ایران به پنج کشور اروپایی اولتیماتوم داده که هوای خروج از قرارداد برای فروش هواپیماهای پسابرجامی به ایران به سرشان نزند. این موضوع را اصغر فخریه‌کاشان، قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی در امور بین‌الملل عنوان کرده و گفته هیچ مشکلی در اجرای قرارداد خرید هواپیما به‌وجود نیامده است. او در گفت‌وگو با ایسنا از درنظرگیری سه احتمال برای نهایی‌کردن قرارداد خرید هواپیما با کشورهای اروپایی و به‌ویژه ایتالیا و فرانسه خبر داده و تأکید کرده ایران برای عقد این قرارداد، هیچ عجله‌ای نداشته و با بررسی تمام ابعاد، دست خود را برای تصمیم‌گیری باز نگه داشته است. فخریه‌کاشان البته تأکید کرده که بروز مشکلات در مسیر اجرای قرارداد هم صحت ندارد چراکه ایران توان پرداخت منابع مورد نیاز برای دریافت هواپیماها را داشته؛ علاوه بر اینکه طرف اروپایی نیز بخش زیادی از منابع مالی را تقبل کرده است: «ما ۳۳۰ میلیون دلار پیش‌پرداخت داشته‌ایم و به محض نهایی‌شدن، فاینانس این پیش‌پرداخت برای دریافت هواپیماهای بعدی لحاظ شده و قرارداد فرایند اجرائی خود را بدون هیچ مشکلی طی خواهد کرد». او به تعهد ایرباس، بويینگ و ایتیآر هم اشاره کرده و گفته بر اساس این قراردادها، شرکت‌های هواپیماساز تعهد کردند بخشی از تأمین مالی هواپیماهای جدید ایران را خودشان بر عهده بگیرند: «ایتیآر ۱۲ فروند، بويینگ هشت فروند و ایرباس ۱۹ فروند از هواپیماهای فروخته‌شده به ایران را تأمین مالی می‌کنند». به گفته او، در چارچوب این توافق فاینانس ۴۲ فروند ایرباس، ۳۵ فروند بويينگ و ۲۰ فروند ایتیآر شامل تعهد شرکت طرف قرارداد با ایران می‌شود که منابع آن در نظر گرفته شده و کار در این حوزه نهایی است. فخریه‌کاشان البته از کمک ٣٣٠میلیون‌دلاری صندوق توسعه ملی به خرید هواپیماهای جدید هم خبر داد و این راه را سومین منبع تأمین مالی ایران‌ایر برای خرید هواپیماهای داخلی دانست.
تغییر مسیر در خرید هواپیماهای جدید
قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی به انتقادهای مطرح‌شده درباره اعتماد مطلق به طرف‌های اروپایی و آمریکایی نیز پاسخ داد و گفت طرف ایرانی در میانه راه، مسیر ابتدایی خرید هواپیماها را متوقف کرده و راهبردهای جدیدی در پیش گرفته است. به گفته او، در مسیر اجرای خرید هواپیما از کشورهای اروپایی و آمریکایی، سه حادثه باعث شد ایران مسیر ابتدایی را متوقف کرده و به راهبردهای جدید فکر کند: «نخستین اتفاق در این مسیر، روی‌کارآمدن رئیس‌جمهوری جدید آمریکا بود. ترامپ در آغاز کار خود حرف‌های غیرقابل‌قبولی را مطرح کرد که نه‌تنها برای ما که برای طرف‌های اروپایی نیز پذیرفتنی نبود». دومین اتفاق به‌وجود‌آمده در مسیر قرارداد خرید هواپیما نیز موضوعات پیش‌بینی‌ناپذیر بوده که فخریه‌کاشان درباره آنها گفت: «پس از ورود نخستین فروند از هواپیماهای خریداری‌شده، با مسائل جدیدی روبه‌رو شدیم که پیش از آن امکان پیش‌بینی آنها وجود نداشت. مسائلی که در رفتار قطعه‌سازان، فروشندگان و ارائه‌کنندگان خدمات به ایران تأثیراتی جدی به‌وجود می‌آورد». به گفته او، معامله صورت‌گرفته میان ایران و
شرکت‌های هواپیماساز بزرگ جهانی از چند نظر معامله‌ای تازه و منحصربه‌فرد بود که پیچیدگی‌های خاص خود را داشت و نتیجه آن این شد که در جریان اجرای این قرارداد به مسائلی برخوردیم که حتی ایرباس و بويينگ نیز آن را پیش‌بینی نمی‌کردند. آن‌گونه که قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی گفته، طبق اصول ارائه‌شده از سوی دولت آمریکا، تمام قطعات به‌کار‌رفته در هواپیماهای فروخته‌شده به ایران نیاز به دریافت مجوز ECCN (کد دسته‌بندی صادرات) دارند:
«هر هواپیمایی که به مرحله نهایی تولید رسیده و به خریدار تحویل می‌شود، ۱۵۰ هزار آیتم مختلف دارد که همه آنها برای رسیدن به ایران نیاز به دریافت مجوز دارند. برای مثال ما در توافق با ایرباس تخفیف‌هایی گرفته‌ایم که بخشی از آنها مربوط به سیمیلاتور (شبیه‌ساز) پرواز می‌شود. این دستگاه‌ها نیز که جزء تعهد ایرباس به ایران محسوب می‌شوند، نیاز به دریافت مجوز داشتند که باید برای آنها برنامه‌ریزی دقیقي صورت می‌گرفت و ما به این نتیجه رسیدیم که باید قبل از تحویل هواپیماها تدارک تمام این مسائل دیده شود». او درباره سومین عامل اثرگذار در تغییر رویکرد ایران نیز توضیح داد: «پس از نهایی‌شدن نخستین قراردادهای بسته‌شده میان ایران و هواپیماسازهای بزرگ، مشخص شد که شرایط بازار امروز به نفع ما در حال تغییر است و بسیاری از شرکت‌ها به دنبال آن هستند که در ایران حضوري جدی داشته باشند. از این رو ما با در‌نظر‌گرفتن این اتفاق مهم تلاش کردیم شرایط طوری مدیریت شود که ایران از تمام امکانات موجود در این عرصه استفاده کرده و منافع خود را در بالاترین سطح ممکن لحاظ کند».
اولتیماتوم ایرانی به کشورهای اروپایی
قرارداد ایران با ایرباس، این شرکت را متعهد کرده که شرایط لازم برای انجام پروازهای نرمال و ایمن را در ایران تأمین کند. این در حالی است که اگر ایرباس نتواند این شرایط را فراهم آورد، باید جایگزین خود در این موضوع را اعلام کند. قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی در‌این‌باره نیز گفت از زمان نهایی‌شدن قرارداد ایران با ایرباس، پنج کشور اروپایی انگلیس، آلمان، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا در این موضوع دخیل شده‌اند: «هر یک از این کشورها سهمی در این بازار دارند و برهم‌خوردن قرارداد با ایران برای آنها ضررساز خواهد بود. ما با شناخت دقیقی که از شرایط داشتیم، ابتدا قرارداد را با بويينگ نهایی کردیم تا این موضوع فشاری به اروپایی‌ها وارد کند تا با قدرت و سرعت بیشتری به بازار ایران ورود کنند. در این راستا رقابتی جدی میان اروپا و آمریکا وجود دارد که ما تلاش کردیم از آن نهایت استفاده را ببریم». به گفته او، جریان اولتیماتوم ایران به کشورهای اروپایی از این قرار بوده که «حدود یک‌ماه‌و‌نیم قبل بنده پنج سفیر کشورهای اروپایی در تهران را فراخواندم و رسما به آنها اعلام کردم اگر اروپایی‌ها به شکلی جدی اجرای قرارداد را پیگیری نکنند، ایران امکان تجدیدنظر در شرایط خود را خواهد داشت. از این رو مقامات این کشورها باید به دولت آمریکا فشار بیاورند تا مجوزهای لازم برای ورود هواپیما و قطعات مورد نیاز آنها را به ایران صادر کند». او همچنین گفت در ماه‌های گذشته کشورهایی مانند کره‌جنوبی، ایتالیا، دانمارک و هند اعلام آمادگی کردند تا با ایران توافق‌های جدی امضا کنند و از این رو طرف‌های اروپایی به خوبی مطلع هستند استفاده‌نکردن آنها از شرایط امروز برای خودشان زیان‌بار خواهد بود: «حتی اگر توافق ایران با این کشورهای جدید نهایی نشده باشد نیز اخباری که در این حوزه به گوش می‌رسد، شرکت‌های فعال در ایران را بر آن می‌دارد که تمام تلاش خود را برای نهایی‌کردن قرارداد به کار بندند». قائم مقام وزیر راه و شهرسازی روایتی هم از نحوه تعامل با بویینگ داشت و تأکید کرد ترامپ نمی‌تواند قرارداد بویینگ با ایران را تعلیق کند: «شرکت بويينگ قطعا در آمریکا جایگاه متفاوتی دارد و ترامپ نمی‌تواند قرارداد فروش هواپیمای این شرکت به ایران را لغو کند زیرا مستقیما مخالف وعده‌های او در اشتغال‌زایی است. ما بويينگ را تشویق کردیم که ضمن پیگیری درخواست‌های خود از دولت آمریکا حضور خود در ایران را گسترده‌تر کند و با ایرلاین‌های جدید قرارداد ببندد که توافق با آسمان و قشم ایر جزئی از آن بود». او به این موضوع هم اشاره کرد که تمام این اقدامات صورت‌گرفته تا قراردادهای فروش هواپیما به ایران در بهترین حالت خود اجرائی شود: «ما از تمام شرایطمان استفاده می‌کنیم؛ از این رو آنهایی که صحبت از به مشکل خوردن قراردادهای خرید هواپیما می‌کنند، یا مغرضانه عمل می‌کنند یا به طور دقیق در جریان قضایا نیستند، تنها یک روی سکه را می‌بینند. در این راستا هیچ جای نگرانی وجود ندارد و ایران تمام تصمیم‌ها را بر اساس ارزیابی از منافع و شرایط تجارت بین‌المللی اتخاذ کرده است». قائم‌مقام وزیر راه و شهرسازی که دیروز روز پرخبری را پشت سر گذاشت، یک خبر دیگر هم داشت. او گفت تا پایان سال میلادی (دی‌ماه) سه فروند هواپیمای جدید پسابرجامی وارد ایران می‌شود. او که با ایلنا گفت‌وگو می‌کرد، گفت: تا پایان سال میلادی یک فروند ایرباس جدید و دو فروند هواپیمای ایتیآر وارد ناوگان هوایی کشورمان می شود. او همچنین افزود: طبق قرارداد، یک فروند هواپیمای بویینگ هم فروردین سال آینده به ناوگان ایران‌ایر اضافه می‌شود.