اینکه حوزه حمل و نقل و ترافیک شهر اصفهان امروز تا چه اندازه به حد ایده‌آل خود نزدیک شده، نیازمند بررسی دقیق، علمی و البته دانشگاهی و با استفاده از معیارهای جهانی است. اما با نگاهی کلی به عملکرد مدیریت شهری گذشته طی دو سال اخیر، می‌توان متوجه تغییراتی شد که شاید در آینده آثار مثبتی در شهر بدنبال داشته باشند.
کلانشهرهای کشور ایران با ورود بی‌رویه خودروهای تک‌سرنشین، توزیع نامتوازن امکانات شهری و البته بودجه‌های نامناسبی که به حوزه حمل و نقل اختصاص پیدا کرده، امروز با معضل مهمی به نام ترافیک دست و پنجه نرم می‌کنند. معضلی که اگر واقع‌بینانه قضاوت کنیم، می‌تواند به عنوان یکی از مهم‌ترین مشکلات شهرهای بزرگ کشور، به حساب آید. نگاه به حرکت‌های نوین شکل گرفته در کشورهای پیشرفته جهان و البته اتفاقاتی که همسو با آن، در حوزه‌های فرهنگی مدیریت شهری عملیاتی شده، به عنوان نقشه راه کلانشهر اصفهان مطرح می‌شود، اما اینکه این شهر تا چه اندازه توانسته در هدف بزرگ خود برای رفع مشکلات ترافیکی موفق باشد، نیازمند تحقیق و بررسی است.
کمتر از 4 سال پیش بود که با حکم سیدمرتضی سقائیان‌نژاد، علیرضا صلواتی، مدیر جوان شهرداری اصفهان که با پروژه اتوبوس‌های تندرو، در این شهر، کارنامه خوبی از خود بر جای گذاشته بود، به عنوان معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان انتخاب شد. وی که پس از نوریان، معاون باسابقه دو دوره گذشته به این عنوان برگزیده شد، حرکت‌های مختلفی برای ارتقای موضوع حمل و نقل و ترافیک شهر اصفهان به عنوان کلانشهری که روز به روز با مشکلات ترافیکی و آلاینده‌های مختلف دست و پنجه نرم می‌کند، شکل داد. صلواتی با روی کار آمدن مهدی جمالی‌نژاد به عنوان شهردار جدید کلانشهر اصفهان نیز در جایگاه خود باقی ماند؛ اما با تغییرات مختلفی که در جای جای این معاونت حساس و البته مهم شهرداری اصفهان صورت داد، تلاش کرد تا جایگاه خود را به عنوان جوان‌ترین معاون شهرداری کلانشهر اصفهان، تثبیت نماید.
حمل و نقل پاک
باید قبول کرد که نگاه اصلی معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان طی دو سال گذشته، به موضوع حمل و نقل پاک معطوف شد. اگرچه در این راستا همکاری دولت به منظور اختصاص بودجه‌های مناسب و ایجاد زیرساخت‌ها و البته حمایت‌های بودجه‌ای نقش مهمی به خود اختصاص داده‌اند اما با این حال، اصفهان به عنوان شهری که بسترهای مناسبی به منظور توسعه حمل و نقل پاک به خود اختصاص داده، می‌تواند در این زمینه نقشی مهم داشته باشد.
مدیریت شهری با ورود مهدی جمالی‌نژاد در پست شهردار، به موضوع ارتقای جایگاه دوچرخه در شهر اصفهان ورود کرد و معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان، این موضوع را سرلوحه کار خود قرار داد. این معاونت با ایجاد پویش مردمی ترافیک شهر اصفهان، در حوزه فرهنگ‌سازی دوچرخه سواری نیز ورود کرد اما در کنار آن، ایجاد زیرساخت‌های این کار نظیر توسعه مسیرهای دوچرخه، افزایش جایگاه‌های دوچرخه و طرح‌های خرید تشویقی آن را نیز مد نظر قرار داد. حرکت شکل گرفته در موضوع دوچرخه، که این روزها علاوه بر اصفهان، به سمبلی برای سایر شهرهای ایران تبدیل شده، از جمله حرکت‌های ماندگار حمل و نقل و ترافیک شهر اصفهان به شمار می‌رفت که امروز در عرصه ملی و بین‌المللی، اصفهان را بیش از پیش مطرح ساخته است.
البته چالش‌هایی نظیر دوچرخه‌سواری بانوان، وجود مسیرهای ناکافی دوچرخه‌سواری در شهر اصفهان و البته عدم همراهی دستگاه‌های اجرایی و به خصوص دستگاه‌های فرهنگی در این زمینه، مهم‌ترین نقدی است که به عملکرد حوزه معاونت حمل و نقل و دیگر حوزه‌های مدیریت شهری اصفهان مطرح می‌شود.
حمل و نقل همگانی(عمومی)
اگر واقع‌بینانه به موضوع نگاه کنیم، خیلی بیشتر از آنکه موضوع حمل و نقل پاک در کلانشهری مانند اصفهان اهمیت داشته باشد، حمل و نقل عمومی از جایگاه پراهمیتی برخوردار است. متأسفانه امروز در شهر اصفهان، تردد خودروهای شهری و استفاده از آنها به عنوان مبنای حمل و نقلی شهروندان، موضوعی نگران‌کننده است و با همین رویکرد، معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان برنامه‌ریزی خود را بر تردد روزانه 2 میلیون نفر در شهر اصفهان معطوف کرده است.
تکمیل فاز اول، دوم و در ماه‌های گذشته فاز سوم خط یک قطارشهری اصفهان، در دو سال گذشته از جمله اقدامات مثبت و مهمی بود که در حوزه حمل و نقل عمومی اصفهان صورت گرفت. امروز شهروندان اصفهان به راحتی و در عرض زمانی کمتر از 30 دقیقه، شمال تا جنوب شهر را با استفاده از مترو طی می‌کنند. البته خواسته شهروندان اصفهانی، افزایش سرفاصله زمانی و کاهش مدت زمان عبور مترو است. در حال حاضر قطار در روزهای غیر تعطیل از ساعت 7 صبح تا 15 و هر نیم‌ساعت یک بار عبور می‌کند.
ایجاد خطوط بی آر تی، افزایش تعداد اتوبوس‌های یورو4 ، و البته نگاه به حمل و نقل نوپای تراموا، از دیگر طرح‌های حمل و نقلی به شمار می‌رود که باوجود آثار مثبت و منفی، کفه ترازی عملکرد را به نفع آثار مثبت سنگین تر می کند. اگرچه انتقاداتی در خصوص ایجاد برخی خطوط بی آرتی در شهر اصفهان و ترافیک ناشی از اختصاص بخشی از خیابان‌ها به این خطوط مطرح می‌شود اما مدیران ترافیکی شهر اصفهان و البته بسیاری از کارشناسان معتقدند که مسیرهای بی آر تی، امروز به عنوان یک ضرورت در شهر اصفهان به حساب می‌آیند و برنامه برای افزایش خطوط اتوبوس‌های تندروی شهر اصفهان از 20 به 195 کیلومتر در دستور کار قرار دارد.
حمل و نقل هوشمند
به همان میزان که استفاده از سامانه‌های سخت‌افزاری به منظور ارتقای ترافیک شهر به عنوان یک الزام در شهر مد نظر قرار دارد، موضوعات نرم‌افزاری و حرکت‌های فناوری اطلاعات نیز در این زمینه اهمیت می یابد. حوزه حمل و نقل و ترافیک شهر اصفهان امروز از این نظر، حرکت‌های مثبتی را رقم زده است. راه‌اندازی شبکه فناوری اطلاعات حمل و نقل و ترافیک شهر، استفاده از بسترهای نوین، به‌روزرسانی و ارتقای مرکز کنترل ترافیک و سامانه نظارت تصویر از جمله حرکت‌هایی بود که طی دو سال گذشته، روند رو به رشدی را در نصف‌جهان نشانه گرفته و امروز اثرات آن را در سطح شهر به خوبی مشاهده می‌کنیم. استفاده از سامانه‌های مختلف کنترل تخلفات، نظیر طرح زوج و فرد، ثبت آنلاین تخلفات و ماشین‌های ثبت تخلفات، همزمان نیز حرکتی بود که در این دوره از سوی معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان به صورت جدی اولویت یافت.
آموزش و فرهنگ‌سازی
شاید بتوان نقطه عطف فعالیت‌های حوزه حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان در دوران تصدی‌گری دوساله جمالی‌نژاد بر شهرداری اصفهان را، حرکت‌های فرهنگ‌ساز در بخش ترافیک عنوان کرد. جایی که از حدود دو سال پیش و با شکل‌گیری پویش مردمی ترافیک شهر اصفهان، اتفاقات جدید و البته تأثیرگذاری در نصف‌جهان روی داد که این اتفاقات آثار ماندگاری را در این شهر خلق کرد. این حرکت با ورود تیم جدید مختصص فرهنگی- ترافیک، به معاونت حمل و نقل و ترافیک و حرکت‌های ماندگار آنها استارت خوب خود را کلید زد و به نظر می‌رسد در شورای پنجم نیز نگاه مثبتی بر ادامه آن وجود داشته باشد.
افزایش توجه مردم به قوانین راهنمایی و رانندگی، کاهش موازی‌کاری در حوزه ترافیک و افزایش تعاملات در این زمینه با پلیس راهور و دستگاه‌های همسو نظیر شورای عالی ترافیک، معرفی اصفهان به عنوان شهر دوچرخه‌ها و پیشی گرفتن این شهر از شهر تاریخی یزد، به عنوان شهری که در زمینه دوچرخه و دوچرخه‌سواری همواره مدعی بوده و هست و در نهایت معرفی اصفهان به عنوان پایلوت طرح‌های مختلف فرهنگ ترافیک، از آثار طرح ماندگاری بود که امروز با نام نصف‌جهان گره خورده است.
سه‌شنبه‌های بدون خودروی شهر اصفهان که در حال حاضر دومین سال پیاپی خود را سپری می‌کند و با خیابان چهارباغ عباسی آغاز شده، در حال حاضر به شهرهای مختلف استان و شهرهای مختلف کشور تسری یافته و اصفهان را به عنوان سمبل فرهنگ ترافیک، در سطح کشور معرفی کرده است.
بدون شک آینده طرح‌های فرهنگ ترافیک در شهر اصفهان در صورت حمایت مدیریت شهری آینده، زمینه توسعه برند اصفهان در حوزه حمل و نقل پاک را فراهم خواهد کرد.
نوسان/ مسعود سعیدی