دوقطبی تورمی در خوراکی

بررسی‌ها نشان می‌دهد که تورم خوراکی‌ها در مرداد ماه به تعادل رسیده است. تعادل از این جهت که تورم ماهانه نیمی از کالاها مثبت و تورم ماهانه نیمی دیگر منفی گزارش شده است. به بیان دیگر، از ۲۴ کالای مورد بررسی در گزارش مرکز آمار ایران، نیمی از کالاهای خوراکی کاهش قیمت را در مرداد نسبت به تیرماه ثبت کرده‌اند و نیمی دیگر از کالاها نیز با افزایش قیمت روبه‌رو شده‌اند. در بین کالاها سیب‌زمینی، گوجه و پیاز بیشترین کاهش را ثبت کردند و در مقابل چای خارجی، مرغ ماشینی و پرتقال داخلی رشد قیمت داشتند.

تورم منفی در صیفی‌جات

مرکز آمار ایران گزارش خوراکی‌ها در مرداد ماه را منتشر کرده است. از بین ۲۴ کالای خوراکی در مرداد، قیمت ۱۲ خوراکی در بازه ماهانه کاهشی بوده است و در بین کالاهایی که بیشترین کاهش قیمت را ثبت کرده‌اند، صیفی‌جات به چشم می‌خورند. به نوعی که سیب‌زمینی با تورم منفی ۲/ ۲۱ در صدر کالاهای کاهشی قرار گرفته است. نکته قابل توجه این است که با وجود کاهش ۲۱ درصدی قیمت سیب‌زمینی، نسبت به ماه قبل، تورم نقطه به نقطه این گروه ۲۶۷ درصد گزارش شده است. بنابراین این کالای خوراکی در مرداد ماه بیشترین کاهش ماهانه و بیشترین افزایش سالانه را به ثبت رسانده است. این موضوع نشان می‌دهد که بهای سیب‌زمینی دارای نوسان زیادی بوده است. قیمت هر کیلو سیب‌زمینی در مرداد ماه سال‌جاری ۶ هزار و ۱۴۰ تومان ثبت شده درحالی‌که این رقم در ماه قبل ۷ هزار و ۸۵۰ تومان بود.  گوجه‌فرنگی دومین کالایی است که بیشترین افت ماهانه را ثبت کرده است. قیمت هر کیلو از این خوراکی در اردیبهشت ماه به ۳ هزار و ۵۰۰ تومان رسیده که نسبت به ماه قبل افت ۱۷ درصدی را ثبت کرده است. به‌نظر می‌رسد که عرضه این محصول در تابستان افزایش یافته و همین موضوع باعث کاهش قیمت گوجه‌فرنگی شده است. بهای این کالا نسبت به مرداد ماه سال قبل افزایش ۳۲ درصدی را ثبت کرده است. پیاز نیز با افت ماهانه ۱۳ درصدی یکی دیگر از کالاهای ارزان شده لیست مرکز آمار ایران محسوب می‌شود. بهای هر کیلو پیاز در مرداد ماه سال‌جاری حدود ۳هزار و ۱۰۰ تومان ثبت شده است. این کالا نسبت به مدت مشابه سال قبل نیز افزایش ۷۵ درصدی را ثبت کرده است.  دیگر کالاهای مهمی که در مرداد ماه با افت قیمت روبه‌رو شده‌اند، برنج ایرانی و خارجی هستند. برنج ایرانی به میزان یک درصد و برنج خارجی حدود ۲ درصد از قیمت خود را نسبت به ماه قبل از دست داده‌اند. البته این افت قیمت در مقایسه با سایر کالاها کمتر بوده، اما نشان می‌دهد که این کالای پرمصرف در مسیر نزولی قیمت قرار گرفته است.

شکر ارزان شد

خبرها حاکی از آن است که در مناطق شهری شکر ارزان شده است. براساس آمارهای مرکز آمار ایران، تورم ماهانه شکر به میزان منفی ۳/ ۵ درصد گزارش شده است، از سوی دیگر، تورم ماهانه قند نیز معادل منفی ۵/ ۳ درصد ثبت شده است. بنابراین دو کالای شیرین جدول گزارش خوراکی‌ها با افت قیمت روبه‌رو شده‌اند، هرچند که تورم نقطه به نقطه این دو کالا نیز مثبت است. طی یک سال منتهی به مرداد ماه سال‌جاری ۶۳ درصد به قیمت شکر و ۶۹ درصد نیز به قیمت قند افزوده شده است. در ماه‌های گذشته، شکر یکی از مقاصد توزیع ارز ارزان بود، اما این شرایط باعث شده بود که برخی با واردات ارزان شکر، تبدیل آن به آبنبات و صادرات مجددش، از مواهب منابع ارزی ارزان‌قیمت استفاده کنند و در برخی مواقع نیز به‌عنوان صادرکنندگان برتر مورد تقدیر قرار گیرند. البته به‌نظر می‌رسد که با تعدیل قیمت ارز در ماه‌های اخیر، از سطح این نوع صادرات مصنوعی نیز کاسته شده است.

وضعیت حذف شدگان از دلار ۴۲۰۰

اگرچه آمارها نشان می‌دهد که قند و شکر در مرداد ماه، کاهشی گزارش شده، اما چای خارجی طی یک ماه ۳۰ درصد افزایش قیمت را ثبت کرده است. موضوعی که شاید باعث شود مردم قند و شکر را برای صرف نوشیدنی دیگری مصرف کنند. قیمت هر بسته ۵۰۰ گرمی چای خارجی در حالی در مرداد ماه به میزان ۵۰ هزار تومان گزارش شده که تورم نقطه به نقطه این کالا در مرداد ماه ۸۷ درصد اعلام شده است. به نظر مهم‌ترین علتی که افزایش قیمت چای خارجی را سبب شده، حذف ارز ترجیحی برای واردات این محصول است. هر چند تبدیل دلار دولتی به نیمایی (از ۴۲۰۰ تومان به ۱۱ هزار تومان) معادل ۱۶۲ درصد رشد داشته است، اما چای خارجی از فروردین امسال تاکنون، حدود ۵۰ درصد رشد قیمت را ثبت کرده است. در واقع حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی تاثیر کاملا موازی بر قیمت چای خارجی نداشته است. کما اینکه در مورد ۳ کالای دیگری که از مشمولان دریافت دلار ۴۲۰۰ تومانی حذف شده‌اند، رصد قیمت‌ها تایید می‌کند که حذف دلار ۴۲۰۰ تومان اثر معناداری بر قیمت نداشته است. مثلا در مورد گوشت گوسفند و گوساله، از فروردین امسال تا پایان مرداد، قیمت‌ها روند کاهشی را ثبت کرده‌اند. یا در مورد کره پاستوریزه، میزان رشد قیمت از انتهای فروردین تا ماه پنجم سال، تنها ۳/ ۱ درصد بوده است. در مورد حبوبات (لوبیا چیتی و عدس) نیز میزان رشد‌ قیمت‌ها بین ۶ تا ۱۲ درصد متغیر بوده که چندان با رشد قیمت ارز (از ۴۲۰۰ تا دلار نیمایی) همخوانی ندارد. بنابراین می‌توان این‌طور نتیجه‌گیری کرد که کالاهایی که تماما از واردات اثر می‌گیرند (همچون چای خارجی)، از حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی اثر محسوسی پذیرفته‌اند. البته این اثر ۱۰۰ درصدی نبوده است، چرا که در آن حالت قیمت چای به جای ۵۰ درصد، باید بیش از ۱۵۰ درصد رشد می‌کرد. اما در مورد کالاهای دیگر که تماما متاثر از واردات نبوده‌اند، حذف دلار ۴۲۰۰ تومانی نتوانسته رد محسوسی بر قیمت آنها به‌جا بگذارد.

سمت افزایشی کالاهای خوراکی

در بین کالاهای مورد بررسی، مرغ ماشینی نیز طی یک ماه افزایش قیمت ۱۵ درصدی را در مرداد ماه تجربه کرده است. قیمتی که برای مرغ ماشینی در مرداد ماه به ازای هر کیلو ثبت شده، ۱۴ هزار و ۵۰۰ تومان است. البته سطح قیمت‌های این کالا نسبت به مرداد ماه سال قبل نیز افزایش ۷/ ۴۶ درصدی را نشان می‌دهد. این موضوع در برخی هفته‌های اخیر، باعث شده بود که مرغ ارزان‌تر نیز با قیمت مصوب در بازار توزیع شود، اما به نظر می‌رسد که قیمت تعادلی این کالای پرمصرف در سبد خانوار در محدوده ۱۴ هزار تومان باشد. پرتقال محصول داخل نیز در ماه مرداد افزایش ۳/ ۱۰ درصدی را طی یک ماه تجربه کرده است. البته با توجه به اینکه مرداد فصل این خوراکی نیست، نوسانات قیمتی آن دور از ذهن نیست.

یکی دیگر از کالاهایی که طی ماه‌های گذشته با افزایش قیمت روبه‌رو بوده، گوشت گوسفند است. طی مرداد ماه تنها ۱/ ۱ درصد به قیمت این خوراکی افزوده شده است. قیمت هر کیلو گوشت گوسفند در مرداد ماه کمتر از ۱۰۰ هزار تومان بوده، که نسبت به مرداد ماه سال قبل افزایش ۹۱ درصدی را ثبت کرده است. اما به‌رغم افزایش قیمت گوشت گوسفندی، گوشت گوساله کاهش قیمت منفی ۷/ ۱ درصد را در ماه میانی تابستان تجربه کرده است. هر چند که میزان افزایش سالانه آن با گوشت گوسفندی برابری می‌کند.

قیمت هر کیلو گوشت گاو یا گوساله در مرداد ماه سال‌جاری به میزان ۸۹ هزار تومان ثبت شده است. از دیگر کالاهایی که در مرداد ماه افزایش قیمت را ثبت کرده است، شیر پاستوریزه بوده که به سطح قیمتی آن در مرداد ماه ۵/ ۵ درصدی افزوده شده است. دیگر لبنیات، نظیر ماست و پنیر نیز افزایش قیمتی به میزان ۶/ ۳ درصد و ۵/ ۶ درصد طی یک ماه تجربه کرده‌اند.  از مجموع آمارهای ارائه شده این نکته را می‌توان دریافت که یک تعادل قیمتی در بین تورم کالاهای خوراکی به‌وجود آمده است. اگرچه که قیمت اکثر کالاهای خوراکی نسبت به سال قبل با تورم مثبت گزارش شده‌، اما نسبت به سال قبل تخم‌مرغ ماشینی به میزان ۲/ ۷ درصد از ارزش قیمتی خود را از دست داده است. به نحوی که هر کیلوگرم تخم‌مرغ ماشینی در مرداد ماه ۹ هزار و ۲۰۰ تومان عرضه شده است. خیار نیز نسبت به مدت مشابه سال قبل افت ۴/ ۴ درصدی را ثبت کرده است. با توجه به سطح تورم منفی برخی کالاها در ماه‌های اخیر، به نظر می‌رسد که در ماه‌های آتی نیز به جمع کالاهای با تورم منفی نقطه به نقطه افزوده شود.  

کالاهای وابسته به جغرافیا

نکته‌ دیگری که در گزارش مرکز آمار ایران به چشم می‌خورد، تفاوت قابل توجه قیمت‌های حداکثر و حداقل در کشور است. یعنی میانگین قیمت کالایی در سطح یک استان تا ۲ برابر استان دیگر است. مثلا در مرداد ماه، حداقل قیمت میانگین برنج خارجی حدود ۷۷۰۰ تومان ثبت شده، اما حداکثر قیمت آن به بیش از ۱۴ هزار تومان رسیده است که ۸۴ درصد اختلاف را منعکس می‌کند. در مورد سیب‌زرد و پرتقال که هنوز فصل برداشت آنها نرسیده، این اختلاف قیمت شدیدتر و بیش از ۱۲۰ درصد گزارش شده است. کمترین اختلاف قیمت جغرافیایی مربوط به مرغ ماشینی، گوشت گوساله، موز و روغن مایع بوده که اختلاف قیمت حداکثر و حداقل آنها کمتر از ۳۰ درصد گزارش شده است.