برگه چروک و تا خورده ثبت‌نام کارت ملی را روی باجه بانک می‌گذارد و می‌گوید: «از تیرماه پارسال برای گرفتن کارت ملی هوشمند اقدام کرده‌ام، اما هنوز که هنوز است، مجبورم این برگه فرسوده ثبت‌نام را این‌جا و آن‌جا نشان دهم. چندبار برای گرفتن کارت ملی به ثبت احوال رفته‌ام، اما آن‌قدر امروز و فردا کرده‌اند که دیگر بی‌خیال شده‌ام!»
این جملات را مرد میانسالی می‌گوید که در بانک ملی شعبه میدان جمهوری برای کارهای بانکی‌اش آمده است.
از متصدی بانک می‌پرسم اگر کسی کارت ملی قدیمی بدهد، کارش را راه می‌اندازید؟ و او توضیح می‌دهد دریافت کارت ملی برای امور بانکی در تمام بانک‌ها الزامی است، اما به دلیل مشکلاتی که برای صدور کارت ملی وجود دارد، کارت ملی قدیمی را هم می‌پذیریم.
٥میلیون کارت ملی از پارسال در چاپخانه‌اند
پروژه کارت ملی هوشمند از‌سال ٩٤ کلید خورد و دولت اعلام کرد برای آن‌که کارت‌های هویتی را در یک کارت ادغام کند و ویژگی‌های امنیتی این کارت‌های هویتی را ارتقا بدهد، تصمیم گرفته است کارت‌های ملی را هوشمند کند، اما روند صدور کارت‌های ملی هوشمند درست با برگشت تحریم‌ها دچار مشکل
شد.
سیف‌الله ابوترابی، سخنگوی سازمان ثبت احوال به «شهروند» می‌گوید تا امروز ٥٠میلیون نفر ایرانی برای کارت ملی هوشمند ثبت‌نام کرده‌اند و ٨ تا ١٠میلیون نفر همچنان کارت‌های قدیمی‌شان را در دست دارند و هیچ اقدامی برای تعویض آن انجام نداده‌اند.
او ادامه می‌دهد: «از بین این ٥٠میلیون نفر چیزی حدود ٥میلیون ایرانی هنوز نتوانسته‌اند از‌سال گذشته تاکنون کارت ملی‌شان را بگیرند.»
سخنگوی سازمان ثبت احوال به «شهروند» می‌گوید: «قبلا هم گفته بودیم که به دلیل مشکلات مربوط به تحریم و واردات، صدور کارت‌های ملی با تأخیر مواجه شده و برای تأمین نیاز مجبور به تولید کارت‌های خام در داخل کشور شده‌ایم.»
او ادامه می‌دهد: «زمان صدور کارت‌های ملی جدید مشخص نیست، اما منتظریم یک چاپخانه دولتی که تولید کارت‌های ملی هوشمند را برعهده گرفته، برای ۴میلیون و ۵۰۰هزار نفر که فرآیند تکمیل ثبت‌نام خود را انجام داده ولی هنوز کارت ملی هوشمند دریافت نکرده‌اند، کارت صادر کند.»
ابوترابی تأکید می‌کند: «از افرادی که ثبت‌نام کرده و هنوز کارت‌های خود را دریافت نکرده‌اند، می‌خواهیم که نگران نباشند چون فعلا می‌توانند با برگه‌هایی که به آنها داده شده کارهای بانکی و سایر امور خود را پیش ببرند تا کارت‌ها صادر شوند.»
ابوترابی درباره این‌که روند تولید کارت‌های داخلی در چه مرحله‌ای به سر می‌برد، می‌گوید: «متولی تأمین بدنه کارت‌های ملی شرکت چاپخانه دولتی ایران است که این شرکت درحال حاضر مشغول تراشه گذاری کارت‌های ملی است و کارت‌ها پس از تراشه گذاری تحویل سازمان ثبت احوال خواهد شد، اما نمی‌توان زمان قطعی را برای تحویل کارت‌ها اعلام کرد.»
این درحالی است که هنوز بین ۸ تا ۱۰میلیون نفر از مردم برای ثبت‌نام کارت ملی هوشمند اقدام نکرده‌اند و باید دید چاپخانه‌ای که وظیفه تولید این کارت‌ها را برعهده گرفته از پس این همه تولید برخواهد آمد یا نه. همین موضوع موجب شده است که ثبت‌نام کارت‌های ملی با وجود پایان مهلت ثبت‌نام تا اول اردیبهشت‌ماه امسال، همچنان انجام شود و ثبت‌نام هنوز ادامه دارد.
منتظر کارت سوخت نباشید
کارت سوخت هم سرنوشتی مشابه کارت ملی دارد. پاییز سال گذشته بود که دولت تصمیم به احیای دوباره کارت سوخت گرفت. قرار بر این شد کسانی که کارت سوخت قدیمی خود را دارند، دوباره آنها را فعال کنند و آنهایی هم که این کارت را نداشته‌اند، برای گرفتن آن ثبت نام کنند. با این‌که حدود ٦ ماه از ثبت نام متقاضیان گذشته، هنوز برای آنها کارتی صادر نشده است. این درحالی است که بعد از تک‌نرخی شدن بنزین و از بین رفتن کارکرد کارت‌های سوخت شخصی، بخش قابل توجهی از این کارت‌ها به دلایل مختلف از بین رفته است و در نتیجه، پیش‌بینی می‌شود که در صورت احیای کارت سوخت، تقاضای قابل توجهی برای صدور کارت‌های جدید ایجاد شود.
یکی از مسئولان شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی درباره تعویق صدور کارت سوخت به «شهروند» می‌گوید: «یکی از دلایل مهمی که تاکنون احیای کارت سوخت را به تأخیر انداخته، مشکلات موجود در صدور کارت سوخت جدید در کشور است. کارت‌های هوشمند طی سال‌های اخیر ازجمله محصولات وارداتی بود و از سال گذشته وارد کردن آن به دلیل شرایط تحریمی، ممکن نبوده است. از طرف دیگر ما در داخل کشور حتی دستگاه‌های تولید این کارت‌ها را نداشته‌ایم و با این‌که قرار بود تجهیزات فراهم شود، هنوز این اتفاق رخ نداده است.»
کارت‌های بانکی جایگزین کارت سوخت می‌شود
حالا با کمبود بدنه کارت هوشمند، مدیران وزارت نفت تصمیم گرفته‌اند که کارت‌های بانکی را جایگزین کارت سوخت کنند، اما این کار نیازمند آن است که تجهیزات کارتخوان جایگاه‌های سوخت تغییر کند و بانکی‌ها عملیات تبدیل کارت عابربانک را به کیف پول الکترونیک انجام دهند که خودش فرآیند پیچیده و زمانبری است. حالا یک مقام مسئول شرکت پخش و پالایش فرآورده‌های نفتی به «شهروند» می‌گوید که در تلاشند تا از کارت‌های بانکی که می‌تواند به‌عنوان کارت سوخت ایفای نقش کند، استفاده کنند تا هم هزینه‌ها را کاهش دهند و هم هرچه زودتر امکان سوختگیری هوشمند فراهم شود، اما هنوز مشخص نیست کدام بانک متولی این امر شود و فعلا روند سوختگیری به همین شکل فعلی ادامه خواهد یافت تا مسئولان به نتیجه واحد برسند. البته کسانی که کارت سوخت قدیمی‌شان را دارند یا پارسال المثنی گرفته‌اند دیگر نیازی نیست که برای کارت سوخت اقدام کنند.
تکلیف کارت خودرو چه می‌شود؟
کارت خودرو هم ازجمله کارت‌های هوشمندی است که این روزها صدور آن با مشکلات زیادی روبهرو شده است. مدتی است که صاحبان خودروهای صفر کیلومتر از تاخیر‌های طولانی و چندماهه برای دریافت کارت خودرو گله دارند و با این‌که ماه‌هاست از خرید خودروشان گذشته، هنوز نتوانسته‌اند کارت خودروی خود را تحویل بگیرند. خودروهای کارکرده که خرید و فروش می‌شوند هم این مشکل را دارند و کارت جدید برای آنها صادر نمی‌شود. ظاهرا این موضوع هم بی‌ارتباط با تحریم‌ها نیست که باعث شده واردات کارت‌های خام به کشور با مشکل روبهرو شود. بسیاری از خودروهای صفر کیلومتر تولید داخل که ثبت نام آنها در ماه‌های آغازین سال ۱۳۹۷ انجام شد، قبل از آغاز سال ٩٨ تحویل خریداران شد، اما صاحبان آنها با فقدان کارت خودرو روبهرو هستند.
این درحالی است که براساس قوانین راهنمایی و رانندگی، همراه داشتن گواهینامه، بیمه‌نامه و کارت خودرو هنگام رانندگی اجباری است و در صورتی‌که هر یک از این اقلام، توسط راننده به مامور پلیس ارایه نشود، قبض جریمه صادر خواهد شد و البته مامور می‌تواند بنا به ضرورت، از ادامه حرکت خودرو جلوگیری و آن را به پارکینگ منتقل کند. این موضوع باعث شده افرادی که در سال ٩٧ خودروی صفر کیلومتر خریده‌اند، به جای کارت خودرو، کاغذی در ابعاد A٤ با خود حمل کنند که همان برگ سبز خودرو است و مفقود شدن آن مشکلات خاص خود را دارد.
البته بهمن‌ماه سال گذشته بود که سردار احمد نوریان، سخنگوی ناجا اعلام کرد در شرکت پشتیبان طرف قرارداد ناجا برای تأمین مواد اولیه برای تولید کارها مشکلی پیش آمده بود که بحمدالله اخیرا برطرف شده و فرآیند تولید صدور این کارت‌ها به روال قبل برگشته و دیگر مشکلی برای صدور کارت خودرو وجود ندارد. این مشکل برای افرادی هم که در سال ٩٧ منتظر دریافت کارت گواهینامه خود بودند، ایجاد شده بود که قرار است تا پایان سال برطرف شود، اما ظاهرا هنوز این اتفاق رخ نداده و نه کارت خودرو صادر شده نه گواهینامه.