اقتصاد بازار: بسیاری از کارشناسان معتقدند با توجه به کاهش جهانی تقاضای فولاد و رکود کنونی اقتصاد کشور، به نظر نمی رسد که تا پایان سال چشم انداز روشنی در این زمینه وجود داشته باشد. به گفته امیرحسین خطیب زاده هیچ نشانه ای از تحرک جدید در بازار فولاد دیده نمی شود و این سبب کاهش تقاضا در اکثر بخش ها شده است. دبیر انجمن فورج اصفهان، چالش های سیاسی را منجر به عدم توسعه اقتصادی می داند که تنها سبب دست به دست شدن کرسی های تصمیم سازی شده و ادامه این روند علاوه بر رانت خواری و فساد، سبب تنگ شدن حلقه فشار بر بخش خصوصی کشور گردیده است. گفتگوی ما را با امیرحسین خطیب زاده، مدرس و مشاور صنایع فلزی می خوانید.
اقتصاد بازار: در شرایطی که رکود دامنگیر صنعت فولاد شده چه استراتژی برای رهایی از این وضعیت وجود دارد؟
علاوه بر نظارت مستمر و علمی بر تعرفه واردات فولاد که بلای جان فولادسازان شده است، راهکارها تا حدود زیادی به کاهش هزینه های تولید مربوط می شود. نظیر تولید مقاطع با ضخامت پائین در ریخته گری مداوم، کاهش مصرف انرژی، روش های بهینه سازی محصول، احیای سنگ آهن از روش های ابداعی جدید، کاهش هزینه های حمل و نقل، ایجاد صنایع پائین دستی نزدیک مبدا تولید، رفع موانع و مشارکت با فولادسازان بین المللی
اقتصاد بازار: راهکارهای ایجاد رونق در صنعت فولاد را چه می دانید؟
حضورپر رنگ در بازارهای جهانی و کمک دولت به توسعه صادرات بین المللی در شرایط پسابرجام باید به سرعت مدنظر قرار گیرد. بدیهی است باید بخشی از سرمایه گذاری ها در پروژه های زیرساخت نظیر راه آهن و کشتی سازی صرف شود و با مشارکت بخش خصوصی در پی تقویت صنعت حمل و نقل باشیم. این صنعت که تاکنون مغفول مانده است نه تنها سبب ایجاد فرصت های حمل و نقل ایمن برای صادرات می شود بلکه باعث ایجاد اشتغال پایدار در بسیاری از بخش ها خواهد بود. اگر دیر بجنبیم ظرف چند سال آینده چین با ایجاد جاده ابریشم ریلی چالش حمل و نقل را از پیش رو بر می دارد و رقابت غیرممکن خواهد بود.
اقتصاد بازار: با توجه به شرایط کنونی جایگاه فولاد ایران کجاست؟
ایران با 16 میلیون تن ظرفیت فعلی و تولید تنها یک درصد فولاد دنیا در جایگاه سیزدهم جهان قرار دارد و با وجود منابع غنی مواد اولیه در مقایسه با ژاپن که با واردات مواد اولیه بیش از 100 میلیون تن فولاد تولید می کند جایگاه مناسبی نداریم. از سوی دیگر در فولادهای زنگ نزن و کیفی متاسفانه جایگاهی نداریم و نیازهای کشور از طریق واردات تامین می شود و در این بخش به شدت خلا سرمایه گذاری احساس می شود و باید با حرکت به سمت فولادهای کیفی، ارزش افزوده نهاده های محصولات را تا چندین برابر افزایش دهیم.
اقتصاد بازار: با توجه به رکود صنعت فولاد، چطور می توانیم به بازارهای صادراتی ورود پیدا کنیم؟
بازارهای صادراتی استراتژی مدون، عزم ملی، همکاری و وفاق می خواهد. اینکه هر روز شاهد تخریب وجهه بین المللی توسط افراد غیرمسئول باشیم نمی تواند دستاورد صادراتی داشته باشد. حضور فعال وابسته بازرگانی در سفارت های ایران و شناسائی بازارهای بکر نظیر آفریقا، توسعه نمایشگاه های بین المللی، ایجاد نمایشگاه های دائمی در برخی کشور ها، توسعه حمل و نقل زمینی، دریائی و هوائی، نرخ ارز متناسب با شرایط صادرات، حمایت صندوق توسعه صادرات، پرداخت به موقع جوایز صادراتی از اهم روش های توسعه بازار صادرات است.
اقتصاد بازار: قرار است تا سال 1404 ظرفیت تولید فولاد به 55 میلیون تن برسد اما واقعیت ها نشان می دهد از این برنامه دور هستیم ارزیابی شما از این مساله چیست؟
همانطور که اشاره کردید این یک رویاپردازی است چرا که زیر ساخت های لازم نظیر برق، حمل و نقل، آب و انرژی چندان متناسب با این چشم انداز طراحی نشده است. استراتژی کلان دولت به جای فرمایش از بالا باید در جهت حمایت، هدایت و نظارت بخش خصوصی باشد و از ظرفیت های بسیار بالای بخش خصوصی با مشارکت بین المللی استفاده کند، در حالیکه سیستم بروکراسی عریض و طویل بیشتر در حال پیچیدن دست و پای کار آفرینان است و با رقابت ناسالم، تعرفه های بدون کارشناسی، فشارهای مضاعف بیمه و مالیات خود یکی از عوامل توقف توسعه شده است.
اقتصاد بازار: هم اکنون در کنار فولادسازان بزرگ، شرکت های خصوصی فولاد نیز فعالند. به اعتقاد شما در شرایط بحران کنونی فولادهای کوچک از دور خارج می شوند؟
بالاخره شرایط رکود هم تهدید است و هم فرصت. با مدیریت بحران و استفاده ار مدیریت و مشاورین کار آمد می توان بسیاری از چالش ها را به فرصت تبدیل کرد. اولا با مطالعه شرایط مشابه در دنیا و استفاده از تجربیات کشورهای دیگر باید تحولی اساسی در دیدگاه سنتی مدیریت صنایع ایجاد کرد و از سوی دیگر باید به سمت بازارسازی و تحول فروش گام برداشت. البته در این شرایط عده ای از میدان رقابت خارج می شوند. مشکل اصلی ما این است که وزارت صنعت که باید به سرعت سیگنال های بین المللی را دریافت و به هنگام تحلیل کند و راهنمای سرمایه گذار بخش خصوصی باشد، خیلی کارآمد نیست.
اقتصاد بازار: به نظر شما برای بهبود شرایط فولادهای کوچک چه استراتژی باید اتخاذ کرد؟
صنایع بخش خصوصی با توجه به امکان تصمیم سازی سریع، برای ادامه بقا ناگزیر از کاهش هزینه ها، بهبود تکنولوژی و تمرکز بر تنوع محصول نهائی به جای محصولات میانی نظیر شمش هستند. در مواردی باید این شرکت ها با بهره گیری از نیروی انسانی و مدیریت کارآمد و روزآمد یا حتی با بهره گیری از مدیر خارجی از یک سو و شناسائی محصولات و بازارهای جدید در شرایط رکود از سوی دیگر، خود را ارتقا دهند.
اقتصاد بازار: پیش بینی شما از آینده بازار فولاد چیست؟
همانطور که قبلا اشاره شد در یک سال آینده نباید منتظر تحول اساسی در بازار فولاد و اساسا بازار صنعت باشیم. مگر اینکه شاخک های مدیران رده بالای کشور به کار افتد و آستین همت بالا بزنند و راه حل های متناسب ارائه کنند. متاسفانه چالش های سیاسی در ایران تاکنون منجر به توسعه اقتصادی نبوده است و فقط سبب دست به دست شدن کرسی های تصمیم سازی شده اند و جای تاسف که این روند علاوه بر رانت خواری و فساد فقط سبب تنگ تر شدن حلقه فشار بر بخش خصوصی شده است.