اقتصاد بازار: تجربه توسعه تعدادی از میادین با شیوه پلکانی این مهم را نشان می دهد که می توان از این طریق میادین نفتی کشور را توسعه داد و حتی درصد اشتغال زایی را با استفاده از توان نیروهای بومی افزایش داد.
به گزارش پایگاه خبری اقتصاد بازار، سیدناصر موسوی لارگانی نماینده مردم فلاورجان در یادداشتی بر نقش مولفه های تاثیرگذار در اجرای اقتصاد مقاومتی اشاره کرده و در این مطلب آورده است:
اگر در گذشته کشورهای غربی با مداخله آشکار نظامی اهداف خود را در سایر کشورها عملی می ساختند اکنون این اهداف از طریق تضعیف اقتصاد کشور مورد هدف قرار گرفته است. در چنین شرایطی ایران باید علی رغم اینکه در مجامع بین الملل حقوق از دست رفته خود را پیگیری کند. در داخل نیز شرایط را برای ایجاد اقتصاد پویا فراهم سازیم، اقتصاد مقاومتی نسخه ای دقیق برای اقتصاد ایران هم در شرایط تحریم و هم در دوران پسا تحریم است.
ساده ترین تعریف از اقتصاد مقاومتی اقتصادی است که قادر به مقاومت در برابر تهدید های دشمنان باشد که برای رسیدن به این مهم اقداماتی از جمله شناسایی نقاط ضعف کشور و شناسایی ابزارها و شیوه های تهاجمی دشمنان ضروری است. برای به وجود آوردن اقتصاد مقاومتی نیاز به وجود اقتصاد سالم و توسعه یافته است به عبارت دیگر اقتصاد مقاومتی در خلاء به دست نمی آید.
قطعا اقتصاد مقاومتی فوائد بسیاری برای جامعه ایرانی به همراه خواهد داشت که از جمله انها متوجه کردن جامعه ایرانی به وابستگی شدید اقتصاد به درآمدهای نفتی است. البته باید خاطر نشان کردکه اقتصاد مقاومتی به معنای استفاده کارامد از کلیه منابع اقتصاد است و هرگز به معنای اقتصاد بدون نفت نیست. چرا که از نفت نیز باید مانند سایر منابع استفاده صحیح کرد. همچنین اقتصاد مقاومتی به معنای خودکفایی مطلق اقتصاد نیست و برقراری روابط تجاری و مالی با دیگر کشورها با مبنای رسیدن به اقتصاد مقاومتی منطقی به نظر می رسد.
اقتصاد مقاومتی در کوتاه مدت محقق نمی شود
اقتصاد مقاومتی یک جریان است و هرگز در کوتاه مدت محقق نمی شود. بنا بر این باید از سیاست های کوتاه و مقطعی پرهیز کرد.علایم ایجاد اقتصاد مقاومتی مشخص است: نرخ پایین بیکاری و عدم وجود بیکاری پنهان؛ بهره وری بالای نیروی کار؛ کاهش مهاجرت نخبگان به خارج از کشور؛ افزایش کار افرینان در اقتصاد؛ کاهش سطوح طبقاتی جامعه؛ تنوع درآمدهای صادراتی.
سیاست های اقتصاد مقاومتی به درستی چالش اصلی را نشانه گذاری کرده و برای هر یک بهترین راهکارها را ارایه داده است. به طور مثال در مقوله کوچک سازی دولت که یکی از سیاست های مطرح شده است باید گفت به استناد آمار و اطلاعات موجود ساختار و حجم دستگاه های اجرایی به خصوص در دولت دهم رشد فزاینده و نگران کننده یافته است به شکلی که در قانون بودجه سال 1395 هزینه های جاری به بیش از 85 درصد رسیده است.
و یا در حوزه کشاورزی محور عمده این سیاستها امنیت غذایی است که نزدیک‌ هشت بند از 24 بند این سیاست ها به این موضوع پرداخته شده است. و هفت بند آن با تاکیدی که بر تأمین امنیت غذا و درمان و ایجاد ذخایر راهبردی و افزایش کمی و کیفی تولید (مواد اولیه و کالا) اشاره می‌کند، نقش متخصصین کشاورزی را در پیاده کردن این سیاست‌ها برای دستیابی به امنیت غذایی و تأمین غذای کامل تمامی افراد جامعه و جلوگیری از وابستگی به واردات محصولات کشاورزی، و افزایش صادرات تولیدات این بخش که با خودکفایی کشور میسر است، روشن می‌سازد؛ که اجرای صحیح این سیاست ها می تواند چالش هایی از قبیل محدودیت‌های منابع پایه تولید از جمله آب و خاک، وجود خرده مالکی در زمین‌های کشاورزی، نبود زیرساخت‌های مناسب این بخش، قیمت بالای نهاده های کشاورزی، ‌به‌ کار نگرفتن یافته‌های علمی و نتایج تحقیقات بخش کشاورزی، ‌پیشرفت ناکافی در ماشینی شدن عملیات کشاورزی‌ و کمبود سرمایه‌گذاری در بخش صنایع تبدیلی را با زمان بندی مناسب برطرف کند.
اما در این میان نقش برجسته صنعت نفت و لزوم توجه به این صنعت در اقتصاد مقاومتی دو چندان است. بطوری که در اصول 24 گانه اقتصاد مقاومتی که مطابق با بیانات مقام معظم رهبری ابلاغ شده است چندین مورد بطور مستقیم و غیرمستقیم به این صنعت اشاره دارد واز آنجا که دردوران تحریم وجه مشترک کلیه دشمنی های اقتصادی صورت گرفته ضربه زدن به صنعت نفت کشور از طریق تحریم خرید و سرمایه گذاری در این حوزه بود؛ در زمان پس از تحریم بر طرف نمودن مشکلات نفتی از اهمیت بسزایی برخوردار است.
مشکلاتی که اهم انها عبارت است از: نیاز به سرمایه کلان در صنعت نفت وگاز و کمبود سرمایه های داخلی برای سرمایه گذاری در این حوزه؛ عمر بالای چاه ها و تجهیزات نفتی در ایران؛ تخریب و آسیب دیده گی بخشی از تجهیزات در جریان جنگ تحمیلی؛ وجود منابع مشترک گازی و نفتی با کشورهای دیگر و لزوم تسریع در بهره برداری از انها است .
و البته راهکارهایی که با توسل به آن می توان بر این مشکلات فائق امد ،عبارت است از تشویق نو آوری در کلیه بخش های صنعت نفت، تخصیص قسمتی از درآمدهای هر حوزه نفتی برای سرمایه گذاری در آن، انتشار اوراق مشارکت داخلی و خارجی در زمینه نفت؛ جذاب ساختن صنعت نفت برای سرمایه گذاران خارجی از طریق ایجاد امنیت و ثبات؛ فروش سهام شرکت های نفتی در بورس؛ ارایه تسهیلات خاص برای تولید کنندگان تجهیزات نفتی؛ به کار گیری روش های جدید بازار یابی متناسب با شرایط روز، تبدیل نفت به فراورده ها و خدمات مبتنی بر نفت.
یکی از راههای دستیابی به اقتصاد مقاومتی در حوزه نفت توجه به صنعت پتروشمی است
همچنین یکی از راه های دستیابی به اقتصاد مقاومتی در حوزه نفت توجه به صنعت پتروشمی است. چنانکه در بندهای 13و 15 این سیاست ها به افزایش صادرات پتروشیمی با تاکید بر برداشت صیانتی از منابع اشاره شده است. که لازم است قبل از هر چیز به راهکارهای لازم جهت حل مشکلات اصلی این صنعت از جمله، مشخص کردن قیمت خوراک پتروشیمی ها و رفع ابهامات موجود و تقویت جایگاه پتروشیمی ها به عنوان صنایع توسعه ای اشاره کنیم.
توجه به صنعت پتروشیمی از دو نظر دارای اهمیت ویژه‌ای است، اول آن‌که توجه به پتروشیمی وابستگی اقتصاد کشور به نفت خام را کاهش می‌دهد، دوم آن‌که اشتغالزایی را که یکی از مؤلفه‌های اساسی در بحث اقتصاد مقاومتی است به همراه خواهد داشت. بنا بر این افزایش تنوع محصولات پتروشیمی، و افزایش ظرفیت فعلی در راستای جلوگیری از خام فروشی و رسیدن به جایگاه اول در منطقه باید در راستای اقتصاد مقاومتی در نظر گرفته‌ شود. که البته لازم به ذکر است که تحقق هدف توقف صادرات میعانات گازی با سرمایه گذاری بخش خصوصی امکان پذیر خواهد بود.
در پایان لازم است امکان سنجی اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی در حوزه نفت را بررسی کنیم.
الف- سرمایه گذاری داخلی در توسعه میادین نفتی
اگر چه بسیاری بر این عقیده اندکه در توسعه میادین نفتی به دلیل نبود فاینانس کافی و عدم سرمایه گذاری مناسب، باید به سمت پیمانکاران خارجی رفت؛ اما تجربه توسعه تعدادی از میادین با شیوه پلکانی این مهم را نشان می دهد که می توان از این طریق میادین نفتی کشور را توسعه داد و حتی درصد اشتغال زایی را با استفاده از توان نیروهای بومی افزایش داد.
ب- توجه به توان داخل در تولید از میادین مشترک
تجربه بیش از صدسال اکتشاف نفت در ایران و تجربه توسعه بیش از ۴۰ میدان نفتی و گازی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی توسط نیروهای بومی در کشور و بدون بهره‌گیری از توان و حتی مشاوره شرکت‌های غربی خود حاکی از این است که استفاده از توان داخلی می‌تواند تولید صیانتی را نیز بهتر اجرایی کند. اهمیت میادین مشترک و نیز اهمیت تکیه به توان داخل در توسعه این میادین از آنجا بیشتر نمایان می‌شود که کشور ایران حدود ۲۸ میدان نفتی و گازی مشترک با کشورهای همسایه داراست..
ج- استفاده از کالاهای ایرانی در توسعه میادین نفتی
اقتصاد مقاومتی تاکید بر مزیت‌های تولیدات داخلی، خوداتکایی و تلاش برای کاهش وابستگی‌هاست. می توان گفت در صنایع بالادستی نفت، در کنار اهمیت دادن به توان نیروی بومی داخلی در توسعه میادین، ارزش دادن به کالاهای ساخت داخل (از توربین های خاص گرفته تا مته و سایر تاسیسات سرچاهی و درون‌چاهی و یا ادوات مورد نیاز در حفاری) می تواند با تکیه بر توان تولید داخل اقتصاد کشور را رونق بخشد.
د- ایجاد هم افزایی بین صنایع مختلف کشور در توسعه صنعت نفت
ایجاد هم‌کاری و هم سویی بین صنعت و دانشگاه در حوزه انرژی و به ویژه ایجاد هم‌افزایی در خصوص بومی‌سازی تکنولوژی‌های مورد نیاز از مصادیق مهم اقتصاد مقاومتی است.
ه- پدافند غیرعامل
حمله سایبری دوسال قبل در مجموعه وزارت نفت و حملاتی مشابه به شرکت ملی نفت قطر و آرامکوی عربستان سعودی، احتمال حمله به تاسیسات مهم در صنایع بالادستی از دکل حفاری گرفته تا تاسیسات واحدهای بهره برداری و سایر موارد، این نکته را یاداور می کند که وجود سیستمی مقاوم در مقابل تهاجمات نظامی و غیرنظامی دشمن امری ضروری است. بنا بر این توجه دقیق به مقوله پدافند غیرعامل در صنایع بالادستی پارامتر مهمی در مقابله با تهدیدات و یکی از ارکان مهم اقتصاد مقاومتی نامید.