دیده‌بانی بورس در یک‌قدمی قله
- توضیحات
مسیر پرشتاب صعود بورس تهران در هفته گذشته نیز ادامه پیدا کرد. شاید کمتر کسی انتظار رشدهای پیاپی شاخص سهام را داشت با این حال مطابق با انتظارات و همان‌طور که در گزارش‌های «دنیای اقتصاد» در بهمن و اسفند گذشته اشاره شده بود سهام پتانسیل ویژه‌ای را برای صعود دارا است.
به دنبال رشدهای اخیر بورس در فاصله کمتر از یک درصدی سقف تاریخی (ثبت‌شده در مهر) قرار گرفته است. به‌صورت عمومی سقف تاریخی به خصوص برای معامله‌گران تکنیکال (علاقه زیادی به این نوع تحلیل میان معامله‌گران سهام وجود دارد) یک مقاومت روانی برای معامله‌گران محسوب می‌شود. در چنین شرایطی معامله‌گران در بورس تهران به حافظه تاریخی خود از سهام مراجعه می‌کنند. در این خصوص نیز مدت زمان زیادی (حدود ۶ ماه و نیم) از برخورد شاخص سهام به سقف تاریخی (میانه کانال ۱۹۵ هزار واحد) نگذشته است. شاخص سهام پس از برخورد با سقف مزبور در مهر ۹۷ در مسیر نزولی پرشتابی قرار گرفت. در چنین شرایطی بعضا مشاهده می‌شود که معامله‌گران به دنبال شباهت‌های فضای کنونی (با نزدیک شدن به سقف تاریخی) با دوره گذشته عقبنشینی شاخص از سقف تاریخی هستند تا تحلیل‌های نموداری را توجیه کنند. این موارد در کنار حساسیت به سطح روانی پیش رو (سقف تاریخی شاخص) باعث شده که نگرانی از اصلاح شدید سهام مطرح شود. در چنین شرایطی این سوال مطرح می‌شود که آیا دوران صعود سهام به پایان رسیده است و آیا مطابق با پاییز باید در انتظار اصلاح محسوس قیمت سهام در بورس تهران بود؟
جایگاه بورس در مقایسه با رقبا
پس از نزدیک به دو ماه آمارهای قابل توجهی را در بورس تهران شاهد هستیم. از ابتدای اسفند بازار ارز بازدهی حدود ۶ درصدی را به ثبت رسانده است و این در حالی است که شاخص کل بورس تهران بازدهی بیش از ۲۳ درصدی را به ثبت رسانده است. طی این مدت سکه بازدهی کمتر از ۸ درصدی داشته است. ارزش معاملات سهام در معاملات چهارشنبه با نزدیک شدن به سقف تاریخی شاخص کل به بیش از هزار میلیارد تومان رسید. بررسی بازارها از ابتدای مهر تاکنون نیز نشان از پیشتازی بورس تهران در مقایسه با دیگر بازارها می‌دهد. بر این اساس شاخص کل بورس تهران از ابتدای مهر تاکنون بازدهی ۲۱ درصدی را نشان می‌دهد و این در حالی است که دلار در بازار ارز تهران افت بیش از ۴ درصدی را تجربه کرده است و سکه نیز با رشد کمتر از ۸ درصد مواجه شده است. با این حال در مقایسه وضعیت کنونی بازارها با ابتدای سال ۹۷ همچنان بورس تهران جامانده بازارها محسوب می‌شود. بر این اساس شاخص کل بورس تهران در مقایسه با ابتدای ۹۷ رشد حدود ۱۰۱ درصدی را تجربه کرده است و این در حالی است که دلار و سکه به ترتیب بازدهی ۱۸۴ و ۲۰۰ درصدی را طی این مدت به ثبت رسانده‌اند.
با رشد شاخص کل بورس تهران در هفته‌های اخیر، این نماگر در آستانه عبور از سقف تاریخی خود قرار گرفته است. با این حال پس از پیشتازی بورس در هفته‌های گذشته این سوال مطرح می‌شود که آیا سهام پس از رشدهای اخیر و در حالی‌که سایر بازارها به خصوص ارز رشد مشابهی را تجربه نکرده‌اند می‌تواند همچنان در عبور از سقف تاریخی و ادامه مسیر صعودی موفق باشد. برخی نسبت به این موضوع چندان خوشبین نیستند و بر این اساس به دنبال خالی کردن سهام موجود در پرتفو هستند. با این حال معامله‌گران بسیاری نیز به ادامه صعود سهام معتقد هستند و در شرایط کنونی سهام را همچنان بازاری با بیشترین پتانسیل برای سرمایه‌گذاری می‌دانند.
هواشناسی سهام در نزدیکی سقف تاریخی
شاخص سهام طی هفته‌های اخیر با رشدهای پیاپی بار دیگر به سقف تاریخی نزدیک شده است. شاخص کل بورس تهران در معاملات چهارشنبه در مرز ۱۹۴ هزار واحد متوقف شد. در ابتدای معاملات چهارشنبه سهام به خصوص گروه فلزات اساسی با استقبال قابل توجه معامله‌گران قرار گرفتند و در میانه معاملات نیز بر شدت عرضه‌ها افزوده شد. با این حال در ادامه بار دیگر شاهد قدرت‌نمایی تقاضا بودیم. واضح است که فروشندگان سهام احتمالا به ادامه صعود امیدوار نیستند و از سوی دیگر خریداران خوشبین به رشد ادامه‌دار سهام همچنان در سمت خرید فعال هستند. با این حال برآیند تغییرات قیمتی سهام در روز چهارشنبه از قدرت بیشتر انتظارات صعودی حکایت داشت. همان‌طور که اشاره شد یکی از دغدغه‌های معامله‌گران سهام مقایسه وضعیت کنونی بورس با مهر (ثبت سقف تاریخی و در ادامه عقبنشینی سهام) است. بر این اساس این موضوع مطرح می‌شود که در آن دوره نیز در حالی‌که بورس به سقف تاریخی رسیده بود همزمان با اصلاح نرخ دلار در بازار آزاد سهام نیز در مسیر نزولی قرار گرفت. بر این اساس افت اخیر نرخ دلار در بازار ارز تهران را نخستین نشانه برای پایان روند صعودی می‌دانند. با این حال با نگاهی دقیق‌تر مشخص می‌شود که چنین استدلالی چندان نمی‌تواند درست باشد. دلار طی روزهای اخیر از سطوح ۱۴ هزار تومانی عقبنشینی کرده است و کارشناسان احتمال افت بیشتر نرخ دلار را مطرح می‌کنند، در چنین شرایطی همچنان درخصوص نرخ دلار نمی‌توان اظهارنظر قطعی داشت و عوامل بسیاری از جنبه‌های اقتصادی یا جنبه‌های روانی مانند سیگنال‌های سیاسی می‌توانند بر نوسانات نرخ ارز دامن بزنند. از سوی دیگر همان‌طور که در گزارش‌های دو ماه اخیر بارها در «دنیای اقتصاد» اشاره شده است محرک اصلی رشد قیمتی سهام جبران عقب‌ماندگی سهام از نرخ دلار در بازار آزاد است (فاصله فاحش نرخ نیمایی و آزاد). بارها تاکید شده است که باید به نرخ تسعیر ارز در صورت‌های مالی شرکت‌های صادراتی بورسی توجه داشت. نرخ نیمایی از سطوح دستوری و پایین خود فاصله گرفته است و اثرات این موضوع به قطع در عملکرد ۱۲ ماهه شرکت‌ها منعکس خواهد شد. نمونه این موضوع در شناسایی سودهای قابل توجه حاصل از تسعیر ارز در صورت‌های مالی نیمه نخست سال ۹۷ در بسیاری از شرکت‌ها خودنمایی کرد. نکته دیگر به انتظارات آتی بازمی‌گردد که همچنان سناریوهای افت محسوس نرخ دلار را رد می‌کند. سقف تاریخی نرخ دلار از نظر کارشناسان برای سناریوهای بسیار بدبینانه قابل طرح است و سطوح پایین دلار نیز با توجه به وضعیت کنونی بودجهدولت و مولفه‌های اقتصادی چندان محتمل نیست.
وجه تمایز دوم بورس فروردین با مهر
نکته دیگر به رونق بازار جهانی طی هفته‌های اخیر بازمی‌گردد. در مهر همزمان با افت نرخ دلار در بازار داخل افت قیمت نفت و دیگر کالاها در بازار جهانی نیز مشاهده شد که به افت قیمتی سهام دامن زد. روز گذشته در لحظه تنظیم این گزارش هر تن مس بیش از ۶۵۰۰ دلار، هر تن روی بیش از ۲۹۰۰ دلار و همچنین قیمت هر بشکه نفت برنت نیز در سطح ۷/ ۷۱ دلار قرار داشت. قطعا درخصوص بازار جهانی نیز با توجه به عدم قطعیت‌های موجود نمی‌توان اظهارنظر قاطعی داشت. از طرفی مواردی مانند چشم‌انداز مثبت حصول توافق تجاری میان چین و آمریکا (دقیقا برخلاف مهر) و برخی از آمارهای اقتصادی سوخت رشد قیمتی کالاهای پایه در بازار جهانی شده است و از سوی دیگر برخی از کارشناسان از ماه‌ها قبل نسبت به وقوع رکود در اقتصاد جهانی هشدار داده‌اند. در تردیدهای موجود تنها می‌توان به قیمت‌های کنونی اعتماد کرد و سطوح کنونی قیمتی نیز سیگنال مثبت برای بورس تهران و سهام شرکت‌های وابسته در گروه‌های مختلف کالایی است.
آیا صعود سهام ادامه‌دار است؟
در شرایط کنونی می‌توان گفت همچنان احتمال صعود سهام بیشتر از افت آن است. البته به این معنی نیست که همه نمادها دارای یک پتانسیل برای صعود هستند. در شرایط کنونی حتی برای برخی از گروه‌ها می‌توان هشدار به حبابی شدن قیمت‌ها را با متغیرهای کنونی مطرح کرد.گرچه سهام در ماه‌های اخیر مسیر صعودی را در پیش گرفته است با این حال به‌صورت مشخص نرخ‌های کنونی دلار در بازار آزاد در سهام شرکت‌ها لحاظ نشده است. نکته دیگر به وضعیت مناسب بازار جهانی بازمی‌گردد که در کنار رفع شدن نسبی گره‌های صادراتی اثر مثبت بر سودآوری شرکت‌ها داشته باشد. نکته سوم توجه ویژه به فصل مجامع و تقسیم سود شرکت‌ها است. اگر بنا باشد سودهای برآوردی کارشناسان (به گزارش اجماع تحلیل‌گران مراجعه شود)، سود حاصل از تسعیر ارز (رشد نرخ نیمایی نسبت به عملکردهای فصلی) اضافه شود باید در انتظار تقسیم سودهای قابل توجه در فصل مجامع بود. عوامل بازاری که همیشه بهانه‌ای برای صعود سهام بوده‌اند نیز برای بازی معامله‌گران و ورود نقدینگی کم نیست و از این منظر نیز می‌توان بهانه‌های مختلف را برای رشد سهام مطرح کرد. بر این اساس همچنان احتمال تشدید قدرت نقدینگی تازه‌نفس در سهام وجود دارد (رشد بیش از پیش ارزش معاملات). با این حال دو نکته که باید مورد توجه قرار گیرد لزوم تفکیک سهام در گروه‌های مختلف به منظور جلوگیری از زیان است. نکته دیگر اینکه انتظار برای رشد سهام به منظور صعود قطعی سهام طی روزهای آتی نیست بلکه چشم‌انداز سهام همچنان صعودی به نظر می‌رسد. اگر از لنز دلار به سهام نگاه کنیم می‌توان گفت سهام همچنان پتانسیل صعود ادامه‌دار را دارد. با این حال باید به ریسک‌های احتمالی که می‌تواند به سهام اضافه شود نیز اشاره کرد. لازم به ذکر است که در زمان رشدهای چشم‌بسته و پرشتاب بورس در پایان شهریور و روزهای نخست مهر «دنیای اقتصاد» به صعود افسارگسیخته سهام و احتمال اصلاح سنگین اشاره کرده بود. در شرایط کنونی نیز پس از صعودهای اخیر باید در انتظار یک موج اصلاحی در سهام بود اما با وضعیت موجود به نظر می‌رسد این اصلاح چندان دوامی ندارد. شاید بزرگ‌ترین ریسک بورس در شرایط کنونی سیاست‌گذاری‌های اشتباه مانند ایجاد موانع دوباره در بورس کالا مانند اجبار به عرضه فولادی‌ها در بورس کالا و ممانعت از صادرات باشد؛ بلایی که مدیران دولتی بر تولیدکنندگان در سال ۹۷ نازل کردند و به دنبال آن صادرات کشور در مواردی مانند فروش خارجی فلز روی افت قابل توجهی داشت. چنین سیاست‌های رانت‌زا باید مورد توجه معامله‌گران قرار گیرد.
