همچنين مركز پژوهش‌هاي مجلس تاكيد مي‌كند كه طرح كالابرگ الكترونيك از دي‌ماه ۱۴۰۱ آغاز شد و تا ارديبهشت ۱۴۰۳ ادامه يافت. در اين بازه زماني سه مرحله اصلي اجرا شد: گسترش جامعه هدف از سه دهك پايين به هفت دهك درآمدي، افزايش مبلغ يارانه تشويقي از ۸۰ به ۲۲۰ هزار تومان و اجراي طرح فجرانه با هدف جبران تورم و حفظ قدرت خريد خانوارها. در اين گزارش، به‌طور همزمان به يافته‌هاي گزارش نظارتي ارزيابي طرح و همچنين آمار و اطلاعات تكميلي پيرامون مشاركت خانوارها، تاثير بر مصرف كالري، هزينه‌هاي اجرايي و چالش‌هاي عملياتي پرداخته مي‌شود.
تاثير كالابرگ الكترونيكي بر مصرف
مركز پژوهش‌هاي مجلس با بررسي داده‌ها گزارش داده كه ميزان مشاركت در طرح كالابرگ الكترونيك به تدريج افزايش يافته و در مرحله فجرانه، تقريبا به صد درصد براي سه دهك پايين درآمدي رسيده است. اين نهاد تاكيد مي‌كند كه مشاركت گسترده در دهك‌هاي پايين درآمدي، نشان‌دهنده استقبال قابل توجه از يارانه تشويقي و امكان دسترسي بهتر به كالاهاي اساسي است. همچنين، به نقل از مركز پژوهش‌هاي مجلس، ميانگين مصرف كالري در دهك‌هاي پايين نسبت به سال گذشته بهبود نسبي نشان داده كه ناشي از تخصيص يارانه شبه‌نقدي و تسهيل خريد كالاهاي ضروري ارزيابي مي‌شود. مركز پژوهش‌هاي مجلس بر اساس اطلاعات به دست‌آمده از روند مشاركت و تغيير در مصرف كالري سرانه افراد اعلام كرده كه يارانه تشويقي براي دهك‌هاي بالاتر از دهك سوم، اثر محرك چنداني نداشته است. به گفته اين مركز، يارانه مذكور در سه دهك پايين درآمدي نقش مهمي در ترغيب به خريد كالاهاي اساسي و بهبود وضعيت تغذيه داشته، اما در دهك‌هاي بالاتر به دليل توان مالي بيشتر يا اولويت‌هاي مصرفي متفاوت، اثرگذاري محدودي مشاهده شده است.
منابع مالي كالابرگ الكترونيكي
مركز پژوهش‌هاي مجلس با استناد به داده‌هاي آماري گزارش مي‌دهد كه هزينه كل اجراي طرح كالابرگ الكترونيك تا ارديبهشت‌ماه ۱۴۰۳ حدود ۴۲.۳ هزار ميليارد تومان بوده كه ۷۶ درصد آن به مرحله فجرانه اختصاص دارد. اين مركز توضيح مي‌دهد كه مرحله فجرانه با محاسبه تفاوت قيمت سبد كالايي مبنا (بر اساس قيمت‌هاي سال ۱۴۰۱) و پرداخت آن به عنوان يارانه تشويقي، در پي جبران قدرت خريد خانوارها بوده و باعث افزايش مشاركت در سه دهك پايين درآمدي تا سطح صد درصد شده است. بااين‌حال، مركز پژوهش‌هاي مجلس تاكيد مي‌كند كه هزينه‌هاي اجرايي بالا، تداوم طرح را با مشكل مواجه كرده است. اين نهاد همچنين تصريح مي‌كند كه منابع مالي طرح عمدتا از محل درآمدهاي موقت (مانند درآمد شركت گاز) تامين مي‌شد كه پايداري لازم را نداشت. گسترش دايره شمول از سه دهك به هفت دهك نيز بدون تامين منابع كافي، فشار مالي قابل توجهي بر بودجه وارد كرد و در نهايت به توقف طرح در ارديبهشت ۱۴۰۳ انجاميد.
بال پژوهشي مجلس در گزارش خود عنوان مي‌كند كه طي اجراي طرح كالابرگ الكترونيك، چالش‌هاي متعددي بروز كرد كه در كارايي و اثربخشي آن تاثير منفي گذاشت. اين مركز به تغييرات مكرر در نحوه اجرا، عدم اطلاع‌رساني كافي به گروه‌هاي هدف و عدم همكاري دستگاه‌هاي ذي‌ربط اشاره مي‌كند و مي‌گويد كه اين عوامل موجب سردرگمي خانوارها و فروشگاه‌ها شد. همچنين تخلفات برخي فروشگاه‌ها نظير اجبار به خريد برندهاي خاص يا فروش صوري، انحرافات قابل توجهي در تخصيص يارانه ايجاد كرد و تاخير در پرداخت به فروشگاه‌ها نيز به نارضايتي و كاهش انگيزه آنها انجاميد. اين مركز نبود زنجيره تامين يكپارچه و تمركز بيش از حد بر فروشگاه‌ها را عامل ديگري مي‌داند كه اتصال موثري ميان طرح و توليدكنندگان برقرار نكرد و در نتيجه، توزيع كالا و اجراي طرح با دشواري‌هاي قابل ملاحظه‌اي روبه‌رو شد.
مركز پژوهش‌هاي مجلس در جمع‌بندي خود تصريح مي‌كند كه طرح كالابرگ الكترونيك با جايگزيني روش‌هاي سنتي كوپني با زيرساخت الكترونيك و تمركز بر دهك‌هاي پايين، اثرات مثبتي بر بهبود معيشت خانوارهاي كم‌درآمد گذاشته و باعث افزايش مشاركت و مصرف كالري در اين گروه‌ها شده است. با اين حال، چالش‌هاي ساختاري در تامين مالي و ضعف در اجرا مانع از دستيابي به اهداف بلندمدت شده و در نهايت، هزينه‌هاي بالاي مرحله فجرانه و توقف طرح در ارديبهشت ۱۴۰۳، نشان‌دهنده ضرورت بازنگري در مدل‌هاي حمايتي و تمركز بيشتر بر گروه‌هاي هدف واقعي است. مركز پژوهش‌هاي مجلس براي تضمين تداوم اثرات رفاهي، تامين منابع پايدار از طريق درآمدهاي باثبات‌تر مانند ماليات بر ارزش افزوده، اتصال موثر طرح به زنجيره توليدكنندگان، محدودكردن يارانه تشويقي به دهك‌هاي پايين و اجراي برنامه‌هاي آموزشي براي آگاهي‌بخشي خانوارها را توصيه مي‌كند. همچنين اين مركز بر اين باور است كه تجربه طرح كالابرگ الكترونيك نشان مي‌دهد طراحي و اجراي موفق سياست‌هاي حمايتي نيازمند انسجام نهادي، منابع مالي پايدار و پايش مستمر است تا بتواند در شرايط تورمي و نوسانات اقتصادي، نقش حمايتي واقعي ايفا كند.