عید غمگین

مهرپویا‭ ‬اخوان: ماجرا اصلا عجیب نیست؛ توصیه و دستور پزشكان برای جلوگیری از گسترش ویروس كرونا دوری از هر تجمع و جلسه و گردهمایی است و تا زمانی كه مردم متوجه اهمیت این دستور نشوند، معضل كرونا سر جایش هست و هر روز عده‌ای با این ویروس دست‌به گریبان می‌شوند. این ویروس و عوارض اجتماعی‌اش علاوه‌بر این‌كه كسب‌وكارها را در شب عید به هم ریخته و مردم را ناگزیر خانه‌نشین كرده به سینماها، تئاترها و برنامه‌های تلویزیونی هم آسیب زده. در حال حاضر در تمام جهان اكران فیلم‌ها با مشكل مواجه شده، بسیاری از افتتاحیه‌های فیلم‌ها به تعویق افتاده‌اند و برنامه‌ی نمایش آثار سینمایی دچار تغییر شده. جشنواره‌ها مدام تعطیل می‌شوند و سینماهای كشورها برای حفظ سلامتی تعطیل می‌شوند. اما این فقط یك بخش از ماجراست؛ شوها و برنامه‌های تلویزیونی زیادی هستند كه با اتكا به مردم ساخته می‌شوند. این برنامه‌های  تماشاگرمحور جان‌ و حس‌شان را از مردم می‌گیرند و بدون مردم امكان ساخت برنامه را با شوروشوق سابق ندارند. تازه این یك بخش ماجراست؛ عوامل تولیدكننده خودشان هم باید مسائل و ‌توصیه‌های پزشکی را رعایت كنند؛ بنابراین اینكه آن‌ها در تولید برنامه‌ای مشاركت كنند كه دست‌كم حضور ۲۰ تا ۳۰ نفر در آن لازم و ضروری است خلاف آن توصیه‌ای است كه اول مطلب نوشتیم. همه‌ی این‌ها باعث شده كه خانه‌ی سینما كه مركز رسمی اصناف سینمایی است، از سینماگران و هنرمندان بخواهد فعلا پروژه‌هایشان را تعطیل كنند و جان عوامل را به خطر نیندازند. با این توضیح است كه مشخص می‌شود چرا برنامه‌های صداوسیما به مشكل خورده. 

اصل خبر هفته‌ی پیش به شكل شایعه‌ای پراكنده شنیده شد؛ وقتی معلوم شد ضبط برنامه‌هایی مثل «دورهمی»، «عصرجدید»، «خندوانه» و «اتفاق» به مشكل خورده. مشكل این بود كه هم تماشاگران دیگر مشتاق حضور در برنامه نبودند هم عوامل نمی‌توانستند دستور بهداشتی ستاد مبارزه با كرونا را پشت گوش بیندازند. اما ماجرا این بود كه سازندگان این برنامه‌ها حدس می‌زدند این شرایط موقتی و كوتاه‌مدت است و مثلا در این هفته امكان ضبط برنامه‌ی تازه فراهم می‌شود و وقتی معلوم شد كه دوره‌ی پیك بیماری تازه شروع شده و احتمالا دو هفته هم ادامه دارد تكلیف مشخص شد. امكان تولید برنامه‌های تماشاگرمحور ممكن نیست. اول از همه سازندگان «دورهمی» اعلام كردند كه نمی‌توانند ویژه‌برنامه‌هایی را كه برای نوروز تدارك دیده بودند به موقع آماده كنند و بعد، نوبت تك‌تك این برنامه‌ها بود كه رسمی و غیر‌رسمی از ادامه‌ی كار انصراف بدهند. اگر‌چه دیروز شنیده می‌شد كه «دورهمی» قرار است بدون حضور تماشاگران ضبط شود تا دست شبكه‌ی نسیم خالی نماند.

این وسط چند اتفاق افتاد؛ اول این‌كه مرتضی میرباقری، معاون سیما، اعلام كرد كه برنامه‌های تلویزیونی در حضور یك تیم پزشكی ضبط می‌شوند تا تمام نكات بهداشتی رعایت شوند. این خبری بود برای اطمینان مردم و شركت‌كنندگان در برنامه‌های تلویزیونی، به‌خصوص برنامه‌هایی كه خانواده‌ها همراه با بچه‌هایشان در آن شركت می‌كردند. به همین دلیل هم بود كه احسان علیخانی کارگردان و مجری «عصر جدید» در آستانه‌ی شروع فصل دوم که از شنبه ۱۷ اسفندماه پخش خودش را آغاز می‌کند درباره تعطیلی موقت ضبط این برنامه گفت كه بعد ضبط چند برنامه به‌ناچار همه‌چیز متوقف شده اما امیدوار است با روشی كه در شبكه‌ی سه توصیه شده ادامه‌ی كار ضبط شود. این خبر همین دیروز تكمیل شد. علیخانی در یادداشتی اینستاگرامی نوشت كه پخش فصل دوم «عصر جدید» از روزهای شنبه و یکشنبه هفته آینده شروع می‌شود و «تمام نماهای مربوط به دست دادن و روبوسی با شرکت‌کنندگان یا حضور پرشمار تماشاگران در استودیو، تا پیش از تاریخ ۲۷ بهمن و در روزهای پیش از شیوع ویروس «کرونا» ضبط شده است.» علیخانی توضیح داده كه «روز جمعه [فردا] ساعت ۲۰ قسمت اول از برنامه‌ای تحت عنوان «هشتگ عصر جدید» پخش می‌شود و پخش قسمت‌های اصلی این فصل از شب میلاد حضرت علی (ع) کلید خواهد خورد.» او از پخش یک قسمت مفصل در ۲۸ اسفند خبر داده و تأکید کرده است: «تمام شب‌های ایام نوروز و تعطیلات برنامه داریم، چون به اندازه کافی در بهمن ضبط کردیم.» و تأكید كرده در صورت لزوم، ادامه قسمت‌های این برنامه را بدون حضور تماشاگر ضبط خواهند کرد هر چند؛ «عصر جدید بدون تماشاگر مانند داربی پرسپولیس و استقلال بدون تماشاگر است!» بنابراین با وجود سختی‌ها و تعطیلی موقت تولید برنامه‌های تماشاگرمحور، «عصر جدید» از همین هفته پخش خواهد شد. 

اما ماجرای «خندوانه» متفاوت است؛ با این‌كه ظاهرا رامبد جوان از آذرماه درگیر تولید قسمت‌های تازه‌ی این برنامه بود اما امكان ضبط آن تا اسفندماه فراهم نشد، به خصوص كه قرار بود در فصل تازه تغییراتی هم اتفاق بیفتد و «خندوانه» ویژه‌ی نوروز و به شكل متفاوتی روی آنتن برود. «خندوانه» مثل «دورهمی» بسیار متكی به حضور تماشاگران بود و بعد توصیه‌ی پزشكی وزارت بهداشت، به ناچار تولیدش عقب افتاد. رامبد جوان دو روز پیش [باز هم] در یك یادداشت اینستاگرامی نوشت كه «فصل جدید خندوانه بماند برای روزهایی که بی‌دغدغه‌تر زیر یک‌سقف جمع می‌شویم. بماند برای روزهایی که با خیال آسوده، نفس عمیق می‌کشیم. بماند برای روزهایی که اگر یکی از ما عطسه کرد، دیگران با صدای بلند به او بگویند: عافیت باشه. بماند برای روزهایی که من و گروهم هم دلِ خوش داشته باشیم که بخواهیم با شما تقسیم کنیم. بماند برای روزهای بهتر. خندوانه بماند برای روزهایی دورتر. به امید عافیت، سعادت و همدلی. دلتنگ شما، رامبد جوان» اما همین متن كلی دردسر ایجاد كرد؛ اول از همه باشگاه خبرنگاران جوان بود كه به رامبد جوان تاخت و او را بابت نگارش این نامه و تعطیلی «خندوانه» ملامت كرد و بعد، سیدمحمود رضوی، تهیه‌كننده‌ی سینما بود كه در یادداشتی از جوان انتقاد كرد كه در لحظات حساس مردم را تنها گذاشته است. با این همه به نظر می‌رسد كه امكان تولید این نوع برنامه‌ها فعلا فراهم نیست و چاره‌ای جز تعطیلی آن ها وجود ندارد. 

در ماجرای پخش كرونا رضا رشیدپور بیشتر از همه ضرر كرد؛ او امسال چندان در تلویزیون دیده نشد و جز اجرای برنامه‌ی ویژه‌ی شب یلدا كه آن‌هم محدود بود، این شانس را پیدا نكرد كه برنامه‌ای دائمی و ثابت داشته باشد. برای همین بعد یك‌سال گمان می‌كرد كه در نوروز سال ۹۹ می‌تواند با یك برنامه‌ی تازه و مخاطب‌محور به شبكه‌ی سوم سیما برگردد. او برنامه‌ای ساخت به نام «اتفاق» كه ظاهرا در هر قسمت آن حدود ۵۰۰ تماشاگر حضور داشت. ضبط این برنامه از بهمن‌ماه شروع شده بود و قرار بود در اسفند هم بخش‌های دیگر آن ضبط شود ولی كرونا مانع همه‌‌چیز شد. اگرچه شنیده می‌شود كه این برنامه‌ی تلویزیونی احتمالاً از جمعه‌ی این هفته روی آنتن می‌رود و تا قبل از نوروز ۱۳۹۹ دو قسمت از آن پخش می‌شود. اول گفته می‌شد كه برنامه «اتفاق» ۲ قسمت عیدانه دارد كه با توجه به تغییر كنداكتورها این دو برنامه قرار بود بعد از پایان تعطیلات ۱۳ روزه عید نوروز ۱۳۹۹ و در روزهای ۱۴ و ۱۵ فروردین روی آنتن برود. اما حالا ظاهرا تغییراتی رخ داده و از این جمعه این دو قسمت پخش خواهد شد 

برنامه‌های پرمخاطبی مثل «كودك شو» یا «دست فرمون» هم فعلا ضبط نمی‌شوند و شبكه‌ی نسیم بزرگ‌ترین بازنده‌ی ویروس كروناست؛ خالی شدن دست این شبكه از برنامه‌های جذاب روتین باعث شده كه مدیران این شبكه به فكر پر كردن كنداكتور خالی‌شان بیفتند اگرچه معلوم نیست چه روشی را برای این كار در نظر خواهند گرفت. ویروس كرونا فعلا و تا اطلاع ثانوی همراه ماست و همه‌چیز باید با توجه به وجود و حضور این ویروس برنامه‌ریزی شود. 

اما مشكل اصلی جای دیگری است؛ راستش تلویزیون مثل بچه‌های تنبل شده، همان‌هایی كه شب امتحان تازه یادشان می‌افتد باید كل كتاب را بخوانند و هزارجور مشكل و مسئله هم دارند. با این‌كه همه می‌دانند نوروز در پیش است، ماه رمضان، عید فطر، ماه محرم، شب یلدا و چندین مناسبت ملی و مذهبی در تقویم وجود دارد اما همیشه تولید برنامه‌های ویژه‌ی این مناسبت‌ها به روزهای آخر موكول می‌شود و گاه ضبط و فیلمبرداری در همان ایام هم به پایان نمی‌رسد. مسئولیت مشكلی كه تلویزیون در عید امسال به آن برخورده فقط به برنامه‌سازها برنمی‌گردد؛ به مدیرانی برمی‌گردد كه تولید را به روزهای آخر واگذار می‌كنند و نمی‌توانند با یك برنامه‌ریزی دقیق و حساب‌كتاب مناسب، برای رویدادها آماده شوند. تلویزیون مدام از مردم می‌خواهد در خانه بمانند اما برای سرگرم‌كردن‌شان دست‌شان خالی است. مدیریت بحران آن نكته‌ی مغفول همیشگی ماست.