پیشتازان خارجی در صنعت ایران

روند جذب سرمایه خارجی در نیمه بهار سال‌جاری اعلام شد. براساس داده‌های اعلام شده از سوی وزارت «صمت» در مدت زمان مورد بررسی در مجموع ۲۸ طرح با سرمایه‌گذاری خارجی به ارزش ۵۵۰ میلیون و ۴۵۹ هزاردلار در کل بخش‌های اقتصادی کشور مصوب شده است که سهم بخش صنعت، معدن و تجارت از طرح‌های مصوب ۱۴ طرح با سرمایه ۳۹۵ میلیون و ۸۶۸ هزار دلار بوده است. با بررسی روند جذب سرمایه خارجی در مدت مشابه سال قبل می‌توان گفت تعداد طرح‌های مصوب در سال‌جاری نسبت به دوره مشابه سال قبل به لحاظ تعداد رشد ۷۵ درصدی و به لحاظ ارزش رشد ۱۲ برابری داشته است. داده‌های اعلام شده نشان‌دهنده آن است که سه گروه از «محصولات از توتون و تنباکو»، «محصولات غذایی» و «محصولات فابریکی» توانسته‌اند در دو ماه منتهی به اردیبهشت سال جدید  بیشترین جذب سرمایه خارجی را به خود اختصاص دهند و به این طریق عنوان پیشتازان سرمایه‌گذاری خارجی را از آن خود کنند. با توجه به این آمار می‌توان گفت بخش صنعت، معدن و تجارت سال‌جاری را با رشد در جذب سرمایه خارجی آغاز کرده و با وجود تحریم‌ها توانسته نظر سرمایه‌گذاران خارجی را برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های داخلی جلب کند.

رشد ۱۲ برابری سرمایه‌گذاری خارجی در مدت زمان مورد بررسی در حالی صورت گرفته که با توجه به بازگشت مجدد تحریم‌ها با خروج آمریکا از برجام، گمانه‌زنی‌‌ها از کاهش سرمایه‌گذاری‌های خارجی حکایت داشت؛ به‌طوری‌که بسیاری از فعالان اقتصادی از خروج سرمایه‌گذارانی که در دوران پساتحریم اقدام به سرمایه‌گذاری کرده‌اند خبر می‌دادند؛ گمانه‌‌زنی‌‌هایی که با توجه به آمار اعلام شده در ماه‌های ابتدایی سال‌جاری می‌توان گفت درست از آب در نیامد.

از سوی دیگر با توجه به داده‌های اعلام شده می‌توان گفت از مجموع طرح‌های مصوب در مدت زمان مورد بررسی ۴ طرح با مشارکت ۱۰۰ درصد خارجی‌ها و ۱۰ طرح با مشارکت شرکای داخلی (مشارکت با شرکای داخلی از یک درصد تا ۹۹ درصد لحاظ شده است) به تصویب رسیده است. مجموع طرح‌های صنعتی، معدنی و تجاری مصوب در دو ماه نخست سال ۹۷ برابر با ۸ طرح و سرمایه‌گذاری مصوب برای این طرح‌ها برابر با ۳۱ میلیون و ۴۴۱ هزار دلار بوده است. با بررسی داده‌های اعلام شده در دو بازه زمانی این نکته نیز نمایان می‌شود که هلند در این دو دوره بیشترین طرح‌های مصوب از سوی هیات سرمایه‌گذاری خارجی را به خود اختصاص داده و در جایگاه بعدی سرمایه‌گذاران ترک و آلمانی قرار دارند.

صدرنشینی اروپایی‌ها برای سرمایه‌گذاری در طرح‌های صنعتی، معدنی و تجاری نشان‌دهنده آن است که دومین گمانه‌زنی صورت گرفته از سوی برخی فعالان اقتصادی مبنی‌بر خروج سرمایه‌گذاران اروپایی از طرح‌های داخلی نیز پیش‌بینی درستی نبوده و اروپایی‌ها همچنان درصدر متقاضیان برای سرمایه‌گذاری قرار دارند.  

روند جذب سرمایه

داده‌های اعلام شده بیانگر آن است که از مجموع ۱۴ طرح مصوب در دو ماه نخست سال‌جاری، ۷ طرح در مرحله اجرا قرار دارند که از مجموع سرمایه مصوب شده در این دوره زمانی  ۲۷ میلیون و ۱۹۰ هزار دلار به این طرح‌ها اختصاص داشته و ۷ طرح نیز در حال بهره‌برداری هستند که سرمایه مدنظر برای این طرح‌ها نیز ۳۶۸ میلیون و ۶۷۸ هزار دلار است.

 از سوی دیگر، رصد سرمایه‌گذاری خارجی در مدت زمان مورد بررسی بیانگر آن است که از مجموع ۱۴ طرح مصوب ۱۳ طرح به بخش صنعت اختصاص داشته و بخش تجارت نیز تنها یک طرح را در این میان به خود اختصاص داده و بخش معدن در دو ماه نخست سال‌جاری در جذب سرمایه خارجی موفقیتی به‌دست نیاورده است. همچنین داده‌های اعلام شده حکایت از آن دارد که چهار مورد از طرح‌های یاد‌شده به ارزش ۱۱ میلیون و ۵۶۸ هزار دلار با مشارکت ۱۰۰ درصدی خارجی‌ها و ۱۰ طرح دیگر به ارزش ۳۸۴ میلیون و ۳۰۰ هزار دلار به صورت مشارکت با شرکای داخلی (Joint Venture) بوده است. باتوجه به آمار اعلام شده می‌توان گفت بیشترین تمایل سرمایه‌گذاران خارجی برای سرمایه‌گذاری ۱۰۰ درصدی در طرح‌های کوچک با سرمایه‌بری کمتر بوده، طرح‌هایی که می‌توانند با مشکل کمتر از تحریم‌ها عبور کنند.  

سرمایه‌پذیرها

بررسی آمارهای اعلام شده همچنین بیانگر آن است که در دوره زمانی مورد بررسی در مجموع ۱۵ استان موفق با اخذ مجوز برای سرمایه خارجی شده‌اند که در این میان استان‌های «گیلان و زنجان» ۸۰ درصد از سرمایه‌های مصوب را به خود اختصاص داده‌اند و در جایگاه بعدی کردستان با اخذ ۸درصد از سرمایه‌های مصوب در جایگاه بعدی قرار گرفته است. سهم استان خراسان‌رضوی نیز از سرمایه تخصیص یافته برابر با ۵ درصد بوده و ۱۰ استان باقی مانده نیز در مجموع ۷ درصدی سرمایه مصوب شده را به خود اختصاص داده‌اند.

داده‌های اعلام‌شده همچنین بیانگر آن است که کشورهای «هلند، ترکیه و آلمان» بیشترین سرمایه‌گذاری را در بخش‌های صنعتی و تجاری کشور داشته‌اند؛ با توجه به آمار اعلام شده می‌توان گفت سهم هلند از مجموع سرمایه مصوب شده برابر با ۳۱۶ میلیون و ۶۴۳ هزار دلار بوده و ترکیه نیز در این میان ۵۴ میلیون و ۱۷۹ هزار دلار سرمایه‌گذاری در کشور داشته‌اند و سهم آلمان نیز از سرمایه مصوب شده ۱۴ میلیون و ۹۹۵ هزار دلار ثبت شده است.  

با توجه به آمار ارائه شده ترکیه به لحاظ تعداد بیشترین سهم از میان طرح‌های مصوب را به خود اختصاص داده است. به‌طوری‌که از مجموع ۱۴ طرح مصوب در این دوره زمانی ۴ طرح از سوی ترکیه در کشور مصوب شده است. اما داده‌های اعلام‌شده نشان‌دهنده آن است که سایر کشورها هر یک در این دوره زمانی یک مصوبه داشته‌اند. «هند، هلند، عراق، روسیه، چین، پاکستان، آلمان، ایتالیا، استرالیا و افغانستان» سایر کشورهای سرمایه‌گذار در دو ماه نخست سال‌جاری هستند که موفق به اخذ مصوبه از کمیته سرمایه‌گذاری خارجی شده‌اند.

طرح‌های سرمایه‌پذیر

اما رصد داده‌های اعلام‌شده نشان‌دهنده آن است که در دوره زمانی مورد بررسی «محصولات از توتون و تنباکو»، «محصولات غذایی» و «محصولات فابریکی» بیشترین جذب سرمایه را به خود اختصاص داده‌اند. سرمایه‌پذیری گروه «محصولات از توتون و تنباکو» در این مدت ۳۴۶ میلیون و ۹۹۰ هزار دلار ثبت شده و سرمایه مصوب برای گروه «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» نیز ۳۲ میلیون و  ۵۴۹ هزار دلار بوده و «محصولات فابریکی» نیز سهم ۵ میلیون و ۶۲۰ هزار دلاری را به خود اختصاص داده است. سهم مابقی گروه‌ها نیز از سرمایه‌های مصوب شده برابر با ۱۰ میلیون و ۷۰۹ هزار دلار بوده است.

 با توجه به داده‌های اعلام شده می‌توان گفت مجموع طرح‌های مصوب برای «محصولات غذایی و آشامیدنی‌ها» سه طرح بوده و دو گروه «محصولات از توتون و تنباکو» و «محصولات از لاستیک و پلاستیک» نیز هرکدام دو طرح را از میان طرح‌های مصوب به خود اختصاص داده‌اند.