معاملات اولین صندوق ETF دولتی با چند روز تاخیر از هفتم تیرماه با ۱۵۰ درصد رشد و به قیمت ۲۱ هزار و ۴۲۰ تومان کشف قیمت شد. این در حالی بود که سهامداران این نماد، هر واحد از این صندوق را با قیمت ۱۰ هزار تومان خریداری کرده بودند. این روند رو به رشد در روزهای بعد نیز ادامه پیدا کرد تا به بیش از ۳۰ هزار تومان رسید. در همین حال هشدارها درباره ارزش واقعی سهام این سبد بالا گرفت تا اینکه ناظر بازار در نهایت دست‌کم در دو نوبت معاملاتی این نماد را مجاز-محفوظ اعلام کرد. اکنون نیز قرار است دامنه نوسان واحدهای صندوق دارایکم به ۱۰ درصد کاهش یابد. این در حالی است که روز گذشته ارزش دارایکم به ۴/۵ میلیون تومان رسیده بود. به عبارت دیگر نماد دارایکم در آخرین روز نوسان بدون محدودیت ۱۷ درصد از ارزش خود را از دست داده بود. برخی کارشناسان بازار سرمایه در نخستین روز معاملات این سبد در بازار سهام و رشد شگفت‌آور آن در مقایسه با سایر نمادها، این روند را مزد اعتماد مردم به دولت دانسته و آن را مثبت ارزیابی کردند. کارشناسان بازار بر این باورند که اگرچه این صندوق نیز تحت تاثیر رشد عمومی بازار روند صعودی پرشتابی به خود گرفته بود با این حال از ریسک کمتری به ویژه برای معامله‌گران تازه‌وارد برخوردار است. گفتنی است قرار است از امروز دامنه نوسانات این نماد بورسی به ۱۰ درصد محدود شود.
هیجان‌زدگی معامله‌گران
یک کارشناس بازار سرمایه در خصوص برخی تعابیر از جمله گران‌فروشی دولت در عرضه سهام خود در بازار سرمایه به «جهان‌صنعت» گفت: نمی‌توان این عرضه را این‌گونه تعبیر کرد؛ زمانی که این ETF عرضه شد، همه می‌دانستند با توجه به سهامی که به این صندوق‌ها منتقل می‌شود و سطح ۳۰ درصد تخفیفی که لحاظ شده بود این صندوق می‌تواند بازدهی خوبی برای خریداران داشته باشد. همایون دارابی اظهار کرد: متاسفانه در آن دوره یک ماهه پذیره‌نویسی به دلایل مختلفی عده‌ای وارد این پذیره‌نویسی نشدند و وقتی نماد باز شد عملا بازار بیش از اندازه دچار هیجان شد و سهام بالاتر از ارزش دارایی‌های صندوق خریداری شد در حالی که معامله‌گرانی که می‌خواهند سهام صندوق سرمایه‌گذاری را خریداری کنند باید ابتدا میزان NAV یا ارزش خالص دارایی‌های صندوق را بررسی کنند و قیمت خرید خود را معادل ارزش خالص دارایی‌ها تعیین کنند چراکه اگر بالاتر از آن خریداری کنند- همان‌گونه که در دو، سه روز گذشته این اتفاق افتاده بود- خود را در معرض ریسک قرار می‌دهند. وی افزود: بحث کلی درباره ETFها این است که اینها یک ابزار مناسب برای دولت است. ما می‌بینیم که دولت محدودیت‌های عینی و روانی در داخل خود دارد که در حال حاضر نمی‌تواند با واگذاری مدیریتی بنگاه‌ها کنار بیاید. به همین دلیل ابزار ETF را انتخاب کرده که یک راه‌حل بینابینی است؛ در آن سهام منتقل می‌شود اما مدیریت همچنان در دست دولت باقی می‌ماند.
سرمایه‌گذاری در بورس جایگزین یارانه‌ها
همایون دارابی در ادامه با بیان اینکه ETF اول برای مردم ناآشنا بود و نیز دشواری‌هایی در نحوه خرید و فروش آن به وجود آمد در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» ابراز کرد: این روند باعث شد صندوق دولت در مرحله پذیره‌نویسی مقداری کمتر از آن حد لازم مورد استقبال قرار بگیرد. یعنی ۵/۳ میلیون نفر آن را خریداری کردند در حالی که برای ۱۰ میلیون نفر در نظر گرفته شده بود. این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: الان دولت همچنان به اندازه ۵/۶ میلیون نفر واحد در اختیار دارد و می‌تواند آن را عرضه کند. او تاکید کرد: همچنین با توجه به اینکه الان بازار مثبت است خوب است که نسبت به صندوق بعدی که دولت می‌خواهد در زمینه معدن و فلزات بدهد از آن در زمینه پالایشگاه‌ها عرضه کند، یک مقداری اعتماد عمومی را حفظ کرده و با قیمت مناسبی آنها را عرضه کند. دارابی تصریح کرد: دولت باید توجه داشته باشد که اگر در حال حاضر به دلیل مشکلات اقتصادی ناشی از کرونا می‌خواهد از مردم حمایت کند، راه‌حل آن پرداخت مستقیم یارانه نیست بلکه تشویق به همین سرمایه‌گذاری‌ها راه‌حل اساسی آن است. او اضافه کرد: این تعداد مردمی که آمدند در خرید دارایکم مشارکت کردند و یک سود ۵/۱ و دو میلیون تومانی را تجربه کردند بسیار راضی‌تر هستند و دولت موفق‌تر از آنهایی که یارانه دریافت می‌کنند از آنها حمایت کرده است. دارابی خاطرنشان کرد: دولت باید خود را از فضای یارانه‌های مستقیم خلاص کند و مردم را در قالب سرمایه‌گذاری، مشارکت عمومی و تحقق اقتصاد مردمی تقویت کند و مشکلات اقتصادی خود را نیز از همین مسیر حل کند. او تاکید کرد: این ابزار بسیار مناسب است و در نخستین تجربه هم بسیار خوب عمل کرد. این کارشناس بازار سرمایه افزود: امیدوارم که دولت از این تجربه خوب به نحو احسن استفاده کند و تا پایان امسال چند مورد از این ETFها را عرضه کند و هم کسری بودجه خود را حل کند و هم مردم را ثروتمند کند.
بازیگری قوی به نام دولت
این تحلیلگر بازار سهام همچنین در پاسخ به این پرسش «جهان‌صنعت» که آیا دولت با حمایت از سهام خود به بازار سیگنال‌دهی می‌کند گفت: واقعیت این است که بازیگری به نام دولت دراقتصاد ایران یک بازیگر بسیار قدر است. با این حال غیر از سهام دولت در بازار، بازیگرهای قوی زیادی مانند تامین اجتماعی، بانک‌ها، بیمه‌ها و موارد دیگری وجود دارند که نسبت به مختصات بازار قوی هستند و هر سیاستی را در پیش بگیرند بازار به سمت آنها جلب می‌شود. دارابی ادامه داد: اما این الزاما به این معنا نیست که دولت در بازار دستکاری می‌کند بلکه خود نهاد دولت تصمیمات و اقداماتش بسیار جذاب و موثر است. دارابی تاکید کرد: آنچه درباره دارایکم رخ داده بسیار طبیعی است و دولت هم به هر حال صرف‌نظر از اینکه یک مقدار کمبودها و کاستی‌هایی در مسیر عرضه این ETF داشت اما در نهایت خوب عمل کرد.
فاصله‌گیری سهم از ارزش واقعی آن؟
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه با تاکید بر اینکه سهام دارایکم از ارزش واقعی آن فاصله چندانی ندارد اظهار کرد: باید توجه داشت که بازار در حال حاضر تحت تاثیر وضعیت تورمی حاکم بر اقتصاد است و البته همزمان دارد سرمایه‌گذاری را هم تجربه می‌کند. دارابی خاطرنشان کرد: ما هیچ زمانی در هیچ تاریخی ندیده بودیم که ۵/۴ میلیون نفر در یک عرضه اولیه مانند آنچه در روز چهارشنبه رخ داد مشارکت کنند. این پدیده‌ای است که شاید هر هزار سال یک بار رخ دهد. چنین مشارکتی بعید بود؛ یعنی پنج درصد کل مردم کشور بیایند و در خرید یک سهام مشارکت کنند. این سرمایه بسیار عظیم و اعتماد بزرگی است. او ادامه داد: البته مردم در این باره کم آموزش دیده‌اند و مهم است که آموزش و فرهنگسازی در این زمینه بسیار افزایش یابد.
سود مردم از معاملات صندوق دولت
این تحلیلگر بازار در ادامه با تاکید بر سود مردم از معاملات این صندوق اظهار کرد: اتفاقا شاید این معامله برای مردم برد بزرگتری بود تا دولت. دارابی ادامه داد: واقعیت این است که ما باید مردم را عادت بدهیم به اینکه مزد تلاش خود را بگیرند و عادت نکنند به اینکه حمایت‌های صرف داشته باشند. او ادامه داد: مردم باید بیایند وسط بازی و سرمایه‌های خود را در اقتصاد به کار بگیرند و مشارکت کنند. ورود به ETFها گام اول برای این است که مردم در کارهای دیگر اقتصادی هم مشارکت کنند. کسانی که به ETF اول ورود کردند بعد به دوم و سوم و چهارم ورود می‌کنند، بعد به دنبال پذیره‌نویسی‌ها می‌روند و مشارکت می‌کنند و کم‌کم این روحیه مردم عوض می‌شود.
دارابی در پایان به «جهان‌صنعت» گفت: امیدوارم دولت سهام جدیدی عرضه کند و اجازه دهد که این نقدینگی که در حال ورود به بازار است توزیع نرمالی داشته باشد و فشار روی نمادهای قدیمی وارد نشود.