این چند گزاره صریح و شفاف که سیدعباس عراقچی در واپسین روز حضورش در مقر سازمان ملل متحد و تنها چنددقیقه پیش از ترک نیویورک به مقصد تهران به زبان آورد، احتمالا از صادقانه‌ترین و البته در عین حال هشدارآمیزترین روایات و توصیفاتی است که در چند روز گذشته در ارتباط با شرایط خطیر و حال و اوضاع تنش‌آلودی که بر منطقه سایه افکنده، مطرح شده است. جملاتی که وزیر امور خارجه ایران مشخصا با اشاره ترور دبیرکل حزب‌الله لبنان توسط ارتش اسرائیل در منطقه جنوبی ضاحیه بیروت به‌دست ارتش اسرائیل به زبان آورد و تلویحا از این سخن گفت که با توجه به شهادت سیدحسن نصرالله در جریان این حمله تروریستی، اگر شرایطی جز این بر منطقه حاکم بود، باید شگفت‌زده می‌شدیم و تعجب می‌کردیم.
تحرکات دیپلماتیک عراقچی در پی شهادت نصرالله
عراقچی که پیشتر در پیام تسلیت مکتوب خود برای شهادت دبیرکل حزب‌الله لبنان خاطرنشان کرده بود که «خون شهید نصرالله باعث قوت بیشتر حزب‌الله و رویش‌های بیشتر خواهد بود»، در ادامه سخنانی که پیش از ترک نیویورک در جمع خبرنگاران به زبان آورد نیز پس از تاکید بر اینکه شهادت سیدحسن نصرالله «ضایعه‌ای بزرگ» بوده، یادآور شد که با وجود این، «هیچ خللی در مقاومت ایجاد نخواهد شد.» او با بیان اینکه «رژیم صهیونیستی با این کاری که انجام داد، هیچ آینده‌ای در منطقه، غزه و لبنان متصور نیست»، گفت: «رژیم صهیونیستی به هیچ‌وجه روی آرامش را نخواهد دید!» عراقچی درعین‌حال با تاکید بر اینکه «نتیجه طبیعی این اقدام {رژیم صهیونیستی}، تسریع زوال آنهاست»، یادآور شد که «آمریکا نیز شریک این جنایت است و به هیچ‌وجه نمی‌تواند خود را از این واقعیت جدا کند.» او سپس با اشاره به اقدامات جمهوری اسلامی در واکنش به شهادت دبیرکل حزب‌الله لبنان تاکید کرد که «خون شهدای این حادثه بی‌پاسخ نخواهد ماند و ما حتما کنار لبنان خواهیم ایستاد.» وزیر امور خارجه همچنین ضمن تشریح اقدامات دیپلماتیک جمهوری اسلامی در این ارتباط ازجمله «سخنرانی در نشست شورای امنیت» و «شرکت در نشست مطبوعاتی درحاشیه نشست این شورا»، «دیدار فوری با دبیرکل سازمان ملل» و «مذاکره با دبیرکل سازمان همکاری اسلامی» و همچنین برگزاری جلسات دو و چندجانبه با وزیران امور خارجه شماری از کشورهای منطقه و جهان، مشخصا نسبت‌به نوع مواجهه شورای امنیت سازمان ملل متحد با جنایات و اقدامات جنگ‌افروزانه رژیم صهیونیستی، همچنین تاکید کرد که «دبیرکل سازمان ملل باید صدای جامعه بین‌الملل باشد و جامعه جهانی را به سمت توقف جنایاتی که رژیم صهیونیستی انجام می‌دهد، هدایت کند.» او که پس از بیان این نکات، آن جملاتی را به زبان آورد که در سطور آغازین این گزارش بازنشر کردیم، پس از ارائه تصویری نامطمئن و خطیر از اوضاع امنیتی منطقه گفت که «علاوه‌بر دیدارهایی که از قبل تنظیم شده بود، مذاکرات و دیدارهای خاصی نیز با وزیران خارجه روسیه، سوریه، مصر و یکی، دو کشور اروپایی درباره ضرورت مقابله با این جنایات رژیم صهیونیستی و ضرورت مقابله بین‌المللی با جنگ‌افروزی این رژیم داشتیم.» تاکیداتی که به‌ویژه با توجه به آنکه بلافاصله پس از هشدارهایش در ارتباط با «خطر بروز یک جنگ تمام‌عیار» مطرح شد تا درعمل، پایان‌بخش آخرین سخنان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی پیش از ترک نیویورک و بازگشت به تهران باشد، تاحدودی از نگرانی گسترده‌ای که بر افکار عمومی ایرانیان سایه افکنده بود، کاست.
رایزنی عراقچی با سران سازمان‌های جهانی
فارغ از آنچه عراقچی پس از دیدارهای جداگانه با آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد و فیلمون یانگ، رییس مجمع عمومی سازمان مطرح کرد، آنچه به‌عنوان متن مذاکرات و مشروح این جلسه روی خروجی رسانه‌ها رفته نیز از جهاتی حائز‌اهمیت بود. وزیر امور خارجه ایران که در دیدار با دبیرکل سازمان ملل متحد، نسبت‌به «قصور شورای امنیت در اتخاذ هرگونه اقدام موثر و ناتوانی در صدور حتی یک بیانیه ساده در محکومیت نسل‌کشی و تجاوزگری اسرائیل» انتقاد کرد، همچنین «کارشکنی مستمر آمریکا در شورای امنیت و ممانعت از هرگونه اقدام برای وادار کردن رژیم صهیونیستی به توقف نسل‌کشی در غزه و تجاوزات علیه لبنان» را اقداماتی «غیرقانونی و شرم‌آور» توصیف کرد و گفت که «آمریکا شریک قطعی جنایات و شرارت‌های اسرائیل بوده و استفاده از بمب‌های سنگرشکن اهدایی آمریکا برای ترور رهبران مقاومت، نمونه آشکار مشارکت آمریکا در جنایات اسرائیل است.» وزیر امور خارجه ایران همچنین در یک دیدار فوری با حسین ابراهیم طه، دبیرکل سازمان همکاری اسلامی، بر مسوولیت کشورهای اسلامی در قبال جنایات رژیم صهیونیستی در فلسطین و لبنان اشاره کرد و خواستار برگزاری فوری نشست اضطراری سران سازمان همکاری اسلامی شد. این در حالی بود که حسین ابراهیم طه، دبیرکل سازمان همکاری اسلامی نیز در این نشست ضمن اشاره به تداوم تجاوزات و جنایات رژیم اسرائیل در منطقه و محکومیت آن و همچنین خطیر بودن شرایط کنونی منطقه و جهان، گفت که درخصوص برگزاری نشست اضطراری سران با کشورهای عضو به‌صورت فوری مشورت کرده و اقدام مقتضی را اتخاذ خواهد کرد.
دیدارهای عراقچی با همتایان روس، ترک و اروپایی
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی همچنین با شماری از وزیران خارجه کشورهای منطقه و جهان به گفت‌وگو نشست و از جمله در دیدار با سرگئی لاوروف، همتای روس خود، ضمن مذاکره در ارتباط با آخرین وضعیت روابط تهران- مسکو و وضعیت قفقاز و برجام، «نزاع فلسطینی- اسرائیلی» را نیز مورد بررسی قرار داد. او همچنین در یک گفت‌وگوی تلفنی با عبدالله بوحبیب، همتای لبنانی خود، بر اهمیت تبیین جنایت ننگین اسرائیل در پیشگاه افکار عمومی منطقه و جهان و ثبت و مستندسازی آن نزد سازمان‌های حقوقی و بین‌المللی تاکید کرد. وزیر امور خارجه ایران همچنین با وزیران امور خارجه مصر، بلاروس و مالی نیز در این رابطه رایزنی کرد.
واکنش عراقچی به شهادت نیلفروشان
با این همه اما این تنها خبری نبود که ظرف 24ساعت گذشته، در پوشش سخنان و مواضع اخیر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی درخصوص شهادت دبیرکل حزب‌الله لبنان رسانه‌ای شد؛ به‌ویژه آنکه درپی تایید خبر شهادت سیدحسن نصرالله در حمله تروریستی رژیم صهیونیستی، آنچه پیش از آن درخصوص حضور معاون عملیات سپاه در همان ساختمانی که در حمله اسرائیل فروریخت، منتشر شده بود و درنهایت نیز با تایید این اخبار غیررسمی اولیه، مشخص شد که در جریان این حمله تروریستی، سردار عباس نیلفروشان نیز به شهادت رسیده، عراقچی در پیام تسلیت خود بار دیگر به پیامدهای این اقدام اسرائیل اشاره کرد و نوشت: «این اقدام رذیلانه و ناجوانمردانه، نشانه آشکار دیگری از ذات و ماهیت تروریستی و جنایتکار رژیم صهیونیستی و حامیان شناخته‌شده آن است و بی‌تردید این جنایت هولناک رژیم متجاوز صهیونیستی هرگز بی‌پاسخ نخواهد ماند.» وزیر امور خارجه اما در این پیام تسلیت نیز بار دیگر از اقدامات دیپلماتیک جمهوری اسلامی برای مقابله‌به‌مثل با جنایات اسرائیل سخن گفت و توضیح داد که «دستگاه دیپلماسی همه ظرفیت‌های سیاسی، دیپلماتیک، حقوقی و بین‌المللی را برای پیگرد جنایتکاران و حامیان آنها به‌کار خواهد بست.»
واکنش‌های داخلی به تشدید تنش میان تهران-تل‌آویو
در شرایطی که وزیر امور خارجه با ادبیات و لحنی کم‌سابقه، صراحتا نسبت‌به شکل‌گیری شرایطی خطیر و «بروز یک جنگ تمام‌عیار در منطقه» هشدار داده و معتقد است که «هر لحظه، هر احتمالی ممکن است»، برخی ناظران و کنشگران سیاسی داخل کشور، به‌نحوی سعی دارند بر آتش جنگ بدمند و اوضاع را حتی بیش از آنچه که هم‌اکنون شاهدیم، به‌سمت تنش سوق دهند. چنانکه همین دیروز در شرایطی که حسن نتاج‌صلحدار، نماینده بابل در مجلس در سخنانی در صحن علنی پارلمان از آمادگی خود برای «اعزام به لبنان» سخن گفت، یک چهره سیاسی-رسانه‌ای اصولگرا نیز از طریق حساب کاربری خود در شبکه اجتماعی ایکس، پیشنهادی مطرح کرد که به‌واقع حتی از آنچه نماینده بابل خواستار شده بود نیز عجیب‌تر و البته خطیرتر بود. سیدیاسر جبراییلی که هم‌اکنون سابقه ریاست بر مرکز ارزیابی و نظارت راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام را نیز در کارنامه دارد، با انتشار تصویری از خطوط هوایی رژیم صهیونیستی، در توئیتی نوشت: «هر هواپیمایی که مقصدش رژیم صهیونیستی است، باید یک هدف برای سرنگونی باشد!»
جالب‌تر آنکه در حالی که روز گذشته نماینده بابل و پیش از آن نیز برخی دیگر از نماینده‌های اصولگرای مجلس همچون حمید رسایی و شماری از نیروهای سیاسی منتسب به منتها‌الیه جناح راست، در اظهاراتی اثبات‌ناپذیر مدعی شده بودند که آماده اعزام به لبنان و رویارویی و نبرد با ارتش رژیم صهیونیستی هستند، روز گذشته محمد عالم‌زاده‌نوری در قامت معاون تهذیب و تربیت حوزه‌های علمیه به این ادعاها و امکان تحقق‌شان واکنش نشان داد و در گفت‌وگو با پایگاه خبری- تحلیلی دیده‌بان ایران گفت: «بحث اعزام نیروی نظامی به لبنان و انجام مشارکت مستقیم در این نبرد، منوط به اذن حضرت‌آقا به‌عنوان راهبر جامعه و ایجاد زمینه‌های این کار توسط دستگاه‌های مربوطه است.» او در عین حال اضافه کرد: «ممکن است حضور فیزیکی ما در لبنان، چندان مفید نباشد، چراکه در حال حاضر جنگ موشک‌ها و جنگ تجهیزات نظامی در جریان است و شاید نیروی سرباز صفر به‌کار نیاید، بلکه مستشاران نظامی کارکرد بیشتری داشته باشند.»
همزمان با این اظهارات تنش‌زای چهره‌هایی همچون رسایی و جبراییلی، اما هستند چهره‌هایی که سعی دارند تا حدودی از تنش و ناآرامی که در جامعه دیده می‌شود، بکاهند. چنانکه دیروز سیدمحمدعلی ابطحی در کانال تلگرامی خود در این رابطه اظهارنظر کرد و نوشت: «در برابر اظهارنظرهای تند و افراطی افراطیون انقلابی‌نما که جنگ‌طلبی می‌کنند یا سخنان منفعلانه‌ای که دشمنان از آن احساس ضعف برداشت کنند، بهترین کار پایبندی به نظرات رهبری است که نشان داده هم انقلابی است و هم در اوج هوشمندی، مراقب مصالح مردم ایران است. در طول جنگ اسرائیل و غزه این درایت را
تجربه کرده‌ایم.»
آب پاکی ظریف روی دستان جنگ‌طلبان
با این همه اما شاید یکی از مهم‌ترین واکنش‌ها و موضع‌گیری در ارتباط با حواشی تنش‌زای این روزها، سخنانی بود که ازسوی جواد ظریف مطرح شد. وزیر امور خارجه ایران در دولت اعتدالی حسن روحانی که هم‌اکنون در قامت معاون راهبردی ریاست‌جمهوری، عضوی از کابینه پزشکیان است، در سخنانی که در حاشیه حضور در دفتر حزب‌الله لبنان در تهران برای عرض تسلیت در پی شهادت سیدحسن نصرالله مطرح کرد، گفت: «مقاومت مردم منطقه در برابر جنایت‌های رژیم صهیونیستی ادامه خواهد داشت و آنها نمی‌توانند با این‌گونه اقدامات ضدانسانی مقاومت را از پای درآورند.» ظریف که در پایان سخنانش، مشخصا به این پرسش پاسخ می‌گفت که واکنش جمهوری اسلامی در قبال این اقدام رژیم صهیونیستی چه خواهد بود، در این رابطه توضیح داد: «واکنش ایران در زمان مناسب و به انتخاب ایران در برابر جنایت‌های رژیم صهیونیستی انجام می‌شود و در سطح رهبری و عالی حکومت در این ارتباط تصمیم‌گیری می‌شود.»
زمان، زمان دیپلماسی است
علی‌محمد نمازی* – واقعیت آن است که مجموعه تحولاتی که در این هفته‌ها رقم خورد، در راستای منافع فلسطین، ساکنان غزه، مجموعه نیروهای جبهه مقاومت و البته ایران نبوده است. به بیان دقیق‌تر در شرایطی که در گذشته عمدتا اینطور تصویر می‌شد که اسرائیلی‌ها به لحاظ توانایی نظامی زیاده‌گویی و بزرگنمایی می‌کنند و از تسلیحات قدرتمندی که به‌لحاظ قدرت و دقت در سطوحی بالا باشد، برخوردار نیستند اما در این ماه‌ها و به‌ویژه در همین چند روز گذشته که شاهد بودیم رهبر عزیز و شجاع حزب‌الله لبنان، شهید سیدحسن نصرالله در یکی از عملیات تروریستی و قدرتمند رژیم‌صهیونیستی به شهادت رسید و همزمان شماری از دیگر فرماندهان ارشد جبهه مقاومت نیز در همین عملیات و برخی دیگر اقدامات ارتش رژیم‌صهیونیستی شهید شدند.
همزمان در شرایطی که شاهدیم برخی نیروهای تندرو با ادبیات و رویکردی کاملا احساساتی، می‌خواهند با اقدامی فوری، به زعم خود انتقام خون شهدای مقاومت را از مزدوران اسرائیلی بازپس‌بستاند، واقعیت آن است که اکنون باید با عقلانیت و درایت اظهارنظر و اقدام کنیم. چنانکه هم در گفتار و کردار آقای عراقچی به‌عنوان رییس دستگاه دیپلماسی و وزیر امور خارجه و هم در نوع موضع‌گیری آقای ظریف که پس از سال‌ها تجربه و فعالیت در عرصه دیپلماسی و نیز با اتکا به تجارب ارزنده و گرانبهایی که در دوران هشت‌ساله ریاست‌جمهوری آقای روحانی به‌عنوان وزیر امور خارجه اندوخته، شاهد بودیم، آنچه آنان در تمامی حرکات و سکناتشان به‌عنوان اولویت نخست مدنظر دارند، توجه به منافع ملی و اقدام و اظهارنظر براساس عقلانیت و درایت است. این در حالی است که همزمان با تاکید آقای عراقچی بر اوضاع خطیر حاکم و هشدارهای کم‌سابقه درباره تنشی که هم‌اکنون در منطقه بالا گرفته، آقای ظریف در یک تقسیم‌کار منطقی و هوشمندانه، از این مهم سخن گفتند که ایران در واکنش به اقدامات تروریستی و جنایات رژیم‌صهیونیستی در زمان مناسب و به انتخاب خود پاسخ می‌دهد و این پاسخ نیز طبیعتا در سطح رهبری و سطوح عالی حکومت اتخاذ خواهد شد.
اکنون بهترین راهکار در کوتاه‌مدت اتکا به دیپلماسی و اقدامات دیپلماتیک علیه جنایات رژیم‌صهیونیستی است به‌ویژه آنکه بر همگان آشکار و مسلم شده که اگر برفرض هم‌اکنون وارد جنگی رودرو و تمام‌عیار با رژیم‌صهیونیستی شویم، نه‌تنها کشورهای غیرمسلمان بلکه حتی اغلب کشورهای مسلمان منطقه نیز حاضر به ورود به میدان و همراهی با ما در برابر ارتش رژیم‌صهیونیستی نخواهند بود؛ آن هم در شرایطی که نیک می‌دانیم رژیم‌صهیونیستی و ارتش جنایتکار این رژیم بی‌تردید از حمایت‌های مستقیم و غیرمستقیم ایالات‌متحده و اغلب کشورهای اروپایی نیز برخوردار بوده و خواهد بود.
* عضو ارشد حزب کارگزاران سازندگی