ندا جعفري: بازار ايران پس از انتشار خبر مذاكرات واكنش نشان داد و همين خبر باعث كاهش نرخ دلار از ۱۰۶ هزار تومان به ۹۹ هزار تومان و افت قيمت سكه طلا شد . در بازار روز، ۱۹ فروردين ماه قيمت سكه امامي با كاهش هفت ميليون و ۲۰۰ هزار توماني در نرخ ۸۹ ميليون و ۹۹۰ هزار تومان معامله شد. همچنين حباب سكه امامي نيز با كاهش سه ميليون و ۶۳۰ هزار توماني به 91 ميليون و ۵۳۰ هزار تومان رسيد. قيمت هر گرم طلاي ۱۸ عيار هم با اين ميزان كاهش قيمت به هفت ميليون و ۳۱۰ هزار تومان رسيد. نرخ دلار امريكا پس از آنكه در معاملات روز دوشنبه ركورد تاريخي تازه‌اي را ثبت كرد در پي افشاي مذاكره ايران و امريكا توسط دونالد ترامپ، سير نزولي به خود گرفت. دلار بازار آزاد كه روز دوشنبه در محدوده ۱۰۵ هزار تومان معامله مي‌شد، ديروز در كريدور ۹۰ هزار توماني بازگشايي و و روز گذشته با رقم ۹۹ هزار و ۱۰۰ تومان معامله شد. بورس تهران هم كه سال را قرمز آغاز كرد، سه‌شنبه نوزدهم فروردين ماه، با رشد ۵۹ هزار و ۲۴۱ واحدي در ارتفاع ۲ ميليون و ۸۰۶ هزار و ۱۰۲ واحدي قرار گرفت و بازار سهام پس از اينكه طي ۳ روز گذشته، روندي نزولي داشت، سبزپوش شد. در مجموع تحليلگران معتقدند كه صرف شروع مذاكرات براي بهبود وضعيت بازارهاي سرمايه و به دنبال آن اقتصاد ايران كافي نيست، آنچه اهميت دارد سرانجام مثبت مذاكرات و رسيدن به ثبات است.
اختلاف‌نظر در شيوه مذاكره
آن‌گونه كه ترامپ ادعا كرده است، مذاكرات به صورت مستقيم و در سطح بالا انجام خواهد شد، اما عراقچي به رسانه‌ها اعلام كرده كه مذاكرات ابتدا به صورت غيرمستقيم و با واسطه‌گري عمان برگزار مي‌شود، اما در صورت پيشرفت مثبت، امكان تغيير به مذاكرات مستقيم وجود دارد . تحليل كارشناسان اين است كه اين تناقض ظاهري ممكن است به الگوي مذاكرات دوران اوباما شباهت داشته باشد، جايي كه ابتدا مذاكرات غيرمستقيم آغاز و سپس به گفت‌وگوي مستقيم تبديل شد .
مواضع طرفين و چالش‌هاي پيش‌رو
امريكا در اين مذاكرات خواستار محدوديت‌هاي گسترده‌تر بر برنامه هسته‌اي ايران نسبت به برجام است ضمن آنكه درخواست بررسي دقيق‌تر فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران با بازرسي‌هاي بيشتر را نيز دارد. برخي مقامات امريكايي مانند مايك والتز، (مشاور امنيت ملي) و ماركو روبيو، (وزير خارجه) خواستار برچيدن كامل برنامه هسته‌اي ايران هستند .
اين در حالي است كه در مقابل ايران تاكيد بر صلح‌آميز بودن برنامه هسته‌اي و عدم تمايل به ساخت سلاح هسته‌اي دارد .عراقچي نيز اعلام كرده است كه «توپ در زمين امريكاست» و ايران عجله‌اي براي پاسخگويي به پيشنهادات ندارد. آن‌گونه كه امريكايي‌ها نيز اعلام كرده‌اند بر اساس ارزيابي‌ها، ايران هنوز تصميمي براي ساخت سلاح هسته‌اي نگرفته است .
سناريوهاي احتمالي
يك سناريو در مورد توافق محدود وجود دارد كه در اين صورت ممكن است توافقي موقت با افزايش بازرسي‌ها و كاهش تحريم‌ها حاصل شود.
سناريوي دوم، بن‌بست مذاكرات و افزايش تنش‌هاست كه اگر مذاكرات شكست بخورد، امريكا ممكن است به گزينه نظامي متوسل شود، همان‌طور كه ترامپ نيز به آن اشاره كرده است . سناريوي سوم، ادامه مذاكرات غيرمستقيم است كه در اين صورت توافق فوري حاصل نخواهد شد، اما گفت‌وگوها ممكن است به صورت پلكاني ادامه يابد. به هر صورت مذاكرات ايران و امريكا در عمان آزموني مهم براي كاهش تنش‌ها و يافتن راه‌حلي ديپلماتيك است. با وجود اختلاف‌نظرها در شيوه مذاكره و خواسته‌هاي طرفين، حضور مذاكره‌كنندگان مجرب مانند «عراقچي» و «ويتكاف» اميدواري‌هايي براي پيشرفت ايجاد كرده است . نتيجه اين مذاكرات نه تنها بر روابط دوجانبه، بلكه بر ثبات منطقه و اقتصاد ايران تاثيرگذار خواهد بود.
مذاكرات مستقيم يا غيرمستقيم؟ مسير پيچيده ديپلماسي تهران- واشنگتن
آلبرت بغزيان، اقتصاددان در خصوص مذاكرات ايران و امريكا و تاثير آن بر بازارهاي ايران به «اعتماد» گفت: اين مساله كه ترامپ به موضوع مذاكرات اشاره كرده است و ايران نيز تا حدودي آن را تاييد كرده مثبت ارزيابي مي‌شود، چه اين مذاكرات مستقيم باشد يا غيرمستقيم. البته سياستمداران اغلب با اين كلمات بازي مي‌كنند كه باعث سردرگمي كارشناسان و مردم نيز شده است. اين اقتصاددان در ادامه افزود: مذاكرات مستقيم يا غيرمستقيم به هر حال در روز شنبه صورت مي‌گيرد و تنها انتشار اين خبر باعث شد تا بازارهاي مختلف (طلا و ارز و ...) با ريزش خوبي همراه شود و اين كاهش رخ داده است. بغزيان تصريح كرد: بنابراين اين موضوع نشان‌دهنده آن است كه بحث تحريم‌ها روي بازارهاي ما اثرگذار بوده است و روي كالاهايي هم كه با ارز مرتبط هستند همين تاثير را دارد. اين كارشناس اقتصادي خاطرنشان كرد: البته در بخش خريد قطعات لوازم يدكي هنوز اين كاهش ديده نمي‌شود، چراكه هنوز مطمئن نيستند كه نرخ ارز ۸۰ هزار تومان خواهد بود يا 90 هزار تومان و در همين محدوده باقي خواهد ماند يا خير.
واكنش بازار طلا و ارز به مذاكرات
اين اقتصاددان گفت: بنابراين تنها كالاهايي كه از خبر مذاكرات متاثر شده‌اند، فلز طلا و ارز است و اگر اين روزها به نمايشگاه خودرو هم مراجعه كنيد و بپرسيد فلان خودرو چه قيمتي است، اعلام مي‌كنند ما اين خودرو را با ارز گران تهيه كرده‌ايم و نمي‌توانيم با ارز كنوني نرخ‌گذاري كنيم و فعلا معلوم نيست وضعيت مذاكرات به كدام سمت و سو برود. او ادامه داد: همه اين موارد نشان‌دهنده اين است كه بازارها چه ميزان به شايعات و اخبار حساس هستند و البته برعكس اين مساله هم امكان‌پذير بود، يعني كافي بود كه ترامپ اعلام مي‌كرد نه مذاكره مستقيم و نه غيرمستقيم و اصلا مذاكره نخواهيم كرد يا ايران مذاكرات را تكذيب مي‌كرد مسلما قيمت ارز و طلا ۱۰ درصد هم بالاتر مي‌رفت. بغزيان تصريح كرد: البته نرخ طلا جهاني است و به واسطه افزايش قيمت جهاني طلا رشد داشته است و بيشترين تاثير اين خبر روي نرخ دلار بود كه اگر چنين گشايشي رخ دهد، فروش نفت هم بيشتر مي‌شود و عده‌اي نيز فروشنده خواهند شد.
مسكن رويايي دست‌نيافتني
اين كارشناس اقتصادي افزود: در نهايت اين ذخاير در دست مردم است، از طلا تا ارز بالاخره با هر تغييري ممكن است آن را بفروشند هر چند ارزان‌تر، البته هنوز اتفاقي هم نيفتاده است و تنها اعلام مذاكره شده است كه اميدواريم به يك جمع‌بندي مثبت برسند. بغزيان در مورد وضعيت مسكن نيز گفت: موضوع مسكن به مصالح ساختماني و هزينه ساخت برمي‌گردد، مسكن نوساز كه ارزان نشده البته ممكن است با چانه‌زني ارزان‌تر بخرند، اما نكته‌اي كه وجود دارد، اين است كه خانه‌هاي قبلا ساخته شده نيز وجود دارد كه حالا چند ساله شده‌اند، اما ديگر قدرت خريدي براي آنها هم نيست.
توان خريد مسكن افت شديدي داشته است
اين اقتصاددان افزود: اگر در گذشته شوكي به بازار ارز و طلا وارد مي‌شد مسكن نيز ارزان يا گران مي‌شد، اما اين روزها اصلا توان خريد وجود ندارد و حتي با وام مسكن و با نرخ‌هاي ۱۸ و ۲۴ هم نمي‌توان مسكن خريد و اگر هم افرادي بازدهي ارز و طلا را بيشتر ديده‌اند و به آن سمت رفته‌اند بايد به منويات رهبري و شعار امسال كه سرمايه‌گذاري در توليد است هم توجه كنند و به سمت توليد بروند. او تصريح كرد: البته در اين مدت افراد براي حفظ ارزش دارايي‌شان به سمت خريد طلا رفتند و نه براي سوداگري و مردم عامل افزايش نرخ ارز و طلا نيستند و تنها درصدد حفظ قدرت خريد خودشان هستند. بغزيان گفت: هر چند نرخ طلا ممكن است پايين آمده باشد، اما مهم اين است كه آيا مردم به سمت فروش طلا رفته‌اند تا مسكن يا كالاي ديگري تهيه كنند يا خير كه البته همه اين موارد به موضوع مذاكرات در روز شنبه برمي‌گردد.
كاهش ريسك‌هاي سيستماتيك
ابوذر مشايخي، كارشناس حوزه اقتصادي نيز بر اين باور است كه با توجه به شرايط موجود اخبار مربوط به شروع مذاكرات روي بازارهاي مختلف اثرگذار بوده و مذاكرات مستقيم يا غيرمستقيم، چندان فرقي ندارد آنچه مهم است جنگ رسانه‌اي است كه به وجود آمده است. مشايخي به «اعتماد» گفت: همين خبر باعث كاهش ريسك‌هاي سيستماتيك شده و ريسك‌هاي امنيتي را نيز كاهش داده، اين در حالي است كه در اين مدت بسياري از بازارها تحت تاثير اين ريسك‌ها بودند، اما امروز با اين فضا ممكن است كمي آرام شوند. او ادامه داد: اين در حالي است كه در طول دو تا سه ماه گذشته تنش‌ها رشد داشتند، خطر جنگ و افزايش تحريم‌ها نيز وجود داشت كه باعث افزايش نرخ دلار و طلا هم شد و تقريبا در طول شش ماه گذشته، طلا نزديك به ۱۰۰ درصد رشد داشت، اما فعلا با اين خبر نرخ دلار و طلا حدود ۷ تا ۱۰ درصد افت داشته است.
طلا در زمان تنش تبديل به دارايي امن مي‌شود
اين كارشناس حوزه اقتصادي افزود: علاوه بر دلار، اونس جهاني طلا هم رشد كرده است و معمولا طلا در زمان تنش تبديل به دارايي امن مي‌شود. مخصوصا در ايران كه دلار، اونس جهاني و تورم همسو با ريسك‌هاي سياسي رشد مي‌كنند. مشايخي تصريح كرد: حال با شروع مذاكرات، به نظر مي‌رسد حباب طلا كم‌كم در حال تخليه شدن است و قيمت‌ها به تعادل خواهند رسيد كه در بازار ارز هم احتمالا به همين شكل باشد. در بازار بورس نيز درروز گذشته شاهد افزايش حدود ۵۰ هزار واحدي شاخص‌ها بوديم كه اگر محدوديت ۳ درصدي نبود شايد تا ۱۰۰ هزار واحد هم بالا مي‌رفت و بازار سرمايه واقعا پتانسيل رشد بيشتر را هم دارد، اين در حالي است كه در اين مدت از همه بازارها جا مانده بود و بيشترين تاثير منفي را از فضاهاي سياسي گرفته بود. حال كه اميد به كاهش ريسك‌ها به وجود آمده است، به نظر مي‌رسد رشد خوبي داشته باشد. اين كارشناس اقتصادي در مورد مسكن نيز خاطرنشان كرد: بازار مسكن تا حدودي مبهم است، چراكه در طول دو سال اخير تقريبا حبابش تخليه شده و امروز در ركود قيمتي و معاملاتي گير افتاده و حتي با وجود آنكه نرخ دلار رشد داشته، مسكن چندان رشدي نداشته است.
او در خاتمه گفت: همه در انتظار روز شنبه هستند كه اولين دور مذاكرات شروع مي‌شود و بايد واكنش بازارها را پس از آن مورد ارزيابي قرار داد.