ترامپِ پسا بولتون

ساناز نفیسی: مجله آتلانتیک طی یادداشتی به قلم پیتر بینارت، استاد دانشگاه نیویورک درباره برکناری جان بولتون مشاور امنیت ملی دونالد ترامپ نوشت: «این طنز (برکناری بولتون) ۳۷ سال پیش از این، یعنی در زمان ریاست رونالد ریگان هم تکرار شد. آن زمان کاخ سفید شاهد جدال میان ریگان و الکساندر هیگ، وزیر امور خارجه‏اش بود. همان‌گونه که بولتون با ورودش به کاخ سفید درصدد بود تا به دستاوردهای ایران در خاومیانه پایان دهد، هیگ نیز تلاش داشت پیشرفت‏های اتحادیه جماهیر شوروی در آمریکای مرکزی را متوقف کند. همان‌گونه که بولتون به تاکتیک‏های مبتنی بر قدرت سخت و استفاده از نظامی‌گری علیه ایران تاکید داشت، هیگ نیز بر این باور بود که برای مسدود کردن راه کمونیسم چاره‏ای جزء حمله به کوبا نیست. در آن برهه زمانی وزیر امور خارجه به رئیس کارکنان کاخ سفید گفته بود: «این مسئله را به من واگذار کنید. من این جزیره (کوبا) را به پارکینگی متروکه تبدیل خواهم کرد». هیگ همچنین در گفت‏وگوهایش با رابرت مک‌فارلین، معاون مشاور امنیت ملی نیز بر این مسئله تاکید داشت که «‌همکارانمان در سیا، وزارت دفاع و کاخ سفید باید استراتژی روشنی را برای سرنگونی کاسترو اتخاذ کنند». اگر آن زمان هیگ تصور می‏کرد با اتخاذ چنین رویکرد متکبرانه‏ای قادر است در مسندش عزیز پنداشته شود، سخت در اشتباه بود. آن‌گونه که دیور، رئیس کارکنان کاخ سفید گفت: «سیاست‏های جنگ‌طلبانه هیگ، ریگان را ترساند». بعد از آنکه وزیر خارجه نظرش در مورد کوبا را مطرح کرد، دیور تلاش داشت از دیدار دو نفره وزیر امور خارجه با ریگان خودداری کند. هیگ نیز به‌سان بولتون صرفا ۱۷ ماه عهده‌دار این منصب بود.

ترامپ نمی‏خواهد درگیر نبردی بی‏پایان شود

عدم تمایل ریگان برای حمله نظامی به کوبا بی‏ارتباط با مسئله جنگ در ویتنام نبود؛ نبردی که شش سال قبل از آغاز ریاستش پایان یافت. شکست آمریکا در جنگ ویتنام زمینه را برای شکاف در دستگاه سیاست خارجی آمریکا (نهادی که بر تعهدات جنگ سرد آمریکا تاکید داشت) و میان این نهاد با افکار عمومی خسته از نبرد فراهم کرد. بر اساس مقاله‏ای که درست یک سال پیش از انتخاب ریگان منتشر شد، ۳۸ درصد از کارکنان دستگاه سیاست خارجی بر این باور بودند که در صورت حمله شوروی به اروپای غربی، آمریکا باید نیروهایش را اعزام کند و در مقابل ۳۹ درصد می‏گفتند که تنها در صورت حمله شوروی به ژاپن، ایالات متحده باید نیروهایش را به حالت آماده‌باش درآورد. در چنین شرایطی درست است که ریگان از ارسال پول و تسلیحات به آمریکای مرکزی برای مقابله با کمونیست‏ها خشنود بود، اما تمایلی برای اعزام نظامیان آمریکایی به این منطقه نداشت. ریگان سال ۱۹۸۲ در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه چه زمانی فرمان حمله نظامی و اعزام نظامیانش به السالوادور را صادر خواهد کرد، گفت: «شاید اگر آنها کاخ سفید را با بمب هدف قرار دادند، من دست به چنین دیوانگی بزنم». در شرایطی که دموکرات‏ها ریگان را رئیس‏جمهوری جنگ‌طلب قلمداد می‏کردند، او بر این باور بود که هر دولتی فارغ از هر ایدئولوژی قادر نخواهد بود در فضای پساجنگ ویتنام با جنگ‏های طولانی‌مدت دوام آورده و پیشرفت کند. هر آنچه در ارتباط با ریگان صادق بود در مورد ترامپ نیز صدق می‏کند.

تاثیر تغییر اکوسیستم رسانه‏های محافظه‌کار

فهم محتاطانه ترامپ با آنچه برخی هم‌حزبی‌هایش از سیاست خارجی استنباط می‏کنند، متفاوت است. بعد از جنگ عراق، آمریکایی‏ها تمایلی به نبردی دیگر ندارند. این همان حقیقتی است که ترامپ در کارزار مقدماتی حزب جمهوری‌خواه آن را درک کرد و به‌واسطه‏اش توانست از سد رقبایی چون جب بوش و مارک روبیو بگذرد. ترامپ در یکی از رجزخوانی‌هایش در فوریه ۲۰۱۶ گفت: «من تنها کسی هستم که در این مرحله تاکید کردم که وارد عراق نشوید». ترامپ تلاش داشت آمریکایی‏ها را قانع کند که در صورت پیروزی، جنگ‏های جدیدی را آغاز نخواهد کرد. او نیز به‌سان ریگان متوجه این مسئله شده بود که رای‌دهندگان حامی جمهوری‌خواه که طرفدار سرسخت اختصاص منابع مالی به ساختار نظامی‌اند، به جز زمانی که ایالات متحده هدف حمله مستقیم قرار گرفته، خواهان حمله به سرزمینی دیگر نیستند. از همین رو ترامپ در کارزار انتخاباتی سال ۲۰۱۶ با تاکید بر شکل‌گیری ارتشی قدرتمند، بر این مسئله تاکید داشت که آمریکا باید بر خود متمرکز شود. ترامپ متوجه حقیقتی دیگر هم شده است. در شرایطی که برخی جمهوری‌خواهان کماکان از نظامی‌گری در سرزمین‏هایی دیگر حمایت می‏کنند، اکوسیستم رسانه‏های محافظه‌کار بعد از نبرد عراق درگیر تغییرات چشم‌گیری شده است. در چنن شرایطی همین اندیشه‏هایی که مخالف هرگونه مداخله‌گرایی هستند، عامل پیوند ترامپ و جایگاهش محسوب می‏شوند تا دائماً به او یادآوری کنند که برای پایان دادن به جنگ‏های بی‏پایان برگزیده شده نه آغازشان. ماه اوت زمانی که ترامپ از تصمیمش برای نگه داشتن نظامیان آمریکایی در افغانستان خبر داد، استیو بنن، استراتژیست رئیس‏جمهور و چهره‏ای که مدیریت کمپین انتخاباتی‏اش را عهده‌دار بود، این تصمیم را ناامیدکننده توصیف کرد، رویکردی که می‏تواند به حمایت بسیاری از رای‌دهندگان آمریکایی از ترامپ پایان دهد. در مقابل، دسامبر ۲۰۱۸ زمانی که ترامپ به ناگاه فرمان خروج نظامیان آمریکایی از سوریه را صادر کرد، همان تصمیمی که زمینه‌ساز کناره‌گیری متیس شد. استیو دوسی در فاکس‌نیوز گفت:‌ «اتخاذ این تصمیم مهم‌ترین دلیلی است که آمریکایی‏ها به ترامپ رای دادند».

سرنوشت محتوم یک ایدئولوگ

چهره‏هایی چون مایک پمپئو که هنوز در کابینه ترامپ جای دارند، تلاش می‏کنند رویکردشان را بر اساس این واقعیت سیاسی تعریف کنند. اما بولتون یک ایدئولوگ بود که همان سال ۲۰۱۶ با تکیه بر ادله خود حمله به عراق را توجیه می‏کرد. طبیعتا چنین فردی در این ساختار نمی‏توانست منصبش را حفظ کند. گزارش‏ها می‏گویند ترامپ بولتون را به واسطه اظهارات ستیزه‌جویانه‏اش در فاکس‌نیوز استخدام کرد. هرچند سال ۲۰۱۶ شلدون آدلسون، یکی از بزرگ‌ترین حامیان مالی کمپین انتخاباتی ترامپ، از نزدیکان بولتون بود. با این حال رویکرد متناقض مشاور امنیت ملی در تعارض با غرایز سیاسی ترامپ و تلاشش برای تحقق معامله‏ای بزرگ قرار داشت. درست در شرایطی که ترامپ می‏خواست به واسطه امتیاز دادن، کره شمالی را خاموش کند، اظهارنظر بولتون زمینه را برای آزمایش موشکی دیگر هموار کرد. بولتون علاوه بر این مخالف هرگونه توافق با طالبان و ایران بود. بعد از ساقط شدن پهپاد آمریکایی، مشاور امنیت ملی از ترامپ خواست به ایران حمله کند. گزارش‏ها می‏گویند توک کارلسون، یکی از گردانندگان فاکس‌نیوز و از نزدیکان ترامپ، مانع از اجرایی شدن این تصمیم شد و در همان برهه زمانی گفته بود: «بولتون تهدیدی جدی برای انتخاب دوباره ترامپ محسوب می‏شود». بعد از آن ماجرا، شواهد نشان می‏دهند بولتون تاثیرش بر رئیس‏جمهوری را از دست داد. این کارلسون بود که به جای بولتون ترامپ را در سفر به پیونگ‌یانگ همراهی کرد، آن هم زمانی که ترامپ به‌عنوان نخستین رئیس‏جمهوری وارد کره شمالی شد. از همین رو بولتون نیز به همان سرنوشتی دچار شد که هیگ در دوران ریاست ریگان تجربه کرد. چرا که هر اندازه ترامپ به انتخابات ریاست‏جمهوری نزدیک‌تر می‏شود، هویت سیاسی‏اش نیز برجسته‌تر خواهد شد. بخشی از این هویت، اعتقادش به افکار عمومی است که هنوز خسته از جنگ با عراق‌اند.

دیلی‭ ‬بیست: ‬احتمال‭ ‬موافقت‭ ‬ترامپ‭ ‬با‭ ‬طرح‭ ‬مکرون

روزنامه دیلی‌بیست به نقل از منابع آگاه از احتمال موافقت ترامپ با طرح فرانسه مبنی بر اختصاص اعتبار ۱۵ میلیاردی به سازوکار مالی موسوم به اینستکس خبر داد. به نوشته این نشریه، ترامپ در میان مقام‏های فعال در عرصه سیاست خارجی این کشور و سایر کسانی که در جریان مذاکرات مربوط به ایران هستند، این تصور را ایجاد کرده که در صورتی که تهران به تعهداتش نسبت به برنامه جامع اقدام مشترک پایبند بماند، در آن صورت رئیس‏جمهوری آمریکا طرح همتای فرانسوی‏اش را به شکلی جدی مورد بررسی قرار خواهد داد. براساس داده‏های ارائه شده توسط چهار منبع آگاه که از رایزنی‏های ترامپ و مکرون در ارتباط با ایران مطلع بودند، رئیس‏جمهوری آمریکا در هفته‏های اخیر برای اجرایی کردن طرح مکرون تمایل نشان داده است. به گفته دو مقامی که نخواستند نامشان فاش شود، قرار است مقام‏های وزارت خارجه آمریکا از جمله مایک پمپئو، وزیر خارجه این کشور این طرح را مورد بررسی قرار دهند؛ طرحی که بر مبنایش فرانسه قادر خواهد بود از فشار تحریم‏های خصمانه آمریکا علیه ایران بکاهد. همین چهار منبع مدعی شدند که به‌رغم سکوت ترامپ، رویکرد ترامپ در نشست گروه هفت نشان می‏دهد که او با طرح فرانسه موافق است. چندین منبع آگاه به دیلی‌بیست گفته‏اند که مقامات سیاست‏ خارجی آمریکا منتظرند تا ترامپ یا با همکاری در زمینه طرح فرانسوی موافقت کند یا تحریم‏های تهران را کاهش دهد. کریس مورفی، سناتور آمریکایی و یکی از منتقدین سیاست خارجی رئیس‏جمهوری آمریکا در پیامی توئیتری از موافقت ترامپ برای پرداخت ۱۵ میلیارد دلار به ایران در مقابل توقف کاهش تعهدات تهران در برجام خبر داد و نوشت: «رئیس‌جمهوری آمریکا به ایران ۱۵ میلیارد دلار برای بازگشت به توافقی می‏دهد که او خود، آن را رد و پاره کرد.» در این میان، ترامپ خواهان دیدار با حسن روحانی، رئیس‏جمهور ایران در ماه سپتامبر در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل است. این خواسته در حالی مطرح شده است که رئیس‏جمهوری ایران هرگونه دیداری را به توقف تحریم‏ها منوط کرده و اعلام کرده است که مذاکره احتمالی ذیل برجام انجام خواهد شد.