واکنش احتمالی اروپا به گام چهارم
- توضیحات
رحمان قهرمان‌پور، کارشناس مسائل بین‌الملل در گفت‌وگویی با اشاره به نزدیک شدن به زمان برداشتن گام چهارم از طرف ایران تاکید کرد که این اقدام، شرایط را حتما پیچیده‌تر می‌کند اما میزان این پیچیدگی به اقدام فنی ایران گره خورده است. قهرمان‌پور در گفت‌وگو با «ایسنا» درباره گام چهارم ایران و اینکه با برداشتن این گام از سوی ایران شاهد چه تحولاتی خواهیم بود، گفت: «خط قرمز اروپا عبور از غنی‌سازی ۵ درصدی است، اگر ایران وارد غنی‌سازی ۲۰ درصدی در این گام نشود، ممکن است اروپا اقدام فنی ایران را تحمل کند و به مکانیزم ماشه روی نیاورد.»
وی ادامه داد: «اگر هم اقدام ایران مبتنی بر گسترش سانتریفیوژها باشد، باید دید در چه سطح و میزانی انجام می‌شود چراکه مسائل فنی در این بحث بسیار مهم است؛ اگر صرفا در سطح تست سانتریفیوژها باشد اروپا تحمل می‌کند اما اگر ایران بخواهد سانتریفیوژهای پیشرفته را در زنجیره‌ها افزایش دهد یا ذخایر خود را ناگهان افزایش دهد می‌تواند واکنش متفاوتی را از سوی اروپا ایجاد کند.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل خاطرنشان کرد: «برآورد اروپا این است که گام‌های برداشته شده فعلی ایران هنوز عبور از خط قرمز آنها نیست از این‌رو باید منتظر باشیم و ببینیم در گام چهارم چه اقدامی در دستور کار ایران قرار می‌گیرد.»
قهرمان‌پور در پاسخ به این پرسش که ایران از اردیبهشت سال‌جاری با این هدف که رفتار طرف مقابل به‌ویژه اروپا را تغییر دهد و آنها را به اجرای تعهداتشان بازگرداند سیاست کاهش تعهدات برجامی را در پیش گرفت اکنون در آستانه گام چهارم فکر می‌کنید این سیاست با این هدف موفق بوده است؟ اظهار کرد: «من فکر می‌کنم ایران گزینه دیگری نداشت. آمریکا، ایران را به شرایط دشوار و سختی وادار کرده بود. قرار گرفتن ایران در گوشه انزوا به نفع آمریکا و ضرر ایران بود و ایران برای خروج از این وضعیت انفعال چاره‌ای جز این نداشت که از بن‌بست استراتژیک خارج شود، هر چند این تصمیم به این معنا نیست که اکنون در موازنه با آمریکا دست برتر را دارد یا اروپا را وادار به تحرک کرده است اما نفس اقدام ایران در آن مقطع لازم و درست بود.»
وی در پاسخ به این پرسش که با سخت‌تر شدن مواضع و شرایط امکان برون رفت مسالمت‌آمیز از شرایط فعلی در رابطه با برجام از سوی ایران و ۱+۴ وجود دارد؟ گفت: «تردیدی نیست که ما با شرایط سختی مواجه هستیم، اما سخت‌تر از شرایط ما، شرایط اروپا در حفظ برجام است و اگر آنها نتوانند ابتکار عملی را برای حفظ برجام عرضه کنند، با توجه به اینکه در مجمع عمومی دیدیم آنها توان این کار را به لحاظ دیپلماتیک و عملی ندارند، باید گفت اروپا برای حل مساله برجام در شرایط فعلی کار سختی دارد.»
این کارشناس مسائل بین‌الملل ادامه داد: «اروپایی‌ها با موضوعات مختلفی از جمله بحران سوریه، جنگ ترکیه با کردهای یگان‌های خلق مدافع، نگرانی از ورود مهاجران، بحران راست افراطی و برگزیت مواجه هستند و اگر برجام هم به مشکلات آنها اضافه شود قاعدتا شرایط برای اروپا به مراتب دشوارتر خواهد بود. البته ناتوانی اروپا از ارائه راهکار برای حفظ برجام به این معنا نیست که به ما ضرری نمی‌رسد. در هر بازی برد و باخت وجود دارد. آمریکا هم در این بازی چیزهایی را از دست می‌دهد. ترامپ می‌توانست با ماندن در برجام راه‌حل بهتری برای تعامل با ایران انتخاب کند اما به دلیل وعده‌ای که داده بود از برجام خارج شد و شرایط را هم برای اروپا، ایران و خودش بد کرد. در هر حال معتقدم شرایط امروز نسبت به دو سال پیش بسیار دشوارتر است.»
قهرمان‌پور تصریح کرد: «بخش مهمی از شرایط فعلی اروپا به‌خاطر انفعال اروپاست و بخشی سیاست‌ورزی خاص ترامپ است که می‌خواهد در همه چیز برنده باشد و حاضر به تقسیم سهم در مسائل نیست و معتقد است باید در بازی‌هایی که وارد می‌شود مطلقا برنده باشد. از این رو در بحث ایران و برجام هم همین روند را در پیش گرفته است و به‌دنبال آن است که اگر توافقی می‌شود باید بیشترین منفعت آن نصیب آمریکا شود.»
این کارشناس با اشاره به اینکه در عین حال نظام تصمیم‌گیری در ایران باید در این شرایط و برداشتن گام‌هایش همه گزینه‌ها را بررسی کند تاکید کرد که ایران باید با توجه به چانه‌زنی‌ها و گفت‌وگوهای محرمانه‌ای که با متحدانش به‌ویژه چین و روسیه انجام می‌دهد و پیام‌هایی که دریافت می‌کند تصمیم بگیرد.
وی ادامه داد: «کار برای تصمیم‌گیران در ایران سخت است و باید مثل تصمیم برای کاهش تعهدات برجامی تصمیم جدی بگیرد، هر چند این تصمیم جدی برای آزمودن اروپا نخواهد بود چون به نظر می‌رسد مقامات خوشبینی مثل آقای ظریف هم از آزمودن دوباره اراده اروپا برای نجات برجام تا حد زیادی ناامید شده‌اند و حرکت جدید باید مبتنی بر آمریکا و ارسال پیام جدی به این کشور باشد که از مواضع گذشته خود برای شروع مذاکره کوتاه بیاید.»