بازار سرمایه از زمان ریزش سال ۹۹ تاکنون نتوانسته است در تناسب با ظرفیت‌های خود، اعتماد سرمایه‌گذاران را بازگرداند. با این حال اما در بحبوحه برگزاری مجامع در سال گذشته، روند نسبتا مثبتی را از سر می‌گذراند. روندی که با پایان یافتن فصل مجامع، تغییر تیم اقتصادی دولت و روی کار آمدن دیدگاه ضدبورسی در وزارت اقتصاد، دچار عقبگرد تازه‌ای شد. این روند به طولانی شدن دوره اصلاح بازار و قیمت سهام صنایع گوناگون منجر شد و اعتماد نصفه و نیمه سرمایه‌گذاران را سوزاند. با این حال اما طی ماه‌های گذشته، دولت توانسته است به دید واقع‌بینانه‌تری نسبت به بازار سرمایه و ظرفیت‌های آن دست یابد. دیدگاهی که سبب شده تا حد زیادی، منافع سهامداران این بازار را در قوانین بودجه‌ای در نظر گیرد. این روند امیدها برای کاهش مانع‌تراشی‌ها و دخالت‌های دولت در روند بازار سرمایه را افزایش داده است. در همین حال افزایش نرخ تورم داخلی و جهانی به ویژه طی دو ماه گذشته، نرخ اغلب محصولات شرکت‌ها، کالاها و خدمات را بالا برده و منجر به افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری در شرکت‌ها با چشم‌انداز کسب سود شده است. گفتنی است این روند افزایش انتظارات تورمی را نیز به دنبال داشته است که می‌تواند به عنوان محرک مهمی برای ورود سرمایه‌گذاران به بازار سهام برای پوشش موج‌های تورمی آینده عمل کند. در کنار این عوامل، خالی شدن حباب قیمتی صنایع که در سال ۹۹ به اوج خود رسیده بود، سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه را مجددا جذاب کرده است. به نظر می‌رسد با تکیه بر این عوامل، بازار سرمایه بتواند در سال جاری مقصد مناسب و جذابی برای سرمایه‌های خرد و پول‌های هوشمند باشد.
پیشتازی بورس در مقایسه با بازارهای موازی
بررسی بازارهای طلا، ارز (دلار) مسکن و سرمایه از نخستین روز کاری سال جاری تا کنون نشان می‌دهد که شاخص کل بورس توانسته با پشت سر گذاشتن رقبا، صدرنشین شود. نکته قابل توجه اینکه، بازدهی بازارهای موازی طی دوره مورد بررسی مثبت بوده است و تنها بازار مسکن افت ۴/۲ درصدی را در فروردین‌ماه نسبت به اسفندماه سال گذشته ثبت کرده است. اگر چه به نظر می‌رسد تورم مسکن طی ماه جاری و در کوتاه مدت طی ماه‌های آینده با ورود به فصل خرید و اجاره، مثبت شود اما دست‌کم طی فروردین ماه، این بازار از بازارهای رقیب عقب مانده است. بر اساس این بررسی، شاخص کل بورس توانسته از ابتدای سال تا روز گذشته ۶۹/۱۰ درصد بازدهی مثبت کسب کند. این در حالی است که دلار آزاد حتی با شکستن مقاومت ۲۸ هزار تومانی و نزدیک شدن به سطح ۲۹ هزار تومان، با ثبت ۴/۹ درصد بازدهی مثبت، از بورس عقب مانده است. طلای ۱۸ عیار هم که از ابتدای سال با کمک محرک‌ها و اهرم‌های مختلف از جمله اعیاد و قیمت‌های جهانی، صعودی بوده است، تنها ۷/۶ درصد رشد را ثبت کرده است.
روند صعودی شاخص صنایع موثر بازار سرمایه
بررسی وضعیت گروه‌های صنعتی بازار سرمایه نیز حاکی از رشد عمومی شاخص صنایع مختلف از ابتدای سال تاکنون است. بر این اساس گروه‌های با اهمیت و مورد توجه بازار توانسته‌اند متاثر از متغیرهای داخلی و خارجی، در سایه برجام و تورم جهانی، بازدهی‌های مثبت و بالایی را نصیب سهامداران خود کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد شاخص گروه‌های غذایی، حمل‌و‌نقل، سیمان، دارو، قند و شکر و فرآورده‌های نفتی بازدهی بالای ۲۰ درصدی داشته‌اند. بر این اساس، شاخص گروه غذایی بازار ۳۲/۳۱ درصد بازدهی مثبت ثبت کرده است که گفته می‌شود بخش عمده آن به دلیل افزایش قیمت محصولات غذایی از ابتدای سال و ترسیم دورنمای سودسازی بوده است. شاخص صنعت حمل و نقل نیز ۲۲ درصد رشد داشته و شاخص سیمان هم ۵/۲۳ درصد بالا رفته است. دارویی‌ها هم ۲۲ درصد رشد داشته‌اند و قند و شکر نیز ۲۵ درصد بالا رفته است. فرآورده‌های نفتی نیز ۶/۲۲ درصد رشد کرده‌اند. در میان دیگر گروه‌های مورد توجه معامله‌گران در بازار سهام، شاخص گروه شیمیایی ۱۶/۱۶ درصد رشد داشته و شاخص گروه خودرویی ۹۴/۱۲ درصد بالا رفته است. در همین حال شاخص صنعت بانکی ۷۵/۶ درصد، شاخص سرمایه‌گذاری‌ها ۵/۴ درصد، شاخص گروه چندرشته‌ای صنعتی ۸۲/۹ درصد و شاخص گروه فلزات اساسی ۰۵/۳ درصد رشد کرده است.
تورم؛ سکوی پرتاب بازار سرمایه
حمیدرضا کاهدی تحلیلگر بازارهای مالی در گفت‌و‌گو با «جهان‌صنعت» می‌گوید: «عموما بازار سرمایه با اهرم تورم حرکت می‌کند. به این معنا که هر زمان تورم به ویژه در دلار یا قیمت‌های جهانی خودنمایی می‌کند، شاهد رشد بورس هستیم؛ زیرا اغلب صنایع ما از این روند متاثر می‌شوند.» او می‌افزاید: «اگر بخواهیم یک مقایسه ساده انجام دهیم می‌توانیم بگوییم از زمان آقای احمدی‌نژاد تاکنون دلار تقریبا ۳۰ برابر شده است، مسکن حدودا ۳۴ درصد رشد داشته است که بر این اساس دلار در این رالی تا حدی از مسکن عقب افتاده است که البته قطعا این فاصله را پر خواهد کرد. اما بازار سهام شاید بیش از ۳۰۰ تا ۴۰۰ برابر رشد کرده است. بر همین اساس می‌توان گفت عموما زمانی که تورم در اقتصاد وجود دارد، بازار سرمایه در مقایسه با دیگر بازارها، بیشترین رشد را ثبت خواهد کرد.» کاهدی اضافه می‌کند: «با توجه به تورم وحشتناکی که طی مدت اخیر در مواد غذایی و قیمت‌های جهانی کامودیتی‌ها داشته‌ایم و انتظاری که از دولت در افزایش قیمت‌ها می‌رود، فکر می‌کنم بازار سرمایه شرایط خوبی برای رشد خواهد داشت. ضمن اینکه حبابی که تا سال ۹۹ در بازار سرمایه ایجاد شده بود، به طور کامل تخلیه شده و در حال حاضر روندی که بازار سرمایه دارد، یک روند صعودی است که به احتمال زیاد هم امسال و هم سال بعد بتواند ادامه داشته باشد.» او تاکید می‌کند: «این روند نتیجه تورم اقتصاد و رشد قیمت‌ها در داخل کشور و فضای جهانی است.»
صنایع پیشروی بازار در سال ۱۴۰۱
حال سوال این است که با توجه به تورم و متغیری مانند برجام که در حال حاضر بیش از پیش در ابهام فرو رفته است، کدام صنایع می‌توانند در سال جاری پیشرو باشند؟ این کارشناس بازارهای مالی در پاسخ به این سوال عنوان می‌کند: «برای پاسخ به این پرسش باید برخی مفروضات را مورد توجه قرار دهیم. به عنوان مثال در حوزه قیمت‌های جهانی، نفت بیشترین تاثیر را در بازار ایران داشته است. با توجه به اینکه انتظار می‌رود جنگ میان روسیه و اوکراین کشدار باشد، پیش‌بینی می‌شود که فعلا نفت بالای ۱۰۰ دلار بماند یا دست‌کم میانگین‌های بالاتری را نسبت به سال‌های قبل ثبت کند. بر همین اساس صنایعی مانند پالایشگاه‌ها و پس از آن برخی از پتروشیمی‌ها می‌توانند از این روند متاثر شوند.» کاهدی در ادامه تصریح می‌کند: «باید توجه داشته باشیم که مانند سال‌های قبل، قطعی برق صنایع در تابستان را پیشرو خواهیم داشت.
این روند صنایع فلزی و معدنی مانند فولادی‌ها و سنگ‌آهنی را تحت تاثیر منفی قرار می‌دهد. از همین‌رو از این گروه‌ها انتظارات زیادی نمی‌رود. اما به طور کلی می‌توان انتظار داشت که پالایشی‌ها در میان صنایع بزرگ وضعیت بهتری داشته باشند.» این کارشناس بازارهای مالی تاکید می‌کند: «از بانکی‌ها نمی‌توان انتظار زیادی داشت به ویژه اینکه به نظر می‌رسد برجام دست‌کم در حال حاضر شرایط شفاف و خوبی ندارد. فعلا هیچکدام از طرفین قبول نکرده‌اند که از مواضع خود اندکی عقب‌نشینی کنند تا به نتیجه برسند؛ از همین‌رو نمی‌توان بحث برجام را فعلا در محاسبات دید.» کاهدی بیان می‌کند: «در حوزه ساخت‌‌و‌ساز، شرایط مثبتی وجود دارد اما سود این ساخت و سازها چندان به فولادی‌ها نمی‌رسد و بیشتر سود آن به جیب صنعت سیمان می‌رود. از همین‌رو یکی از صنایعی که می‌تواند خیلی خوب حرکت کند صنعت سیمان است.» کاهدی می‌افزاید: «اما تقریبا همه صنایع به دلیل تورم رشد خواهند داشت و این گونه نیست که صنعتی بخواهد عقب بیفتد. فقط فلزات و فولاد به واسطه قطعی برق با کاهش سود مواجه هستند اما همین میزان هم در مقایسه با سال قبل بالاتر خواهد بود. یعنی رشد دارند اما رشد قابل توجهی نخواهد بود مگر آنکه در صنعت برق و حوزه تامین انرژی اتفاق مثبتی رخ دهد.»