ایران از طریق استان آذربایجان شرقی با ارمنستان مرز مشترک دارد که تمام روابط تجاری، اقتصادی و گردشگری دو کشور از این مرز کوتاه انجام می‌شود. روادید دو کشور نیز در سال گذشته به طور کامل لغو شد که با افزایش نرخ ارز، سفر ارمنی‌ها را به ایران بیشتر کرده است. مجمع اقتصادی اوراسیا از ترکیب کشورهای بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و ارمنستان تشکیل شده که در نشست‌های آن درباره گردشگری، انرژی، همکاری‌های مالی، اقتصادی و آموزشی بحث می‌شود. مقامات ایران نیز در بعضی از نشست‌های این مجمع حضور دارند. سفر هیات ارمنستانی که متشکل از نمایندگانی از وزارت اقتصاد، فدراسیون گردشگری، آژانس‌های توریستی و رسانه‌های این کشور بود فرصتی را برای منطقه آزاد ارس فراهم کرد تا پیشنهادهایی را برای گسترش سطح همکاری‌های اقتصادی و تعاملات گردشگری از طریق ارمنستان مطرح کند.
آمار تردد
در هفت ماه
طبق آماری که احمد حسن‌نژاد، مدیر مرکز نوردوز سازمان منطقه آزاد ارس، در جریان سفر این هیات ارمنستانی اعلام کرد، در هفت ماه نخست امسال مجموعا ۱۸۷ هزار ایرانی به سمت کشور جمهوری ارمنستان تردد کرده‌اند و در مقابل ۲۳۸ هزار ارمنستانی از این مرز به سمت ایران تردد داشته‌اند که انگیزه بیشتر آن‌ها خرید و گردش در ایران بوده است. علاوه‌بر این، ارمنستان تنها کشور مجمع اقتصادی اوراسیا (EAEU ) است که ایران با آن هم‌مرز شده. در سال ۲۰۱۸ توافق موقتی بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ایجاد منطقه آزاد تجاری امضا شد که قرار بود از همین ماه اجرا شود. این موافقت‌نامه به ایران اجازه می‌دهد از اتحادیه اقتصادی اوراسیا امتیازات گمرکی خاصی دریافت کند و کشورهای این اتحادیه هم حجم صادرات خود به ایران را تا ۷۵ درصد افزایش دهند.
صفر شاسفند، عضو هیات مدیره و معاون اقتصادی و سرمایه‌گذاری سازمان منطقه آزاد ارس، که مدیریت نشست ایران و ارمنستان را در منطقه مرزی ارس به عهده داشت، از طرف ارمنستانی درخواست کرد از لابی خود در اوراسیا برای ایجاد نمایندگی این مجمع در منطقه‌ای از ایران و ارمنستان استفاده کند. او برای رونق تعاملات گردشگری بین دو کشور برگزاری جشنواره‌ها و رویدادهای مشترک را پیشنهاد کرد و افزود: پس از ثبت ژئوپارک ارس در یونسکو می‌توانیم پرونده مشترکی را با جمهوری ارمنستان در این خصوص تشکیل دهیم تا ژئوپارک چندملیتی در منطقه داشته باشیم. شاسفند ادامه داد: ایران به پیشنهاد ارمنستان برای احیای جاده ابریشم و توسعه گردشگری از طریق آن فکر می‌کند.
۳۰ سال است که
اقدامی نمی‌کنیم
آرمن ایسرائیلیان، مسوول بخش ایران نهاد نخست‌وزیری جمهوری ارمنستان، نیز یادآور شد: دو کشور حدود ۳۰ سال است قراردادهای متعددی داشته‌اند ولی اقدام جدی در راستای آن‌ها انجام نداده‌اند. هرچند که در یک سال گذشته به تدریج کارهایی آغاز شده است. امیدواریم با تشکیل کمیته گردشگری ایران و ارمنستان، مفاد آن قراردادها اجرا و پیگیری شود. او همچنین به بازسازی زیرساخت‌ها در بخشی از خاک ارمنستان که مورد استفاده مسافران ایرانی است، اشاره کرد و افزود: برنامه جمهوری ارمنستان این است که بودجه بازسازی زیرساخت‌ها تا سال ۲۰۲۰ دوبرابر شود. توسعه زیرساخت یکی از اولویت‌های کشور ما است. او با اشاره به روابط اقتصادی دو کشور، گفت: اگرچه سطح معاملات اقتصادی ارمنستان با ایران به ۳۵۰ میلیون دلار رسیده اما به هیچ وجه از این عدد راضی نیستیم و امیدواریم مجمع اوراسیا به پیشرفت مبادلات اقتصادی این منطقه کمک کند. معتقدیم آن‌چه باعث کاهش تعاملات دو کشور همسایه شده، برخی ناهماهنگی‌ها بوده که باید برطرف شود.
آنا مارماریان، رییس دانشکده جهانگردی و خدمات ارمنستان، نیز که این هیات ارمنستانی را در سفر به ایران همراهی می‌کرد، درباره اهمیت تدریس رشته گردشگری در این دانشگاه توضیحاتی داد و تاکید کرد: تلاش‌ها برای گسترش تعاملات و همکاری‌های گردشگری بدون حضور دانشگاه ممکن نخواهد بود. در جریان سفر هیات ارمنستانی که مسؤولانی از بخش‌های دانشگاهی این کشور حضور دارند، مذاکراتی برای تبادل استاد و دانشجو بین دانشگاه‌های دو کشور صورت گرفت. در این نشست همچنین طرف ایرانی به ظرفیت‌های گردشگری شهرهای هم‌مرز با کشور ارمنستان از جمله کلیسای سنت استپانوس که در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده است و جنگل‌های ارسباران، یکی از ذخیرگاه‌های زیست کره، اشاره کرد که منطقه ارس را می‌تواند به نزدیکترین مقصد اکوتوریستی و تاریخی به ارمنستان تبدیل کند. طرف ارمنستانی نیز در واکنش گفت: دو طرف فقط لازم دارند با پشتکار کار کنند تا به هدف برسند.
ایران و ارمنستان
هنوز یکدیگر را نمی‌شناسند
علیرضا نظیف،عضو هیأت مدیره انجمن دوستی ایران و ارمنستان، هم با یادآوری این نکته که وظیفه این انجمن کمک به روابط دو کشور است، گفت: متاسفانه ایران و ارمنستان با وجود هزاران سال تاریخ مشترک، هنوز شناخت عمیقی از یکدیگر ندارند. باید تلاش کنیم شناخت متقابل اتفاق افتد به ویژه حالا که موضوع اوراسیا مطرح شده است. ارمنستان و ایران می‌توانند دروازه ورود به این مناطق باشند. در ادامه، نشست دوجانبه‌ای بین آژانس‌ها و فعالان گردشگری منطقه آزاد ارس و ارمنستان برگزار شد.
سفر خبرنگاران و
عکاسان ارمنی به ایران
تور آشناسازی با جاذبه‌های گردشگری، خدمات رفاهی و تجهیزات مرزی و جاده‌ای منطقه ارس برای هیات رسانه‌ای که متشکل از ۲۳ خبرنگار، عکاس و فیلمبردار بود نیز در جریان این سفر برگزار شد که کلیساهای «سنت استپانوس» و «چوپان»، منطقه مرزی و اقتصادی «نوردوز»، «ژئوپارک ارس» و تعدادی از هتل‌ها و بازارچه‌های مرزی این منطقه از آن جمله بود.
این هیات رسانه‌ای که تعدادی از مدیران آژانس‌های گردشگری و دانشگاه‌های ارمنستان آن را همراهی می‌کنند با هماهنگی سفارت و رایزنی فرهنگی ایران در جمهوری ارمنستان و در راستای اجرا شدن تفاهم‌نامه رسانه‌ای، گردشگری و دانشگاهی بین دو کشور به ایران سفر کرده است و در ادامه از مرز مشترک ایران و ارمنستان، تجهیزات مسافری و گمرک آن و همچنین شهر تبریز دیداری خواهد داشت. سفر این هیات به منطقه شمال غربی ایران از ۲۵ آبان‌ماه آغاز و تا پایان این ماه ادامه یافت.