7 سال تورم 40درصدی
یکی از دلایل اصلی استیضاح‌کنندگان همتی در ظاهر این بود که سیاست‌های ارزی برپایه آزادسازی نرخ دلار، بار تورم را بر دوش شهروندان انداخته است. همتی با تصریح بر این نکته که هفت‌سال پی‌درپی است که تورم 40درصد در کشور داریم، گفت: در دولت رییسی و نیز دولت روحانی هم که چندنرخی ارز حاکمیت داشت تورم‌ها در بالاترین سطح بوده است. همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی در جلسه علنی دیروز مجلس در دفاع از برنامه‌های خود در مقابل استیضاح طی سخنانی اظهار داشت: همه می‌دانند دشواری‌های معیشت مردم چگونه است اما دوستان طوری صحبت می‌کنند که انگار ما از این موضوع خبر نداریم. وی افزود: کسی که اقتصاد کشور را مدیریت می‌کند می‌داند هفت‌سال تورم پیاپی 40درصدی چه بر سر معیشت مردم آورده است. همه از این موضوع خبر دارند اما از من نخواهید اطلاعاتی را بدهم که دشمن شاد شود و منافع ملی ما به خطر بیفتد. همتی ادامه داد: سال97 مانند همین اتفاق رخ داد و من مسوولیت بانک مرکزی را گرفتم تا به مردم خدمت کنم. آن زمان اطرافیان ترامپ می‌گفتند ما چهلمین سال انقلاب در تهران هستیم اما مقابل آنها ایستادیم. هفته پیش عربستان بودم، مسوولان صندوق بین‌المللی پول به من گفتند امروز یک سوال جهانی است که چگونه می‌شود یک کشور هفت‌سال زیر فشارهای اقتصادی دوام بیاورد. در هفت‌سال گذشته 10میلیون نفر به زیر خط فقر رفته‌اند. ما می‌دانیم مردم چه مشکلاتی دارند اما براساس امکانات‌مان عمل می‌کنیم. وی اظهار داشت: مهم‌ترین مساله اقتصاد کشور تورم مزمن است اما اخیرا نرخ تورم کاهشی شده است. سال گذشته همین موقع تورم سالانه 42درصد بوده که امسال 32درصد شده است. علت رشد نقدینگی ارث به‌جا مانده از گذشته است که آثار آن ادامه دارد. ما ظرف پنج‌ماه گذشته 850هزار میلیارد تومان کسری بودجه را تامین کردیم. امروز 73درصد هزینه‌های جاری را سازمان مالیاتی و 80درصد بودجه را وزارت اقتصاد تامین می‌کند. همتی با اشاره به تجربه‌های گذشته در مدیریت بحران‌های اقتصادی، خاطرنشان کرد: در 20سال اخیر، سه بار در آستانه ابرتورم قرار گرفتیم، سال‌های97،99 و1401. در هر سه دوره، بانک مرکزی با ابزارهای مختلف مانند مدیریت بازار ارز در سال97، اجرای عملیات بازار باز و سیاست‌های نوین پولی در سال99 و کنترل ترازنامه در سال1401، موفق به جلوگیری از ابرتورم شد.
وزیر اقتصاد تاکید کرد: سیاست ما در آینده نیز کنترل تورم و جلوگیری از تشدید آن است. ما تمام تلاش خود را می‌کنیم تا ثبات پایدار در اقتصاد کلان ایجاد کنیم. این ثبات از طریق کاهش فعالیت‌های سفته‌بازانه و افزایش رشد حقیقی اقتصاد محقق می‌شود.
بانک مرکزی و نرخ ارز
همتی گفت: در قانون برنامه هفتم و بانک مرکزی خودتان تصریح کردید که مسوول مسائل پولی و بانکی، بانک مرکزی است. پس ریشه تورم کسری بودجه ناترازی بانک‌ها به ناترازی تجاری برمی‌گردد. اما آیا عامل ناترازی بودجه وزارت اقتصاد است؟ در ناترازی بودجه مجلس دولت و سایر دستگاه‌ها مقصر هستند اما وزارت اقتصاد وظیفه تامین مالی را برعهده دارد. من امروز با افتخار می‌گویم سازمان مالیاتی توانسته 1100 همت بودجه کشور را تامین کند. وی افزود: در این دولت مولدسازی به 90هزار میلیارد رسید و 20 همت خصوصی‌سازی رقم خورد اما می‌پذیریم که تورم و اقتصاد نفتی یک درد مزمن در اقتصاد بوده و ضعف نظارتی در سیستم بانکی و ناترازی در این سیستم یک واقعیت است و همه اینها موجب نقدینگی فراتر از رشد می‌شود.
وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: زمانی که برجام محقق شد، صادرات نفت افزایش یافت و رشد اقتصادی به 11 تا 12درصد رسید اما وقتی درآمدهای نفتی کاهش می‌یابد، هم رشد اقتصادی افت می‌کند و هم تورم افزایش می‌یابد. این نشان می‌دهد که اقتصاد ما به‌دلیل وابستگی به درآمدهای نفتی، تحت‌تاثیر مسائل بین‌المللی قرار دارد. وی افزود: این فشارها ابتدا بر بودجه نفتی، سپس بر ناترازی بودجه، نقدینگی، تورم و نرخ ارز تاثیر می‌گذارند. باید این چرخه را کنترل کنیم و در حال حاضر نیز در حال انجام این کار هستیم.
همتی در پاسخ به انتقادات درباره افزایش نرخ ارز، گفت: این ادعا که دولت عمدا نرخ ارز را افزایش داده، نادرست است. در بازار نیما، تنها یک پوسته باقی مانده بود و ارز 40هزار تومانی وجود خارجی نداشت. در واقع، مردم کالاها را با قیمت 60هزار تومان خریداری می‌کردند، در‌حالی‌که اختلاف بین دو بازار به 20هزار تومان رسیده بود. این اختلاف، رانتی عظیم ایجاد کرد که به‌نفع دلالان، صرافی‌ها، صادرکنندگان و واردکنندگان بود. وی ادامه داد: دولت قبل به این نتیجه رسید که از ابتدای فروردین1403، نرخ ارز را به‌تدریج افزایش دهد. زمانی که دولت جدید کار را تحویل گرفت، نرخ ارز دیگر 40هزار تومان نبود. این افزایش همراه با تحولات مهم سیاسی در منطقه و جهان بود که همه از آن مطلع هستید. وزیر اقتصاد تصریح کرد: دولت مصمم است تا با اجرای سیاست‌های صحیح پولی و مالی، از تشدید فشارهای اقتصادی جلوگیری کند و شرایط را برای رشد پایدار و کنترل تورم فراهم آورد. وی افزود: طبق آمار بانک مرکزی، هنوز 35درصد از ارز صادرکنندگان به چرخه اقتصادی بازنگشته‌اند. دلیل این امر این است که قیمت تثبیت‌شده ارز، قیمت ذاتی آن نیست و برای صادرکنندگان صرفه اقتصادی ندارد. هزینه‌های صادرات، تامین و تولید باعث شده است که بسیاری از فعالان اقتصادی از بازگشت ارز به بازار خودداری کنند.
همتی با اشاره به نرخ ارز گفت: برخی می‌گویند همتی معتقد است نرخ ارز باید کاهش یابد. من این را تاکید می‌کنم: قیمت فعلی ارز که حدود 90 تا 92تومان است، قیمت واقعی نیست بلکه ناشی از انتظارات تورمی است. من قبلا درباره قیمت ذاتی ارز صحبت کرده‌ام و معتقدم نرخ ارز باید کاهش یابد و این اتفاق خواهد افتاد. بانک مرکزی مدیریت لازم را انجام می‌دهد و این نرخ را کاهش می‌دهد. وزیر اقتصاد ادامه داد: تفاوت اصلی بازار فعلی با بازار نیما این است که در بازار فعلی، صادرکنندگان خودشان توافق می‌کنند. در دو سه ماه اخیر، 5/4میلیارد دلار در این بازار عرضه شده است. این نشان می‌دهد که بازار در حال بهبود است و این روند ادامه پیدا می‌کند.
تخصیص ارز و تجارت خارجی
همتی با اشاره به تاثیرات مثبت سیاست‌های اخیر دولت، گفت: در پنج‌ماهه منتهی به بهمن‌ماه، رشد صادرات غیرنفتی 25درصد بوده است. صادرات به 15کشور و منطقه 37درصد رشد کرده و صادرات به اتحادیه اقتصادی اوراسیا 27درصد افزایش یافته است. همچنین صادرات پسته 47 درصد، پتروشیمی 47درصد و زعفران 17درصد رشد داشته است. وی افزود: سال گذشته، تراز تجاری غیرنفتی ما 17میلیارد دلار منفی بود اما امسال با رشد 19درصدی، این رقم به 3میلیارد دلار منفی کاهش یافته است. با احتساب صادرات نفت و گاز، وضعیت تراز تجاری ما بسیار بهتر شده است. همتی تاکید کرد: نباید این القا را در بازار ایجاد کنیم که شرایط ارزی بد است یا تورم در راه است. ما تورم را کنترل خواهیم کرد و نرخ ارز را نیز مدیریت می‌کنیم. یکی از نتایج مثبت این سیاست‌ها، رشد 40درصدی بازار سرمایه در پنج‌ماه اخیر است. این نشان‌دهنده شادابی و بهبود اقتصاد کشور است. وزیر اقتصاد گفت: ما به‌طور جدی در حال کنترل تورم و ایجاد ثبات در بازار ارز هستیم. این سیاست‌ها نتایج مثبت خود را در رشد صادرات و بهبود بازار سرمایه نشان داده‌اند و این روند ادامه پیدا می‌کند. وی تاکید کرد: ما باید اقتصاد را به‌طور کلی مدنظر قرار دهیم. از ابتدای سال تاکنون بانک مرکزی 70میلیارد دلار تخصیص ارز داشته است و نحوه اداره آن با مقاومت سخت مردم صورت گرفته است چراکه آنها مشکلات بسیاری داشتند اما در انتخابات شرکت کردند و بخشی نیز شرکت نکردند که به آنها نیز باید احترام بگذاریم.
همتی افزود: ما از وضعیت کنونی راضی نیستیم و می‌دانیم مردم مشکلاتی دارند کما اینکه نمایندگان مجلس به‌دلیل ارتباط بیشتری که با موکلانشان داشتند از این وضعیت نارضایتی بیشتری دارند بنابراین تلاش می‌کنیم که این مشکل را حل کنیم اما امکانات و منابع یک‌شبه ایجاد نشده است همچنین ناترازی پولی، بانکی و انرژی نیز یک‌شبه ایجاد نشده است که بتوانیم در طول یک شب آن را برطرف کنیم. وی در خصوص وضعیت بازار بورس گفت: این سوال به این دلیل ایجاد شده است که از سوالات استیضاح دوسال قبل کپی‌برداری شده چراکه من از بازار بورس حمایت می‌کنم و پشت آنها ایستاده‌ام ضمن اینکه معتقدم منابع این بخش تامین‌کننده منابع مالی لازم برای تولید است که از طریق آن می‌توانیم تاکیدات مقام معظم رهبری در جهت رشد 8درصدی را محقق کنیم.
وی بیان کرد: ما در تلاش هستیم به گونه‌ای برنامه‌ها را طراحی کنیم که اقتصاد مردمی شود و جهت‌گیری‌های‌مان در این حوزه نیز
مشخص است.
بازار سهام
همتی یادآور شد: در گذشته بورس 40درصد رشد کرد و ما در پنج‌ماه 404هزار میلیارد اوراق منتشر کردیم و به‌طور شبانه‌روزی پیگیر هستیم تا مشکلی در این بخش ایجاد نشود. وی افزود: تعجب می‌کنم که گفته شده بنده از وضعیت حوزه بهداشت خبر ندارم و این در حالی است که دو روز گذشته در جلسه سران قوا اصرار کردم که اوراق بفروشند تا حق بیمه پرداخت و مشکل حوزه بهداشت رفع شود. همتی در خصوص علت عدم اجرای سهام عدالت گفت: این سوال نیز مربوط به سال1401 است چراکه در بودجه سال1403 قانونی برای بازماندگان از سهام عدالت تصویب نشده است و در دولت سیزدهم نیز این موضوع مطرح شده اما تصویب نشد. ما در پرداخت سهام عدالت واقعا به مردم ظلم می‌کنیم چراکه به 49میلیون نفر پرداخت کرده اما اجازه استفاده و خرید و فروش به آنها نمی‌دهیم کمااینکه 2میلیون نفر از این تعداد فوت کردند اما سهام آنها قابل انتقال نبود.
وی افزود: ما سالانه 500هزار تومان سود برای این سهام پرداخت می‌کنیم که حتی نمی‌توان با آن دو وعده غذا تهیه کرد. بنابراین ما تعیین‌تکلیف سهام عدالت را پیگیری می‌کنیم و معتقدیم ارزش یک‌میلیون سهام عدالت به 30میلیون تومان رسیده است که می‌توان آن را به مردم بازگرداند.
وی در رابطه با عملکرد ضعیف شورای رقابت گفت: در این خصوص باید به قانون مراجعه شود چراکه من تمثیل کردم عین منطقه بی‌طرف بین عراق و کویت است و مسوول آن مشخص نیست. 15نفر عضو دارد که از بین آنها تنها دو نفر را وزیر اقتصاد پیشنهاد می‌دهد و رییس‌جمهور برای یکی از آنها حکم می‌دهد اما بعد از آن نه وزیر و نه رییس‌جمهور پیگیر وضعیت آن نیستند ضمن اینکه در مدت شش‌سال قادر به تغییر آن حتی با وجود نارضایتی نیز نخواهند بود.
همتی در مورد عملکرد مناطق آزاد اظهار کرد: برای مناطق آزاد 20 سال مسیر اشتباه طی شده است کمااینکه بنده در کیش گفتم تهران نه‌تنها از نظر اقتصادی بلکه اجتماعی و فرهنگی نیز از کیش آزادتر است و امکانات بیشتری دارد اما در کیش محدودیت زیادی وجود دارد اما ما روندی را آغاز کرده‌ایم که در پی آن تولید‌کنندگان کیش، قشم و چابهار به‌دلیل حذف مالیات مضاعف رضایت دارند. وی افزود: امسال برای صادرات منطقه آزاد که یک‌میلیارد دلار بود قول دادیم سال آینده 100درصد افزایش یابد و برنامه راهبردی آن را به‌زودی ابلاغ خواهیم کرد. همتی با بیان اینکه در طول پنج‌ماه گذشته قادر به تغییر مدیران عامل به‌طور کامل نبوده است گفت: در مورد عدم اصلاح گمرک و قاچاق باید بگویم که قاچاق دست گمرک نیست ضمن اینکه بیش از 30میلیارد دلار قاچاق در کشور وجود دارد و وزیر اقتصاد نقشی در این حوزه ندارد، روزانه 20میلیون لیتر گازوئیل از کشور خارج و به کشورهای همسایه فروخته می‌شود و ما به‌التفاوت آن سالانه 320هزار میلیارد تومان است که از کل یارانه کشور بیشتر می‌شود.
وزیر امور اقتصادی و دارایی یادآور شد: البته رییس‌جمهور برنامه دارد که این مشکل را حل کند و اگر بتوانیم این میزان قاچاق را برگردانیم سالانه به هر نفر 4میلیون تومان یارانه می‌توانیم پرداخت کنیم اما اصلاحات این وضعیت اصلا در حوزه اختیارات وزیر اقتصاد نیست. وزیر اقتصاد درباره قاچاق کالا گفت: «یکی از دلایل اصلی قاچاق، حذف 1500 کالا از لیست واردات رسمی بوده است. وقتی اعلام می‌کنیم که کالاهایی که مشابه داخلی دارند نباید وارد شوند، طبیعی است که این کالاها از مسیرهای غیررسمی وارد می‌شوند. حالا از من انتظار دارند که جلوی قاچاق را بگیرم اما مساله این است که این کالاها چگونه و توسط چه کسانی وارد می‌شوند؟ من که از این موضوع اطلاعی ندارم!
وی در ادامه به قانون کولبری و سامان‌دهی آن اشاره کرد و افزود: دولت اخیرا مصوبه‌ای را ابلاغ کرده که طی یک دوره میان‌مدت، فعالیت‌های اقتصادی در مرزها و کولبری‌ها را سامان‌دهی کند. هدف این است که اشتغال مناطق مرزی نظم پیدا کند و قاچاق ناشی از ناترازی‌های اقتصادی کاهش یابد. ناترازی‌هایی که از حوزه انرژی گرفته تا بانک، مسائل مالی و تامین اجتماعی، عامل ایجاد رانت و قاچاق می‌شوند. ملت ما در چمبره قاچاق و کاسبان تحریم و رانت‌خواران قرار گرفته است و 80درصد مردم برای هزینه‌هایی که این افراد تحمیل می‌کنند در حال له شدن هستند.
همتی با تاکید بر ضرورت همدلی برای حل این چالش‌ها گفت: اگر همه همراهی کنند، می‌توانیم این مشکلات را برطرف کنیم. در مورد اصلاح نظام بانکی هم باید بگویم که از سال97، با دستور سران قوا، اولین اقدام ما جمع‌کردن بانک‌های وابسته به نیروهای مسلح بود. اگر این بانک‌ها باقی می‌ماندند، وضعیت بحرانی می‌شد. اکنون بانک مرکزی براساس قانون جدید، سامان‌دهی بانک‌های خصوصی را آغاز کرده و امیدواریم نتایج مثبتی حاصل شود.
وزیر اقتصاد در ادامه به برنامه‌های دولت برای کاهش ناترازی بانک‌ها اشاره کرد و گفت: در بودجه404 با کمک شما مبلغ 310هزار میلیارد تومان برای افزایش سرمایه بانک‌ها و 200هزار میلیارد تومان برای پرداخت بدهی‌های دولت به بانک‌ها پیش‌بینی شده است که در مجموع، 500هزار میلیارد تومان به این بخش اختصاص می‌یابد. همتی در پایان بخش اول سخنانش ضمن پاسخ به سوالات مطرح‌‌شده در جلسه استیضاح، تاکید کرد: من شرایط موجود را درک می‌کنم و مطمئن باشید که به‌عنوان یک سرباز در خدمت کشور هستم. در طول 40سال خدمتم، همیشه رضایت رهبری و مردم را مدنظر داشته‌ام و هیچ‌گاه خلاف نظر مقام معظم رهبری قدمی برنداشته‌ام. اجازه دهید که دولت با برنامه‌های خود بتواند مسائل کشور را سامان‌دهی کند.
من اداره کردم
همتی در بخش دوم صحبت‌های خود در صحن علنی مجلس ادامه داد: آقای زنگنه وقتی من مسوول تبلیغات جنگ شدم شما چهارسال‌تان بود. تمام زندگی من پای اعتلای نظام گذشته است و من یک سرباز وطنم و تا زمانی که جان داشته باشم برای مردم کار می‌کنم. سال97 درآمد ارزی کشور یک‌چهارم شد و ما با 7میلیارد دلار درآمد ارزی تودهنی محکمی به ترامپ زدیم و من کسی هستم که ایستادم و توانستم کشور را اداره کنم. وی افزود: همانطور که صبح گفتم برای حل ناترازی‌های کشور برنامه داریم و کشور را در مسیر اساسی که رهبر معظم انقلاب ترسیم کرده با قدرت جلو خواهیم برد. روابطی که با کشورهای منطقه شروع کردیم موجب می‌شود کشور را در شرایط جنگ اقتصادی مدیریت کنیم. کشور ما 46سال است در مقابل تمام تنش‌ها ایستادگی کرده است و من قول می‌دهم این مرحله را طی کنیم. وزیر اقتصاد ادامه داد: سال آینده موضوع فعال‌شدن مکانیسم ماشه وجود دارد و ما باید برای این شرایط آماده باشیم و خواهش می‌کنم کمک کنید دولت بتواند این مسیر را با قدرت پیش ببرد. ما برای تحقق رشد 8درصدی اقتصاد برنامه‌های گسترده‌ای تدارک دیده‌ایم و من باشم یا نباشم اقتصاد کشور با قدرت پیش خواهد رفت. همتی تصریح کرد: در شرایط امروز باید با همفکری کار کنیم. رهبر معظم انقلاب پشت سر این دولت است و موفقیت این دولت موفقیت کشور و نظام است. بنابراین از شما خواهش می‌کنم کمک کنید
دست در دست هم بتوانیم مشکلات کشور را حل کنیم.