ایرانی‌ها سه‌برابر مردم جهان زباله تولید می‌کنند. ارزش اقتصادی این زباله‌ها چیزی معادل ۴درصد نفت کشور است. محسن طباطبایی مزدآبادی، دبیرکل انجمن اقتصاد شهری به " شهروند" می‌گوید: تنها حدود ۴هزار‌میلیارد تومان برنج، نان و گندم به زباله مردم ایران می‌رود. جالب است بدانید به دلیل عدم‌تفکیک مناسب زباله، پارسال چیزی حدود 25هزار تن زباله وارد کشور شده است! او که معتقد است فرهنگ‌سازی به تنهایی نمی‌تواند به کاهش تولید زباله در ایران منجر شود. وی تاکید دارد: «دولت و دستگاه‌های متولی باید به ازای کاهش تولید زباله سهام تشویقی برای مردم در بازار سرمایه درنظر بگیرند تا این‌گونه انگیزه مدیریت پسماند در کشور بیشتر شود.»
گردش مالی سالانه؛
2600 میلیارد تومان
کورش آصف وزیری، شهرساز و پژوهشگر شهری گفت: همان نمکی‌ها که پیش از این از کنار خانه‌ها نان خشک و پلاستیک را جمع آوری می کردند، کم‌کم وانت‌دار و به پیمانکار تبدیل شدند. وی افزود: در بررسی های غیررسمی سال ۹۷ گردش مالی پسماند خشک شهر تهران ۲۶۰۰ میلیارد تومان بود که سهم شهرداری ۳۰ درصد و سهم جمع آوری غیررسمی ۷۰ درصد را شامل می شد.
این شهرساز و پژوهشگر شهری با اشاره به مقوله مشارکت شهروندان و آموزش در این حوزه، اظهارکرد: نبود ثبات برنامه ریزی در اجرای برنامه ها و ناهماهنگی از جمله معضلاتی است که در حوزه آموزش و فرهنگ سازی دیده می شود. وی گفت: مورد جدی که وجود دارد این است که سازمان پسماند به تنهایی نمی تواند موضوعات این حوزه را پوشش دهد؛ حوزه آموزش و جلب مشارکت نیز آموزش‌های لازم را به شهروندان ارائه نکرده و مواردی مانند کم‌حجم سازی زباله و کاهش آن برای مردم مطرح نشده است و وقتی در حوزه آموزش ضعف وجود دارد شهروندان با بی‌اطلاعی مشارکت می کنند و مشارکت آنان آگاهانه نیست. وی با تاکید بر آگاهی در مشارکت از سوی شهروندان در حوزه پسماند، خاطرنشان کرد: هنگامی که شهروندان می خواهند در این حوزه مشارکت کنند به دلیل نبود برنامه و ضعف آگاهی، به جریان غیر رسمی جمع آوری زباله ها و پسماند دامن می‌زنند. این پژوهشگر شهری تاکید کرد: گاهی در قراردادهای پسماند مشاهده می‌شود که کارگران بیمه نیستند و از کودکان برای جمع آوری زباله استفاده می‌شود؛ جریان پسماند فسادزاست و با تولید فساد کارش را پیش می‌برد و هنگامی که اهرمی جلو آن را می‌گیرد، مجبور است آن اهرم را با ابزارهای خود تحت کنترل درآورد.
سه برابر جهان
زباله تولید می‌کنیم
بر اساس گزارش‌ها سالانه بیش از ۱۷۷هزار تن پلاستیک در ایران تولید می‌شود؛ یعنی ۴درصد از نفت تولیدشده در کشور صرف تولید مواد پلاستیکی می‌شود و حدود ۱۰۰ تا ۲۰۰سال طول می‌کشد تا این مواد پلاستیکی تجزیه و نابود شود. اما واردات 25هزار تن زباله براي كارخانه‌هاي بازيافت در سال گذشته نشان می‌دهد که شرایط نگران‌کننده‌تر از آنچه است که به نظر می‌رسد. آمارهای اعلامی از طرف علیپور نشان می‌دهد که در بهترین حالت حدود 20درصد از 8هزار تن زباله که در تهران جمع‌آوری می‌شود، تفکیک و بازیافت می‌شود. مقیمی اصل، رئیس سابق اتحادیه نایلون و پلاستیک با اشاره به سهم پایین بازیافت زباله در اقتصاد ایران ادامه داد: «آمارها نشان می‌دهد که تولید زباله در ایران سه برابر استاندارد جهانی است؛ با وجود این به جاي اين‌كه پلاستيك كهنه و آشغال‌‌هاي خشك را از مردم خودمان بخريم و در بازيافت استفاده كنيم، اقدام به خريد و واردات پلاستيك كهنه از عراق مي‌كنيم. دليل اين وضعيت آن است كه در ايران زباله‌هاي خشك ازجمله پلاستيك‌ها به درستي به دست صنايع بازيافت داخل كشور نمي‌‌رسد و ما مجبور مي‌شويم که از كشور همسايه آشغال وارد كنيم.»
تراز نامثبت
چرخه مالی پسماند
آن‌گونه که آمارها نشان می‌دهد، تنها 7درصد زباله تولیدشده در کشور بازیافت می‌شود؛ در حالی که متوسط جهانی بازیافت زباله چیزی حدود 70درصد است. از آن‌جا که بازیافت زباله‌های کاغذی با جلوگیری از قطع درختان به محیط زیست کمک می‌کند اما کمبود فعالیت در این زمینه از یک‌سو و دفن غیربهداشتی زباله‌ها از سوی دیگر موجب شده است که محیط زیست بشدت تهدید شود؛ درواقع از این فرصت در کشور نه‌تنها استفاده‌ای نشده است بلکه این موضوع به تهدیدی تبدیل شده است که چالش‌های فراوانی را در سطوح مختلف به ارمغان آورده است. علیرضا شریفی فرد، معاون برنامه ریزی و توسعه شهری سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران با بیان اینکه برخی آمارهایی که در حوزه پسماند مطرح می شوند، نادرستند، تصریح کرد: برخلاف رقم هایی که گهگاه در این حوزه مطرح می شود تراز چرخه پسماند مثبت نیست و هزینه‌های زیاد درآمدها را کاهش می دهد. وی با بیان اینکه برخلاف آنچه در گفته‌های کارشناسان عنوان شده است، بازیافت پسماند، تراز مثبت ندارد ،گفت: درآمد پسماند تنها هزینه های جمع‌آوری آن را کاهش می‌دهد؛ وقتی از عبارت طلای کثیف استفاده می کنیم انگیزه ایجاد می‌شود که برخی برای کسب درآمد به این حوزه روی آورند.
شریفی فرد با بیان اینکه امیدوارم هیچ وقت زباله گردی به عنوان شغل شناخته نشود ادامه داد: سازمان غیررسمی زباله گردی قوت گرفته است؛ تشکیلات آن رشد کرده و هنوز به عنوان یک آسیب شناخته نمی شود که در اینجا باید سایر مراجع برای مقابله با این شکل گیری غیررسمی سازمان زباله گردی وارد میدان شوند. مدیریت پسماند ذینفعان زیادی دارد که باید همه آنها کار خود را به درستی انجام دهند. وی افزود: شهرداری تهران به این نتیجه رسیده است که مدیریت پسماند شهر تهران به شکل مطلوب اتفاق نمی افتد و اقدامات متعددی تاکنون انجام شده که برخی از آنها موفقیت آمیز و برخی هم ناموفق بوده است.
شریفی فرد این را هم گفت که تدوین طرح مدیریت جامع پسماند در حال انجام است و خرداد ماه سال ۹۹ ارائه می شود. او با اشاره به برخی تبلیغات تلویزیونی درباره استفاده از شیر و لبنیات نیز گفت: در این تبلیغات حتی ۶ ثانیه زمان نمی گذارند که به مخاطبان بگویند بطری را پس از مصرف چه کنیم و کجا قرار دهیم؟