فرصت های تجاری همواره همچون ابرهای زودگذرند که اگر در زمان خودش آن استفاده نشود رقبای زیرک و دانا آنرا از آن خود می کنند. این مصداق در تقابل ایران و ترکیه در 30 میلیون نفری عراق صدق می کند. ایران توانست با نقوذ معنوی خود در عراق جایگاهی برای خود ایجاد کند ولی ترکیه بهتر از ایران توانست از این فرصت استفاده کند و برای مدتی هر سه دقیقه یک کامیون کالا وارد کشور عراق کند و ایران ساعتی یک کامیون ارسال می کرد.
گزارش هفت ماه سال جاری گمرک اصفهان حاکی از ان است که کشور عراق با 242 میلیون دلار مهمترین مقصد صادراتی استان اصفهان با سهم 20 درصدی نسبت به سایر کشورها بوده است.البته این آمار در حالیست که برخی از صادرات استان از بازارچه های مرزی به عراق صادر می شود که آن میزان عدد قابل توجهی به نظر می رسد.
در طول هشت ساله گذشته عراق ،امارت متحده عربی وافغانستان مهمترین شریک تجاری استان اصفهان بودند و از این رو تقویت این بازارهای صادراتی شناخته شده می تواند به رونق واحدهای تولیدی استان کمک کند.
گفتنی است روابط تجاری صرفا در صادرات کالا و واردات مواد اولیه خلاصه نمی شود ،گردشگری در بخش های مختلف از جمله فرهنگی ،سلامت و طبیعت گردی از جمله بخش های مهم این روابط تجاری می باشند که در جای خود به آن پرداخته می شود.در سلسله گزارش های معرفی فرصت های تجاری سری به کشور عراق بویژه شهر بصره می زنیم و به معرفی فرصت هایی تجاری این شهر می پردازیم.
عراق بازار در دسترس ایران
عراق با جمعیتی با بیش از 30 میلیون نفر دارای 18 استان است که در بخش عربی آن استان های بغداد،صلاح‌الدین، دیاله، واسط،میسان،بصره،ذی‌قار،مثنی،قادسیه،بابل،کربلا، نجف، انبار و نینوا قرار دارد و در بخش کردی آن استانهای ،دهوک. اربیل،کرکوک و سلیمانیه قرار دارد.
عراق از نظر تقسیم بندی به سه بخش عمده شیعه ،سنی و کردی تقسیم بندی شده است که دو بخش شیعه نشین و کرد نشین با ایران همواره رابطه نزدیک دارند.این رابطه در طول یکسال گذشته با ظهور داعش از همه نظر نزدیک تر و عمیق تر شده به نحویکه حیدر عبادی نخست وزیر جدید عراق اولین مقصد خارجی خود را تهران انتخاب کرد.زیرا ایران تنها کشوری بود که تمام قد پشت دولت عراق ایستاد و در برابر داعش از هیچ کمکی به دولت و ارتش عراق دریغ نکرد و حاضر شد فرمانده ارزشمند خود را سردار قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس را به معرکه جنگ تن به تن با داعش هدایت کند تا دولت نوپای شیعی عراق سقوط نکند.
گذشته از این وقایع سیاسی و نظامی امروز عراق بهترین فرصت برای اقتصاد ایران بویژه تولید کنندگان استان اصفهان بوجود آمده است. در پی حمایت های بی دریغ ایران ،وزارت اقتصاد عراق سخت گیری از ورود کالاهای ایرانی را برداشته و با تایید اداره استاندارد درب مرزهای خود را برای ورود کالاهای ایرانی باز کرده است.از طرفی به دلیل حمایت غیررسمی ترکیه از داعش ،گزارش های حاکی از عدم استقبال مرم عراق از کالاهای ساخت ترکیه است.
چگونه یک بازار هدف صادراتی شکل می گیرد؟
در دنیای تجارت همواره فروشنده به دنبال خریدار خود می گردد تا پس از برندسازی و حضور فعال در بازار این معادله برعکس می شود و خریداران به سمت فروشندگان نامدار سوق پیدا می کنند.
یکی از رویکردهای مهم برای توسعه تجارت هر بنگاه حضور در نمایشگاه های بین المللی و تخصصی که در کشور میزبان است . این حضور باعث می شود که اطلاعات اقتصادی کشور هدف در اختیار شرکت کنندگان در نمایشگاه قرار گیرد.راه دوم اعزام هیات های تجاری به صورت گروهی و فردی به کشورهای هدف است .این هیات ها که عمدتا از سوی اتاق های بازرگانی و یا سازمان توسعه تجارت سازمان دهی می شود ،فرصتی مناسبی برای بازاریابی محصولات و خدمات در کشورهای هدف است .
اعزام هیات تجاری کمیسیون صنعت اتاق اصفهان به بصره عراق
کمیسیون صنعت و معدن اتاق اصفهان و مپفا (مرکز پیمانکاری فرعی اصفهان یا SPX) متشکل از «مصطفی رناسی» رییس کمیسیون ،«علی صفرنورالله» مسوول کمیته کنسرسیوم های صنعتی اتاق و «احسان خیام باشی» مدیر مرکز مپفا(مبادلات پیمانکاری فرعی اصفهان) با هدف بررسی فرصت های تجاری و سرمایه گذاری مشترک و همچنین فرصت های پیش روی پیمانکاری سفری چهار روزه به بصره داشتند.
مذاکره با تعدادی از فعالان اقتصادی در زمینه های صنعت ساختمان، نفت و تجهیزات، برگزاری جلسه با فرمانداری بصره و شناسایی نحوه اطلاع از مناقصات برگزار شده در این شهر، چگونگی حضور شرکت های ایرانی در این مناقصات و پذیرفته شدن در وندور لیست عراق به عنوان پیمانکار، بازدید از چند کارخانه، نیز مذاکره با قائم مقام و مدیر بخش پروژه ها و مناقصات سازمان بنادر این شهر و نیز مذاکره با مدیر بخش سرمایه گذاری در بصره، بخشی از سفر بود.
بصره دومین شهر بزرگ عراق با جمعیتی بالغ بر چهار میلیون در سال 2013 می‌باشد. این شهر بندر اصلی کشور عراق در امتداد اروند رود و یک مسیر آبی نزدیک به خلیج فارس واقع شده‌است. بصره در ۵۵ کیلومتری خلیج فارس و در ۵۴۵ کیلومتری بغداد می‌باشد. منطقه اطراف بصره دارای منابع مهم نفتی با چاه های نفت بسیار می‌باشد. شهر همچنین دارای یک فرودگاه بین‌المللی می‌باشد. بصره در یک منطقه حاصل خیز کشاورزی، با محصولاتی اصلی شامل برنج، ذرت، جو، ارزن، گندم، خرماها و احشام می‌باشد. این شهر دارای 18 شهرک صنعتی است که برخی از شهرک های صنعتی مهم آن عبارتند از حمدان، زبیره و فائو. در کشور عراق، اتاق تجارت از اتاق صنعت جداست و امور تخصصی هر بخش به صورت جداگانه پيگيری می شود و هر یک دارای سازماندهی و قانون جداگانه هستند. این اتاق همچنین در شهرهای خرمشهر و شيراز دفتر نمایندگی دارد.
در دیدار با سازندگان و تولیدکنندگان مصالح ساختمانی در این شهر مشخص شد، عمده نیازهای این شهر در بخش ساخت مصالح ساختمانی، ساخت واحدها و کارخانه های جدید و یا نوسازی کارخانه های قدیمی است که از سال 1960 در این منطقه وجود دارند.
در محل فرمانداری بصره، مذاکراتی با «علی اسماعیل الموسوی» مسوول مهندسی پروژه های بصره انجام شد. وی متذکر شد که علی رغم موقعیت جغرافیای و وضعیت اقتصادی بهتر بصره نسبت به سایر شهرهای عراق، شرکت های ایرانی زیادی به بصره مراجعه نمی کنند. وی بیان داشت از آنجایی که از هر بشکه نفت صادراتی از بندر بصره، 5 دلار در اختیار فرمانداری بصره برای برنامه های توسعه ای قرار می-گیرد، در سال های 2015 و 2016 فرصت های زیادی در این شهر وجود خواهد داشت. وی با اشاره این که به دلیل مشکلات دولت مرکزی، تاکنون برای این پروژه های بودجه تخصیص داده نشده است، اظهار داشت:به زودی رقمی در حدود 12 میلیارد دلار به بصره برای اجرای این پروژه ها تخصیص خواهد یافت. یکی از نکات مهم این جلسه، توضیحات کارشناس این بخش در خصوص روش آگاهی و حضور در مناقصات برای شرکت های ایرانی بود. وی بیان کرد، اگرچه شرکت آمریکایی Hell International، از سوی دولت محلی عراق به عنوان شرکت اصلی شناسایی پیمانکار برای پروژه های بزرگ توسعه در بصره انتخاب گردیده و البته با توجه به مدیر مصری این شرکت در عراق اخذ پروژه از آن به سادگی امکانپذیر نیست، اما پروژه های کمتر از 5 میلیون دلار کماکان در همین محل به پیمانکاران واگذار می¬شود. شرکت های علاقمند به حضور در این مناقصات ابتدا در سایت این بخش به آدرس www.basra.gov.iq مستندات و مدارک شرکت را ثبت نموده و سپس با تایید این اطلاعات توسط این بخش، می توانند اطلاعات مناقصات را براساس تخصص مورد اشاره در هنگام ثبت نام به صورت خودکار دریافت نمایند.
شرکت های خارجی در بصره 20 تا 51 درصد از مالیات معاف اند
دیدار با «علی جاسب محد علی» مدیر بخش سرمایه گذاری بصره بخش دیگری از این سفر بود . در این جلسه وی در خصوص فرصت های سرمایه گذاری در بصره و روش های سرمایه گذاری در این شهر توضیحاتی ارایه کرد . براین اساس شرکت های خارجی علاقمند به سرمایه گذاری در بصره در صورت سرمایه گذاری به تنهایی تا 15 و در صورت داشتن شریک عراقی در حد 51% تا 20 سال از مالیات معاف هستند.
در این شهر روش سرمایه گذاری خارجی معمولاً این گونه است که زمین به رایگان و با اجاره بسیار کم و برای مدت 25 سال به سرمایه گذار واگذار شده و در پایان به روش B.O.T بهره برداری آن به دولت عراق واگذار شده و یا به روش B.O.O بهره بهرداری به سرمایه گذار واگذار می شود. شرکت های علاقمند به سرمایه گذاری بایستی در سامانه www.investbasrah.com فرم های مربوطه را تکمیل نمایند که نمونه آن ها در ادامه ارائه شده است.
مزیت های بصره برای فعالان اقتصادی اصفهان
وجود فاصله کم میان بصره و ایران، هزینه کمتر محصولات و ماشین الات ایرانی نسبت به نمونه های اروپایی، عدم اطمینان در عراق به شرکت های عراقی به دلیل مهارت و تکنولوژی پایین، کمبودهای بسیار زیاد در کلیه زمینه ها در بازارهای بصره، نیاز به محصولات جدید برای توسعه آینده عراق در حالی که تکنولوژی خود کشور فرسوده است، سختی تجارت با ترکیه به دلیل درگیری های داعش در شمال عراق، روابط سیاسی خوب میان بصره و ایران، آشنایی با شرایط، امکانات و خواسته های صنعت بصره و دریافت برخی از سفارشات، امکان جمع بندی لیست نیازمندی های عراقی ها و ارسال به ایران، آشنایی با شیوه های شرکت در مناقصات، آشنایی با شیوه های سرمایه گذاری در عراق و ایجاد یک رابط دایمی در اتاق بصره با اتاق اصفهان (مرکز مبادلات پیمانکاری فرعی اصفهان ) برای پیگیری خواسته های شرکت های ایرانی از مهمترین مزییت های توسعه روابط اقتصادی بین استان های اصفهان و بصره است.
اطلاعات کامل این گزارش همراه با آدرس های ایرنتی و تلفن بخش های مختلف بصره در دفتر سرپرستی روزنامه اقتصاد بازار اصفهان موجود است .