دو کانال پول‌رسانی به بورس تهران

شاخص کل بورس هفته جاری را با استقرار در کانال ۳۲۰ هزار واحدی آغاز کرد. انتشار گزارش‌های ماهانه، انتظار برای رونمایی از سودآوری مطلوب شرکت‌های بزرگ کالایی و همچنین کمرنگ شدن ابهامات سیاسی همگی به نوعی در فضای دادوستدهای روز شنبه بورس اثرگذار بوده‌اند. با این حال بی‌شک آن‌چه روند بی‌وقفه صعود قیمت‌ها را رقم زده جریان قدرتمند نقدینگی است که از دو منشأ اساسی در حال تغذیه است. صعود پرشتاب بورس در فضای رخوتناک و بعضا نزولی سایر بازارها سبب شده تا توجهات عمومی به این مقصد سرمایه‌گذاری جلب شود. از دیگر سو آن‌دسته از معامله‌گرانی که با تردید به ادامه روند صعودی بازار سهام می‌نگریستند نقش نظاره‌گری را به فرصت‌های از دست‌رفته تعبیر می‌کنند و به امید جبران بخشی از این هزینه، بار دیگر حضور در نقش سهامداری را انتخاب کرده‌اند.

پیشروی همه‌جانبه سهام

در اولین جلسه معاملاتی این هفته، شاخص کل بورس برای ششمین جلسه متوالی سبزپوش ماند. نماگر اصلی بورس تهران روز شنبه ۵۶۱۵ واحد دیگر در مسیر صعود پیش رفت و مرز ۳۲۰ هزار واحد را نیز پشت سر گذاشت. با رشد ۸/ ۱ درصدی شاخص کل در معاملات روز گذشته، بازدهی نماگر اصلی بازار در سال ۹۸ به مرز ۸۰ درصد رسید. تنها از ابتدای هفته گذشته تا انتهای معاملات دیروز شاخص کل نزدیک به ۲۶ هزار واحد رشد را تجربه کرده و نزدیک به ۹ درصد بازدهی را به همراه داشته است. همچنین روز گذشته شاخص هم‌وزن بورس رشد ۶/ ۲درصدی را تجربه کرد تا نشان دهد رشد قیمتی در نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز مانع از توجه مفرط به گروه‌های کوچک نشده و تقاضا را به کانون مشخصی در سهام معطوف نکرده است. فهرست نمادهای موثر بر شاخص کل روز گذشته نیز به نوبه خود از تقاضای عمومی در بورس تهران پرده بر‌می‌دارد. این فهرست ترکیبی از گروه‌های متفاوت و با پشتوانه‌های متمایز بود.

از ۳۹ صنعت مورد معامله بورسی در روز شنبه، شاخص ۳۵ گروه برآیندی مثبت داشت و ۴ گروه نزولی نیز افت‌های کمتر از یک درصد را تجربه کردند. در میان گروه‌های پرتعداد، رشد بیش از ۴ درصدی شاخص صنایعی همچون محصولات دارویی، لاستیک، حمل‌و‌نقل و محصولات فلزی کاملا قابل توجه است. ارزیابی این رشدها با لحاظ سابقه صعودهای قابل‌ملاحظه این گروه‌ها از ابتدای سال جاری یکی از مهم‌ترین جنبه‌های معاملات هفته‌های اخیر بورسی را عیان می‌کند؛ گروه‌هایی که به دلیل عرضه‌های محدودتر سهامداران عمده و حقوقی‌های بازار رشدهای قیمتی قابل‌توجهی را تجربه کرده‌اند همچنان یکی از مقاصد اصلی سرمایه‌گذاران خرد هستند. عملکرد بسیاری از این صنایع در قالب گزارش‌های ماهانه و صورت‌های مالی فصلی را می‌توان مطلوب و توام با رشد محسوس سودآوری تفسیر کرد. با این حال این موضع تا جایی معتبر است که صحبتی از قیمت سهام و روند آن به میان نیاید. به عبارت دیگر در برخی از گروه‌های بازار سهام خوش‌بینانه‌ترین سناریوها نیز نمی‌تواند قیمت سهام را بر اساس جریان درآمدی توجیه کند. اینجاست که قدرت نقدینگی خودنمایی می‌کند و تحلیل‌های بنیادی را به حاشیه می‌راند.

 سیل نقدینگی و سدهای شکننده قیمتی

خالص تغییر مالکیت‌ها طی هفته گذشته در حدود ۸۷۰ میلیارد تومان و به سمت سهامداران حقیقی بازار بود. به این ترتیب طی ۵ جلسه معاملاتی هفته منتهی به ۳ مهر ماه، به‌طور متوسط خالص تغییر مالکیت‌ها در حدود ۱۷۳ میلیارد تومان به سمت بازیگران حقیقی بوده است. هفته پیش از آن نیز با تغییر مالکیت ۴۳۲ میلیارد تومانی به سمت سهامداران حقیقی همراه بود. نکته قابل‌توجه آنکه طی دو هفته اخیر بیشتر این نقدینگی گروه بانک‌ها را هدف قرار داده و بیش از ۵۲۰ میلیارد تومان سرمایه‌های خرد، این دسته از نمادهای بازار را هدف قرار داده است. جایی که ترکیبی از بهانه‌های تجدید ارزیابی، جاماندگی از رشد عمومی سهام و انگیزه‌های رنگارنگ دیگری به شدت جریان دارد. روند ورود پول‌های خرد و نقدینگی در اولین جلسه معاملاتی هفته جاری نیز ادامه پیدا کرد و این شاخص روز گذشته در حدود ۱۹۰ میلیارد تومان با غلبه بازیگران خرد بازار گزارش شد.

ارزش معاملات خرد بورسی نیز همچنان در بالاترین سطوح خود به سر می‌برد. متوسط روزانه ارزش معاملات خرد در هفته منتهی به ۲۷ شهریور، نزدیک به ۲ هزار میلیارد تومان و در هفته گذشته ۱۷۹۵ میلیارد تومان بود. ارزش معاملات روز شنبه نیز ۱۹۱۲ میلیارد تومان بود و این در حالی است که همچنان حجم قابل‌توجهی از تقاضا در صف‌های خرید به انتظار نشسته بودند.

از میان ۳۱۱ نماد بورسی معامله‌شده در جلسه روز شنبه ۲۶۴ نماد با رشد قیمت پایانی همراه شدند و ۲۵۸ نماد نیز آخرین دادوستدها را در محدوده سبزرنگ ثبت کردند. اتفاقی که نشان می‌دهد خبر خاصی از افزایش عرضه‌ها در دقایق پایانی بازار نبوده است. در مقابل تنها ۱۴ درصد از نمادهای بورسی، معادل ۴۵ نماد، افت قیمت پایانی را ثبت کردند. در عین حال ۱۴۱ نماد تا انتهای بازار صف‌های خرید پایداری داشتند و ارزش تقاضای در انتظار این صفوف در حدود ۳۴۵ میلیارد تومان بود؛ در مقابل تنها دو نماد با صف فروش به پایان معاملات رسیدند و ارزش صفوف فروش آنها کمتر از ۹ میلیارد تومان بود.

تمام این آمارها به این مساله تاکید دارند که حجم ورود نقدینگی و قدرت مهارناپذیر آن است که سبب می‌شود تمام سطوح مقاومتی نموداری و غیر آن به آسانی در هم شکسته شوند، مرزهای ارزندگی نادیده گرفته شود و حتی متغیرهای محیطی جز در بدترین سناریوهای ممکن نتواند روند کلی را با خلل جدی مواجه کند. تنها طی دو هفته اخیر و با لحاظ دادوستدهای روز شنبه، تغییر مالکیت‌های بورسی به سمت سهامداران حقیقی در حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان بوده است. طی هفته‌های گذشته تاکید شد در شرایط فعلی بازار سهام، مهم‌ترین متغیرهایی که فعالان و بازیگران باید دنبال کنند ارزش معاملات خرد و رصد جریان ورود نقدینگی است. حال به نظر می‌رسد چرخه ورود پول‌های تازه و صعود سهام در قالبی‌ خود‌تشدیدگر ادامه یافته است و همچنان نشانه‌های جدی از ضعف آن دیده نمی‌شود.

 سرچشمه‌ این نقدینگی کجاست؟

منشأ پولی که مسیر بازار سهام را در پیش‌گرفته را می‌توان در دو کانون عمومی جست‌وجو کرد. بی‌شک یکه‌تازی بورس در میان تمامی بازارهای داخلی سبب شده تا توجه اذهان عمومی جامعه به این بازار بیش از پیش جلب شود. رکوردشکنی‌های پی‌درپی متقاضیان عرضه‌های اولیه نشانه قدرتمندی از این مدعاست. در آخرین عرضه اولیه بازار سهام، تعداد مشارکت‌‌کنندگان به حدود یک درصد از جمعیت کل کشور رسیده است. علاوه بر این باید در نظر گرفت که بسیاری از افراد حقیقی به منظور تضمین کسب سود و پرهیز از هیجان‌زدگی مجاری رسمی‌تر سرمایه‌گذاری در بورس را انتخاب کرده‌اند.

با این حال منشأ دیگر نقدینگی خود حائز اهمیت بسیاری است. روند صعود بی‌وقفه سهام، در بسیاری از فعالان محافظه‌کار بازار می‌تواند حس جاماندگی‌ از سود را برانگیزد. با تعلل مقطعی شاخص کل بورس در نزدیکی سطح ۲۲۰ هزار واحدی اختلاف‌نظرها از ادامه روند آغاز شد و رفته‌رفته با رسیدن به نزدیکی مرز ۳۰۰ هزار واحدی اوج گرفت. از میانه خردادماه و شاخص ۲۲۰ هزار واحدی، شاخص کل بورس تاکنون بیش از ۴۵ درصد صعود را در کارنامه خود ثبت کرده است. بی‌شک این میزان از جهش بسیاری از تحلیلگران و فعالان بازار را غافلگیر کرده است و نشان داده آنچه مسیر فعلی بازار را تعیین می‌کند قدرت پول‌های ورودی و تازه است. با وجود این تلاش برای احیای بخشی از سود از دست‌رفته باعث شده تا برخی از سرمایه‌های گوشه‌نشین بار دیگر به جریان معاملات بازگردند و مجرای ورود نقدینگی را تقویت کنند. برای معامله‌گرانی که رویکرد بنیادی را در انتخاب سهام اولویت قرار داده‌اند ممکن است انتخاب سهامی که در عین ارزندگی، بتواند عقب‌ماندگی از کسب سود را جبران کند سخت به نظر‌ آید. به خصوص که روند پرتردید بازارهای جهانی سبب می‌شود گروه‌های کالایی که همچنان به‌عنوان بخش مطمئن‌تر بازار از آنها یاد می‌شود با ریسک رکود جهانی و نوسان‌های پردامنه قیمت‌های مرجع روبه‌رو باشند. در مقابل به نظر می‌رسد محور تمرکز ماه‌های اخیر بازار تا حدودی مشخص شده و بهانه‌ها و انگیزه‌های صعودی آن را می‌توان دنبال کرد. در این شرایط حجم‌های بالاتر پول، در انتخاب مقصد سرمایه‌گذاری با موانع بیشتری مواجه خواهند بود. چرا که در شرایطی که پیش‌بینی‌ناپذیری مشخصه اصلی روند آتی سهام است مساله نقدشوندگی اهمیت فوق‌العاده‌ای برای بازیگران بزرگ‌تر بازار دارد.

 امیرهوشنگ نوایی