هشتمین گردهمایی وزیران امور خارجه کشورهای حاشیه اقیانوس هند به میزبانی مشترک عمان، هند و سنگاپور با شعار «به‌سوی افق‌های جدید شراکت دریایی» در حالی از روز گذشته و با مشارکت مقام‌های عالی‌رتبه ۲۰ کشور عضو در مسقط آغاز به کار کرد که سیدعباس عراقچی نیز با حضور در این گردهمایی، در این نشست سخنرانی کرد. وزیر امور خارجه همچنین در حاشیه برگزاری این گردهمایی در دیدارهای دوجانبه‌ای با وزیران امور خارجه و دیگر مقام‌های شرکت‌کننده در این رویداد گفت‌وگو کرد.
هشتمین گردهمایی وزیران امور خارجه کشورهای حاشیه اقیانوس هند در حالی روز گذشته آغاز به کار کرد که تا امروز 29بهمن‌ماه نیز ادامه خواهد یافت و عراقچی شامگاه شنبه تهران را به مقصد مسقط ترک کرد و روز گذشته نیز در آیین افتتاحیه این گردهمایی شرکت و سخنرانی کرد. رییس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی که در نخستین ساعات حضور در این گردهمایی و در حاشیه برگزاری آن، با رسانه هندی «ویون» به گفت‌وگو پرداخت، در بخشی از سخنانش به بحث تحریم و مشخصا تاثیر آن بر فعالیت‌های ایران در بندر چابهار نیز اشاره کرد و با تاکید بر اهمیت راهبردی این بندر، یادآور شد: «هند با دولت آمریکا درباره موضوع معافیت‌های تحریمی درباره بندر چابهار در ارتباط است.» او با اشاره به امضای توافق ۱۰ساله‌ای که در سال 2024 میلادی میان شرکت‌های «ایندیا پورتس گلوبال لیمیتد» و سازمان بنادر و دریانوردی ایران امضا شده و به‌موجب آن، هند از حق اداره این پایانه برخوردار است، گفت: «برخی مسائل مربوط به طرف سوم است و طرف هندی در حال رایزنی با آمریکا دراین‌باره است.»
عراقچی در حالی در ادامه این گفت‌وگو از عزم خود برای رایزنی با مقام‌های یمنی درخصوص آزادی یک شهروند هندی به‌نام «نیمیشا پریا» که به اتهام قتل یک شهروند یمنی به اعدام محکوم شده، خبر داد که در بخش دیگر این گفت‌وگو نیز به پرسشی در ارتباط با اخبار منتشر شده درباره «لغو معافیت‌های تحریمی بندر چابهار توسط دولت ترامپ» پاسخ داد و با اشاره مجدد به «رایزنی‌های هندی‌ها با آمریکایی‌ها» در این رابطه گفت: «ما تصمیم‌گیری دراین‌باره را به دوستان‌مان واگذار می‌کنیم. از نظر ما، بندر چابهار یک بندر بسیار مهم است که هند را به ایران، آسیای مرکزی و سایر مناطق متصل می‌کند. این بندر برای هر دو طرف اهمیتی استراتژیک دارد. از سوی هر دو طرف عزمی برای همکاری، به‌یژه از طریق بندر چابهار وجود دارد. یک همکاری ۱۰ساله وجود دارد؛ بنابراین ببینیم چگونه بر این مشکلات غلبه می‌کنیم.»
با این همه اما شاید یکی از مهم‌ترین بخش‌های سفر دو روزه وزیر امور خارجه به مسقط، سخنرانی او در هشتمین کنفرانس اقیانوس هند بود. آنجا که عراقچی با تاکید بر اینکه «هیچ کشوری نمی‌تواند در مسیر توسعه اقتصادی خود تنها پیش برود»، از «همکاری منطقه‌ای» به‌عنوان «کلید پیشرفت مشترک» یاد کرد و گفت: «ایران با عضویت در انجمن کشورهای حاشیه اقیانوس هند و اجلاس نیروهای دریایی این سازمان، بر تعهد خود به چندجانبه‌گرایی و همکاری اقتصادی و امنیتی در منطقه تاکید دارد.»
رییس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی همچنین با تقدیر از نقش سازنده عمان به‌عنوان میزبان این دور از گردهمایی وزیران امور خارجه کشورهای حاشیه اقیانوس هند گفت: «دریاها در طول تاریخ، همواره بیش از آنکه مرزهای جغرافیایی باشند، دروازه‌های اتصال تمدن‌ها بوده‌اند. اقیانوس هند از هزاران سال پیش تاکنون، نه فقط یک پهنه آبی، بلکه شاهراهی برای تجارت، تبادل فرهنگ و توسعه تمدنی بوده است. این مسیر، بازرگانانی را از سواحل هند به آفریقا، از جزایر اندونزی به خلیج‌فارس و از ایران به دریای سرخ پیوند داده است. در روزگاری که جاده‌های زمینی طولانی و ناامن بودند، این اقیانوس بود که اقتصادهای نوظهور را به‌هم متصل و فرصت‌های جدید خلق می‌کرد.» او با تاکید بر اینکه در حال حاضر جهان دستخوش تغییراتی بنیادین شده، گفت: «سرعت تحولات اقتصادی و فناورانه، وابستگی کشورها به مسیرهای تجاری جدید و نیاز به امنیت و همکاری منطقه‌ای، بیش از گذشته اهمیت یافته است. در چنین شرایطی دیگر نمی‌توانیم به مسیرهای سنتی و الگوهای قدیمی تجارت بسنده کنیم.» عراقچی تصریح کرد: «ما باید آینده‌ای را طراحی کنیم که در آن اقیانوس هند، نه فقط یک مسیر ترانزیتی بلکه یک قطب همکاری‌های راهبردی و اقتصادی باشد. این همان فلسفه‌ای است که در پس عنوان کنفرانس امسال، یعنی «سفر به افق‌های جدید مشارکت دریایی» نهفته است. این عنوان، نه‌فقط یک شعار بلکه بیانگر یک ضرورت تاریخی برای همه کشورهای منطقه است.»
وزیر امور خارجه ایران همچنین با تاکید بر درک این تحول از سوی جمهوری اسلامی از «سیاست دریامحور» به‌عنوان «اولویت استراتژیک توسعه ایران» نام برد و گفت: «کشوری که بیش از ۵۸۰۰کیلومتر خط ساحلی دارد -کیلومتر آن در جنوب، در امتداد همین اقیانوس پهناور- نمی‌تواند نسبت به آینده آن بی‌تفاوت باشد.» او که معتقد است «توسعه اقتصاد دریامحور»، نه فقط «یک انتخاب» بلکه «یک الزام برای ایران» است، خاطرنشان کرد: «ما دریافته‌ایم که سواحل ما، نه فقط مرزهای طبیعی کشور بلکه دروازه‌های اتصال ایران به اقتصاد جهانی هستند. از این رو، دولت چهاردهم جمهوری اسلامی ایران یک برنامه جامع و عملیاتی برای توسعه بنادر، حمل‌ونقل دریایی و ایجاد زنجیره تامین منطقه‌ای تدوین کرده است.»
عراقچی در بخش دیگر سخنانش در این گردهمایی از «اهمیت و جایگاه ویژه سواحل مکران» سخن گفت و یادآور شد: «این سواحل که قرن‌ها از ظرفیت‌های طبیعی و اقتصادی آنها غفلت شده بود، امروز به یکی از اولویت‌های توسعه ملی تبدیل شده‌اند. «بهشت گمشده» مکران، امروز باید به قطب اقتصادی آینده ایران و منطقه بدل شود. دولت جمهوری اسلامی ایران، با تکیه بر این راهبرد، چهار هدف کلیدی را برای توسعه این منطقه تعیین کرده است.» او سپس به چهار هدف کلیدی ایران برای توسعه سواحل مکران اشاره کرد و در تشریح این اهداف چهارگانه گفت: «نخست، تقویت اقتصادهای بومی و محلی، ایجاد اشتغال پایدار برای جوامع ساکن در این مناطق و حمایت از صنایع کوچک و متوسط است که بتوانند در زنجیره تامین منطقه‌ای ایفای نقش کنند. دوم، توسعه زیرساخت‌های انرژی با تاکید بر انرژی‌های تجدیدپذیر. ما دریافته‌ایم که اقتصاد آینده، اقتصادی وابسته به انرژی‌های پایدار و پاک است. سرمایه‌گذاری در فناوری‌های جدید انرژی و کاهش وابستگی به منابع فسیلی، نه‌تنها از نظر زیست‌محیطی ضروری است بلکه از نظر اقتصادی نیز به رقابتی‌تر شدن این منطقه کمک خواهد کرد. سوم، تکمیل راهگذرهای بین‌المللی و تقویت مسیرهای مواصلاتی. ایجاد شبکه‌ای از مسیرهای ریلی، جاده‌ای و دریایی که ایران را به دیگر کشورهای منطقه و فراتر از آن متصل کند، یکی از ارکان کلیدی سیاست دریامحور ماست و چهارم، جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی به‌عنوان نیروی محرکه توسعه اقتصادی. هیچ اقتصادی بدون سرمایه‌گذاری پایدار رشد نخواهد کرد و ما از تمامی کشورهایی که در توسعه این منطقه مشارکت داشته باشند، استقبال می‌کنیم.»
رییس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی در عین حال تاکید کرد که «هیچ‌یک از این طرح‌ها بدون امنیت پایدار محقق نخواهد شد» و گفت: «امنیت دریایی، امروز بیش از هر زمان دیگری یک مقوله اساسی برای اقتصاد جهانی است.» او خاطرنشان کرد: «جمهوری اسلامی کنار نقش اقتصادی و تجاری خود، مسوولیت تامین امنیت دریایی را نیز برعهده دارد. نیروی دریایی ایران، با همکاری کشورهای منطقه، به‌طور مستمر در عملیات ضددزدی دریایی، مبارزه با قاچاق مواد مخدر، جرایم سازمان‌یافته و تامین امنیت کشتیرانی نقش‌آفرینی کرده است. ما بر این باوریم که امنیت دریاها نباید ابزاری برای فشار یا اعمال نفوذ قدرت‌های فرامنطقه‌ای باشد، بلکه باید نتیجه همکاری کشورهای منطقه باشد.»
عراقچی که معتقد است «همکاری منطقه‌ای، کلید پیشرفت مشترک است» در عین حال به چالش مهمی نیز در این حوزه اشاره کرد و گفت: «برخی قدرت‌های فرامنطقه‌ای تلاش دارند تا از شکاف‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی در منطقه سوءاستفاده کنند و همکاری‌های طبیعی میان کشورهای منطقه را تحت‌تاثیر قرار دهند.» او تصریح کرد: «ما نمی‌توانیم اجازه دهیم که رقابت‌های ژئوپلیتیکی قدرت‌های جهانی، آینده این منطقه را تعیین کند. تصمیم‌گیری درباره سرنوشت اقیانوس هند باید توسط کشورهای این منطقه و برای منافع ملت‌های آن انجام شود.» وزیر امور خارجه همچنین ضمن ابراز خرسندی نسبت به برگزاری این دور از گردهمایی وزیران امور خارجه کشورهای حاشیه اقیانوس هند در پایتخت عمان، بار دیگر از نقش این کشور در مسیر همکاری‌های بین‌المللی تقدیر کرد و با بیان اینکه «عمان همواره نماد تعامل، گفت‌وگو و دیپلماسی سازنده در منطقه بوده»، گفت: «ما بر این باوریم که تنها از مسیر همکاری و اعتماد متقابل، می‌توان آینده‌ای پایدار برای ملت‌های منطقه رقم زد.» رییس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی در پایان سخنانش ابراز امیدواری کرد که این گردهمایی، سرآغاز فصل جدیدی از همکاری‌های دریایی و منطقه‌ای باشد.