نمایشگاه صنعت لوازم خانگی که طی روزهای اخیر برگزار شد، چندان چنگی به دل نمی‌زد و تعدد برندهای مختلف و ناآشنا وجه بارز آن بود. از زمان ممنوعیت واردات لوازم خانگی به کشور، مواد اولیه ارزان و تسهیلات دولتی این محصولات را بسیار بی‌کیفیت کرده است، در حالی که صنعت لوازم خانگی پس از خودرو بزرگ‌ترین صنعت غیرنفتی کشور شناخته می‌شود و با گردش مالی بیش از هشت میلیارد دلاری در جایگاه دوم به لحاظ مالی قرار دارد، اما با رکود مواجه است، آن هم به دلیل قاچاق برندهای خارجی به دلیل کیفیت مطلوب.
دو سال پیش و با تشدید تحریم‌های آمریکا دو شرکت کره‌ای ال‌جی و سامسونگ که در صنعت لوازم خانگی سرمایه‌گذاری کرده بودند، ایران را ترک کردند. در حال حاضر برند این دو شرکت در ایران به جی‌پلاس و سام تغییر کرده و قطعات آنها از کشورهای دیگری به جز کره به ایران وارد می‌شود. بنابراین کالاهای برند ال‌جی و سامسونگ موجود در بازار به صورت قاچاق وارد می‌شوند و گارانتی ندارند.
واردات لوازم خانگی از سال ۱۳۹۷ ممنوع است و در حال حاضر عمده کالاهای خارجی موجود در بازار قاچاق هستند که با گارانتی‌های تقلبی فروخته می‌شوند. طبق مصوبه اولیه شورای هماهنگی سران سه قوه در سال ۱۳۹۷ و تمدید آن، ممنوعیت واردات لوازم خانگی تا پایان سال ۱۴۰۰ ادامه داشت و قرار بود بعد از آن مجددا درباره این موضوع تصمیم‌گیری شود.
در پی افزایش قیمت برخی محصولات داخلی، ستاد تنظیم بازار در اسفند ۱۴۰۰ مقرر کرد که اگر تولیدکنندگان داخلی لوازم خانگی قیمت‌های خود را در بازار واقعی نکنند، برنامه‌ریزی لازم برای آزادسازی واردات متناسب با نیاز مردم انجام می‌شود. هر چند با تصمیم سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان قیمت لوازم خانگی به حالت قبل برگشت، اما فاطمی‌امین، وزیر وقت صمت، در آخرین نشست خبری خود در سال ۱۴۰۰ اعلام کرده بود که با واردات در همه حوزه‌ها به میزان حداکثر ۲۰ درصد و با برنامه‌ریزی برای نسبت صادرات به واردات موافق است.
با توجه به این اظهارات، اردیبهشت‌ماه سال ۱۴۰۱، محمدمهدی برادران معاون وقت صنایع عمومی وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد ممنوعیت واردات لوازم خانگی تا بلوغ تولیدکنندگان داخلی ادامه دارد.
چند ماه بعد دوباره امید قالیباف سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در نشست خبری اعلام کرد که واردات کالاهایی که تولید بالا دارند و رقابت‌پذیر هستند، مانند لوازم خانگی، باید آزاد شود و این موضوع در دست بررسی و در پروسه تصمیم‌گیری است. واردات تا ابد نمی‌تواند ممنوع بماند. البته خط قرمز این است که به تولید داخل ضربه نخورد، اما اگر واردات کالا منجر به بهبود کیفیت و قیمت بهتر شود، ممنوعیت واردات لغو خواهد شد.
در نهایت این بار هم موضوع واردات لوازم خانگی از سوی وزیر وقت صمت منتفی اعلام شد و او گفت که برنامه‌ای برای واردات لوازم خانگی وجود ندارد، بلکه برای صادرات برنامه‌ریزی شده و با چند کشور از جمله روسیه، عمان و ارمنستان برای سرمایه‌گذاری مشترک صحبت شده و قرار است قطعه و فناوری ارسال و کالای نهایی تولید شود. در پی استیضاح سید‌رضا فاطمی‌امین، زمانی که عباس علی‌آبادی بر این مسند تکیه کرد از واردات لوازم خانگی در کنار خودرو سخن به میان آورد.
طبق اعلام وزیر صنعت، معدن و تجارت، به‌منظور رقابت‌پذیرکردن کالاهای ایرانی، با رعایت تعرفه‌های مناسب، ارائه مجوز برای واردات لوازم خانگی انجام خواهد شد. عباس علی‌آبادی وزیر صنعت، معدن و تجارت در حاشیه بازدید از نمایشگاه لوازم خانگی گفت: صنعت لوازم خانگی باید رقابت‌پذیر باشد تا فرصت انتخاب برای مردم فراهم شود.
وی درباره اینکه همچنان ممنوعیت واردات لوازم خانگی به‌قوت خود باقی خواهد ماند یا مجوز واردات خواهید داد؟ افزود: همه هدف ما از مدیریت عرصه تجارت، حمایت از تولید است منتها این حمایت بدین معنا نیست که رقابت را از بین ببرد. ما باید به‌سمتی حرکت کنیم که در عین رقابت‌پذیر کردن صنایع، فرصت انتخاب را برای مردم فراهم کنیم به همین دلیل مسیر ما، مسیری نخواهد بود که صرفا به لوازم خانگی، انحصاری نگاه کنیم، زیرا لوازم خانگی امروز ما رقابت‌پذیر است.
موافقان و مخالفان واردات لوازم خانگی
به طور کلی در این سال‌ها آزاد شدن واردات لوازم خانگی با موافقت‌ها و مخالفت‌هایی مواجه بوده است. موافقان آزاد شدن واردات لوازم خانگی معتقدند این ممنوعیت‌ها باعث محدود شدن انتخاب مصرف‌کننده شده و به عبارت دقیق‌تر حق مصرف‌کنندگان در این‌گونه تصمیمات نادیده گرفته شده است. همچنین نبود رقابت بین تولیدکنندگان داخلی با خارجی‌ها در آینده منجر به انحصار در صنعت لوازم خانگی و شبیه شدن این صنعت به وضعیت صنعت خودرو می‌شود و کالاهای ایرانی رشد و بهبود کیفیت لازم را نخواهند داشت. موافقان آزاد شدن واردات لوازم خانگی می‌گویند این قانون حقوق مصرف‌کننده را در نظر نگرفته، اما مخالفان معتقدند تولیدکنندگان ایرانی شرایط برابر با تولیدکنندگان خارجی ندارند که بتوانند با آنها رقابت کنند. در مقابل، مخالفان آزاد شدن واردات لوازم خانگی معتقدند تجربیات کشورهای دیگر نشان می‌دهد که برای به بلوغ رسیدن یک صنعت باید حداقل چند سال و تا زمانی که تولید داخل به نقطه رقابت برسد، از صنایع حمایت کرد. آنها همچنین می‌گویند برای رقابت تولیدکنندگان داخلی با خارجی‌ها، باید شرایط برابر در زمینه تامین مالی ارزان، تامین مناسب مواد اولیه و غیره فراهم شود که در حال حاضر این شرایط برای داخلی‌ها وجود ندارد. نکته دیگر این است که مخالفان واردات معتقدند، واردات محصول نهایی عمق تولید داخل را کاهش می‌دهد و حتما باید همراه با انتقال فناوری باشد تا به ارتقای وضعیت تولید در کشور کمک کند. البته تولیدکنندگان همواره با توجه به تجربیات قبلی کشور همیشه این نگرانی را دارند که در صورت توافق با کشورهای غربی و آزاد شدن منابع، واردات خیلی از محصولات آزاد و منافع وسرمایه‌گذاری آنها نیز نادیده گرفته شود.