی به محیط زیست این منطقه وارد نکرده است.
معینی می‌گوید: این برنامه طی سه شب به ترتیب باحضور سه، پنج و دوازه هزار نفر از شهروندان اصفهان در پارکینگ‌های شماره یک و دو منطقه صفه برگزار شد و از همان ابتدا تعدادی از ان.جی.او های زیست محیطی در جریان کار ما بودند و حتی در شبهای اجرای برنامه نیز در محل حضور داشتند. همچنین در شب سوم ریاست شورای هماهنگی ان.جی.او های میراث فرهنگی تعمدا درمحل حضور یافتند و درنهایت حتی از بازخوردهای اجتماعی این جریان هم دفاع کردند.
رییس شرکت توسعه گردشگری سپاهان با اشاره به همراهی و موافقت فرماندار و فرماندهی نیروی انتظامی اصفهان با اجرای این برنامه می‌گوید: این عزیزان زحمات بسیاری را متقبل شده و با نگاهی مثبت با ما همراهی کردند. دادستانی و معاونتهای دادستانی هم اگرچه نقطه نظراتی داشتند، ولی در مجموع به این اقدام نگاهی مثبت داشتند. در این میان یکی دو مخالفت ابزار شد که من این دوستان را به قدری بازنگری نسبت به اینگونه مسائل دعوت می‌کنم. او تاکید می‌کند: چنانچه بسیاری از آمارها نشان می‌دهد جامعه اصفهان اینک از نشاط و مدارای اجتماعی بسیار پایینی برخوردار است و بنابراین نیازمند شادی، نشاط و امیدواری است. وقتی برای تماشای یک مسابقه فوتبال دوازه هزار نفر از مردم در کنار هم جمع شده و به گفته مسئولان هیچ رخداد ناهنجار و ساختارشکنی هم اتفاق نمی‌افتد، یعنی می‌توان با حداقل امکانات لحظات شادی را برای مردم ایجاد کرد.
معینی درباره انتخاب منطقه صفه برای پخش زنده فوتبال نیز می‌گوید: انتخاب محلی با این اندازه نیازمند همفکری مسئولان امنیتی استان است. شورای تامین اگرچه در ابتدا با انتخاب مکان‌هایی مانند چهارباغ موافقت کرد، ولی بعدا به این نتیجه رسید که این خیابان مکان مناسبی نیست. تصور می‌شد با حساسیت‌هایی که وجود دارد، منطقه‌ای مثل صفه که هم در شهر و هم خارج از آن است، می‌تواند مکان بهتری برای برگزاری این برنامه باشد.
او درباره احضار خود ازسوی دادستانی در پی ابراز نارضایتی برخی از فعالان محیط زیست نیز می‌گوید: با من تماسی گرفته شد و شخصی خود را نماینده دادستان معرفی کرد، اما بعد مشخص شد که این مسئله صحت نداشته و ادعای این فرد کذب است. ظاهر شکایتی هم از بنده از سوی یکی از نهادها صورت گرفته است. آنها برگه احضاریه ساده‌ای را به من داده و از ارائه نسخه دوم آن خودداری کردند و چون طبق آیین دادرسی مدنی احضاریه باید دو نسخه باشد من از پذیرش آن ممانعت کردم.
تشکل‌ها حساس شده‌اند
محمود سلطانی از پژوهشگران و کارشناسان شناخته شده محیط زیست است. او برگزاری چنین برنامه هایی را فی‌نفسه خالی از اشکال می داند، اما معتقد است بروز هیجان در زمان پخش بازیها و بعد از آن نباید منجر به اقدامات ناهنجار شده و طبیعت این منطقه را مورد آسیب قرار دهد. سلطانی می‌گوید: تشکل‌های زیست محیطی نسبت به تغییراتی که در سالهای اخیر در منطقه صفه رخ داده حساس شده‌اند و دغدغه‌های آنها نیز تا حد زیادی به جاست، منتها آنها زمانی وارد عمل شده‌اند که خیلی از اتفاقاتی که نباید؛ رخ داده است!. او درخصوص غرفه‌بندی و اجرای برنامه‌های مهیجی که خیل عظیمی از جمعیت را به منطقه کوهستانی صفه کشانیده نیز می‌گوید: به هرحال وقتی یک یا صد نفر از مردم حتی با نیت بهره‌برداری مطلوب وارد یک منطقه طبیعی می‌شوند، نتایجی همچون پخش زباله را در پی دارد. این کارشناس محیط زیست با اشاره به اینکه در بسیاری از کشورهای دنیا اماکنی برای تخلیه هیجان مردم در نظر گرفته شده است، می‌گوید: مدیریت شهری پایدار به ویژه در جامعه جوان ایران باید پاسخگوی هیجانات اجتماعی باشد، اما این مسئله نباید منجر به تخریب فضای طبیعی و آلودگی زیست محیطی شود. خروج مردم از خانه و حضور در کوه صفه و ولوله و شادی برای فوتبال هم اگر منجر به چنین مسائلی نشود به عقیده من خالی از اشکال است.
سلطانی با بیان اینکه شهرداری اصفهان در سالهای اخیر پروژه‌های بزرگی را بدون رعایت مسائل زیست محیطی در منطقه صفه اجرا کرده است، عنوان می‌کند: گویی با اجری این پروژه‌ها، منطقه صفه از حالت طبیعی خارج و به یک پارک شهری تبدیل شده است و همین مسئله نیز حساسیت برخی از فعالان محیط زیست را برانگیخته است. او تاکید می‌کند: بهره برداری پایدار از طبیعت فی‌نفسه کار بدی نیست، ولی بهتر است مسئولان این حوزه برای تبدیل مناطق کوهستانی به مکانهای تفریحی، فعالان محیط زیست را در جریان قرار داده و با آنها تعامل کنند.
ظرفیت حضور جوانان در صفه
مدیر پارک طبیعی شرق شهرداری اصفهان نیز که از دیگر مجریان این طرح است، به نوسان می‌گوید: طبعا از فعال کردن مکانهای دیگر شهر اصفهان همچون منطقه شرق و حتی مناطقی مثل شهر رویاها برای اجرای چنین برنامه هایی استقبال می‌کنیم. وحید صلواتی، ادامه می دهد: کوه صفه یکی از قطب‌های گردشگری اصفهان است که ظرفیت حضور جوانان در آن وجود دارد، ولی اگر کارشناسان زبده و متخصص محیط زیست معتقدند که اجرای این برنامه‌ها در منطقه صفه برای این منطقه مضر است، مسلما جلوی این کار را خواهیم گرفت.
منبع: نوسان
