ایران در سال ۹۶ به صادرات حدود ۹ میلیون تنی در فولاد فولاد دست یافت و براساس چشم‌انداز سال ۹۷ پیش‌بینی شده است که صادرات فولاد به ۱۲ میلیون تن نیز در سال برسد. اما با خروج امریکا از برجام و توافق هسته‌ای که بین ایران و ۱+۵ در سال ۲۰۱۵ میلادی منعقد شد آیا کماکان می‌توان به صادرات ۱۲ میلیون تنی برای سال پیش‌رو امید داشت یا خیر؟
سرمایه‌گذاران خارجی در ایران
ایران از سال ۲۰۱۵ میلادی برنامه توسعه صنعت فولاد ملی را پیش برده که دو برابر کردن ظرفیت تولید سالانه از ۳۲ میلیون تن به ۵۵ میلیون تن تا سال ۲۰۲۵ را هدف گرفته است. از این‌رو شرکت‌های اروپایی شامل شرکت SMS، دانیلی، سارال، اوتوتک و وستال پین از زمان به اجرا درآمدن برجام در اوایل سال ۲۰۱۶ میلادی همکاری و مشارکت در پروژه‌های تولید و توسعه فولاد ایران را در دست گرفتند و گسترش دادند.
بر اساس ادعای پلاتس، تصمیم اخیر آمریکا برای خروج از برجام ممکن است بر این پروژه‌ها تاثیر بگذارد که در این شرایط انتظار می‌رود ایران در صورت عدم امکان همکاری با اروپایی‌ها، برای پروژه‌های توسعه فولاد و فلزات به فناوری چینی تمایل نشان دهد. ایران در سال‌های اخیر که میزان تولیدش از تقاضای داخلی فراتر رفته، به یک صادرکننده بزرگ فولاد تبدیل شده است. براساس اعلام انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، مجموع صادرات فولاد و آهن اسفنجی ایران در سال گذشته از رکورد ۹ میلیون تن فراتر رفت. از این میزان، صادرات محصولات فولاد نیمه نهایی ۸۵/۶ میلیون تن بود که ۸۴ درصد رشد سالانه داشت. ایران مجموع صادرات فولاد و آهن اسفنجی برای سال‌جاری را ۱۲ تا ۱۳ میلیون تن هدف‌گذاری کرده است. تولید فولاد خام نیز قرار است از ۲۱ میلیون تن در سال گذشته به ۲۶ میلیون تن در سال‌جاری افزایش پیدا کند.
البته در زمینه صادرات فولاد باید به این نکته توجه داشت که ایران به کشوری مانند آمریکا فولاد صادر نمی‌کند و صادراتش به‌طور عمده به کشورهای آسیایی چون تایلند، تایوان، اندونزی و فیلیپین و همچنین کشورهای خاورمیانه شامل عمان و کشورهای اروپایی از جمله اسپانیا و ایتالیا انجام می‌گیرد.
به گفته منابع بازرگانی کشور، صادرکنندگان ایرانی به‌طور معمول از اعتبارنامه استفاده نمی‌کنند و صادرات فولادشان هم از طریق معامله‌گرانی انجام می‌شوند که ارتباطات آمریکایی ندارند؛ از همین رو انتظار نمی‌رود صادرات ایران از تجدید تحریم‌های آمریکا چندان متاثر شود. به‌ویژه که صادرات فولاد ایران به دلیل نرخ مبادلات ارزی، رقابتی به‌شمار می‌رود.
قیمت‌ها کاهش می‌یابد
محمد اصفهانی کارشناس فولاد در پاسخ به اين پرسش که خروج امريکا از برجام چه تاثيري بر بازار فولاد ايران خواهد داشت، عنوان کرد: با توجه به اينکه ايران در حال حاضر يکي از صادرکنندگان مطرح محصولات مياني فولاد در جهان شناخته شده و رتبه دوازدهم توليد فولاد را از آن خود کرده است و نیز با توجه به اينکه عمده مواد اوليه اين محصول توليدي از منابع داخلي تامين مي‌شود، تاثير خروج امريکا از برجام و اعمال تحريم‌هاي ثانويه از سوی امريکا، ممکن است تنها بر بازارهاي صادراتي فولادسازان تاثير منفي بگذارد. وي در ادامه خاطرنشان کرد: اما از آنجايي که اتحاديه اروپا هنوز با ايران در برجام متحد مانده است، به طور قطع راهي براي حل اين مشکل پيدا خواهند کرد. اما اگر به هر دليلی، صادرکنندگان ما همانند گذشته نتوانند در بازارهاي صادراتي به فعاليت خود ادامه دهند، فشار اين حجم از توليد به بازار مصرف ضعيف داخلي و مازاد عرضه منتقل می‌شود و در بلندمدت قيمت‌هاي داخلي کاهش خواهند داشت.
کشورهای منطقه محدودیتی برای واردات محصول ایران ندارند
درباره تاثير خروج امريکا از برجام، زکريا نايبي، مدير تحقيق و توسعه فولاد ناب تبريز اظهار کرد: تحريم‌هايي که امريکا اعمال مي‌کند بر صادرات فولاد هيچ تاثيري نخواهد داشت چراکه ما به‌طور مستقيم با امريکایی‌ها مراوده تجاري نداريم. نايبي در ادامه خاطرنشان کرد: در دوران برجام و با وجود توافق ۱+۵ نیز امريکا با ايران همکاري نکرد و حتي تحريم‌های ثانويه در اين ۳-۲ سال لغو نشد. همان‌گونه که رييس‌جمهوري اعلام کردند مزاحم از برجام کم شده است. اتحاديه اروپا و کشورهاي روسيه و چين اعلام کردند در برجام باقي خواهند ماند اما به حال ما تفاوت چندانی نخواهد داشت. اين هم‌پيمانان حتی از ايران خواسته‌اند که در برجام باقي بماند چون يک پيمان بين‌المللي است. نايبي در ادامه، با اشاره به اينکه تحريم‌هاي امريکا روي صادرات فولادي‌ها تاثيرگذار نيست، عنوان کرد: ما روابط‌مان را با کشورهايي که از قبل ارتباط صادراتي داشتیم، همچنان ادامه خواهيم داد و امکان جلوگيري از صادرات ما به کشورهاي منطقه وجود ندارد. بيشتر صادرات واحدهاي فولادي ما به بعضی کشورهاي منطقه و نیز امارات و عمان است. اين کشورها همچنان جزو واردکنندگان فولاد ما به‌شمار مي‌روند. وي در ادامه خاطرنشان کرد: امريکا از کانال نفت قصد فشار آوردن به اقتصاد ايران را دارد. در حال حاضر ۴۰ درصد اقتصاد ايران وابسته به نفت است در حالي که کشورهاي عضو اوپک مانند عربستان ۹۰ درصد بودجه‌شان را با نفت مي‌بندند. ايران در حال کاهش وابستگي خود به نفت است.
اين کارشناس فولاد در ادامه با اشاره به افزايش ناگهاني حوزه‌هاي فولاد در چند روز گذشته عنوان کرد: افزايش قيمت‌ها بيشتر جنبه رواني دارد و تا پيش از اين با افزايش دلار شاهد افزايش قيمت محصولات فولادي بوديم.
نايبي در ادامه با اشاره به صادرات محصولات فولادي عنوان کرد: در کل با وجود تحريم‌ها محصولات فولادي با کاهش صادرات روبه‌رو نمي‌شوند. تنها بايد اجازه بدهيم که دلار ارزش واقعي خود را در بازار پيدا کند. نبايد دستوري قيمت دلار را پايين نگه داشت بلکه باید اجازه دهیم قیمت واقعی خود را پیدا کند سپس به ثبات برسد. از سوي ديگر مي‌توان صفرهاي ريال را کمتر کرد تا ارزش پول داخلي در برابر دلار افزايش پيدا کند و بازار به‌تدريج از رکود خارج شود.
منبع: نوسان