شتری‌های لاکچری هم دور بازار جواهرات را خط کشیده‌اند؛ این عبارت را بسیاری از طلا و جواهرفروشی‌های تهران می‌گویند. محمد کشتی آرای، رئیس اتحادیه طلا و جواهر کشور به «شهروند» می‌گوید که «کارخانه‌داران و تجار مشتریان عمده بازار جواهرات را تشکیل می‌دهند که آنها هم با خراب‌شدن وضع کسب‌وکارشان ترجیح می‌دهند که اجناس لوکس را کمتر در سبد خریدشان قرار دهند و حالا طلا و جواهرفروشی‌های تهران می‌گویند که مشتریان‌مان به عروس و دامادها محدود شده است. به جز این بازاری‌ها می‌گویند که سایر مردم هم بدلیجات را جایگزین طلا کرده‌اند.»
مشتری جواهرات چه کسانی هستند؟
بسیاری از جواهرفروشی‌ها که تا پیش از این با تکیه بر مشتریان پولدارشان به این حرفه ادامه می‌دادند، حالا چندان از وضع بازار راضی به نظر نمی‌رسند. آنها می‌گویند که گرانی دلار و پس از آن ایام محرم و صفر موجب کسادی بازار طلا و جواهر شده است و این موضوع حتی مشتریان پولدار جواهرات را مستثنی نکرده است.
محمد کشتی‌آرای، رئیس اتحادیه طلا و جواهر کشور به «شهروند» می‌گوید: «با توجه به رکود حاکم در بازار میزان فروش جواهرفروشی‌ها صفر است.» صحبت‌های کشتی‌آرای بیانگر وخامت اوضاع بازار طلا و جواهر است. او در این زمینه ادامه می‌دهد: «در حال حاضر بازار در رکود به سر می‌برد؛ به ‌طوری که حتی نمی‌تواند پاسخگوی جواهرات مرجوعی باشد. همچنین رکودی که گریبانگیر بازار شده است، جواهرفروشان را هم با مشکل مواجه کرده است؛ چرا که افزایش قیمت‌ها موجب شده است که مردم قدرت خرید خود را از دست بدهند.»کشتی‌آرای در این زمینه توضیح می‌دهد: «با توجه به این‌که قیمت جواهرات از طلا گران‌تر است، معمولا افرادی که متقاضی جواهرات هستند، قشر پولدار جامعه هستند.»
به گفته کشتی‌آرای مشتریان جواهرات معمولا کارخانه‌دارها، تجار و بسازوبفروش‌ها هستند که حالا با خراب‌شدن بازار کار این افراد، طبیعی است که آنها همچون گذشته مشتری کالاهای لوکس و ازجمله جواهرات نباشند.
البته عبادالله محمدولی، رئیس اتحادیه تولید و صادرکنندگان طلا و جواهر به «شهروند» می‌گوید که «رویکرد مردم نسبت به خرید طلا تغییر کرده است و با توجه به این‌که آنها قدرت خرید خود را از دست داده‌اند، بیشتر به خرید بدلیجات روی آورده‌اند. برای همین بسیاری از کارگاه‌های تولید طلا و جواهر هم تعطیل شده است.»
پاتوق جواهربازها کجاست؟
فارغ از راسته طلافروشان می‌توان بر‌ای پیداکردن جواهرات زیبا به جاهای دیگری هم سر زد. قدیمی‌ها بهتر می‌دانند که یکی از پاتوق‌های خرید طلا و جواهر بازار تهران است و بیش از یک قرن مقصد طلابازها در ایران است.
البته مقاصد دیگری برای خرید طلا و جواهر وجود دارد. یکی از آنها بازار طلافروشی پاساژ قائم در تجریش است. جایی که یک طبقه به طلافروشان اختصاص دارد و مشتریان زیادی از سراسر تهران بزرگ دارد.
اگر در غرب تهران هستید، حتما می‌دانید پاتوق مردم این منطقه طبقه طلافروش‌های میلاد نور است.
البته جواهرفروشی‌های تهران منحصر به این چند مکان گفته‌شده نیست و مناطق دیگری از شهر چون خیابان کریم‌خان، فردوسی، ستارخان، پاساژهای لوکس نیاوران و زعفرانیه (پالادیوم)، صادقیه (تیراژه و گلدیس) و برخی از پاساژ‌های رسالت و تهرانپارس را می‌توان به ‌عنوان مقصدی برای عاشقان جواهر دانست. البته کشتی‌آرای، رئیس اتحادیه طلا و جواهر کشور می‌گوید که در جای جای تهران جواهرفروشی وجود دارد و منحصر به مکان خاصی نیست؛ چرا که بیشتر طلافروشی‌ها سنگ‌های گرانقیمت هم دارند. بنابراین نمی‌توان مکان خاصی را به‌ عنوان پاتوق برای فروش جواهر در نظر گرفت اما در برخی مکان‌ها ازجمله پاتوق‌هایی که اشاره شد، اجتماع بزرگتری از جواهرفروش‌ها را می‌بینید.
مظنه چقدر؟
جواهرفروشان می‌گویند که بازار طلا و جواهر در رکود صددرصدی به سر می‌برد و همین امر بسیاری از کارگاه‌های طلا و جواهر را به تعطیلی کشانده است و مشتریان نیازشان به زیورآلات را با بدلیجات تأمین می‌کنند. در این میان مشتریان لاکچری بازار جواهرات هم وضع بهتری ندارند و با صعود یک‌باره قیمت‌ها مواجه شده‌اند.
منصور زندی، عضو اتحادیه تولیدکنندگان طلا و جواهر در این زمینه به «شهروند» می‌گوید: «جواهری که ٣هزار دلار بود و قیمت تمام‌شده‌اش برای خریدار حدود ٩‌میلیون تومان درآمده بود، با دلار ٤‌هزار تومانی به ١٢‌میلیون تومان رسید و اکنون با دلار ١٥‌هزار تومانی همان سرویس ٤٥‌میلیون تومان می‌شود که ترکیبی از طلا و برلیان است؛ به عبارتی اکنون برای خرید یک سرویس معمولی با سنگ‌های برلیان باید حدود ٥٠ –٤٥میلیون تومان هزینه کرد.» او در ادامه توضیح می‌دهد: «قیمت‌گذاری برای جواهرات رنگی به صورت نظری انجام و در زمان خرید به صورت کارشناسی قیمت‌گذاری می‌شود.»
کدام شهر‌ها از خرید جواهر استقبال کرده‌اند؟
با آن‌که نیشابور معادن سنگ‌های قیمتی زیادی در اختیار دارد اما نیشابوری‌ها بزرگترین مشتریان جواهرات نیستند و شیرازی‌ها، اصفهانی‌ها، مشهدی‌ها و تبریزی‌ها بیشترین جواهرات ایران را خریداری می‌کنند. این موضوعی است که جواهرفروشان تهران می‌گویند و معتقدند وضع کاسبی در این شهرها بهتر است. البته کشتی‌آرای، رئیس اتحادیه طلا و جواهرفروشان کشور هم این موضوع را تأیید می‌کند و می‌گوید: «به‌زعم بسیاری خرید و فروش جواهر در نیشابور مورد استقبال قرار می‌گیرد ولی اینطور نیست؛ زیرا با این‌که نیشابور به ‌عنوان قطب تولید‌کننده فیروزه است، اما نمی‌توان آن را به ‌عنوان شهری که خرید جواهر در آن مورد اقبال قرار گرفته، تلقی کرد اما در مورد این‌که کدام شهر‌ها بیشترین خرید جواهرات را دارند باید به شهر‌های بزرگ اشاره کرد؛ شهر‌هایی همچون شیراز، اصفهان، مشهد و تبریز در زمره شهر‌های پرفروش جواهرات قرار دارند.»
مشتری پر نمی‌زند!
بد نیست به چند جواهرفروشی سر بزنید تا از وضع درآمدشان باخبر شوید؛ چرا که محمد کشتی‌آرای معتقد است که خریدوفروش جواهر نزدیک به صفر است و در این زمینه توضیح می‌دهد: «باید توجه داشت که معمولا جواهرات گران‌تر از طلا است؛ به همین جهت مشتری برای جواهرات وجود ندارد.» البته وضع جواهرفروشی‌ها هم بهتر از آن‌چه کشتی‌آرای گفته بود، نبود. جواهرفروشی‌های خیابان نجات‌الهی سوت‌وکور به نظر می‌رسند و نه رفتی دارند و نه آمدی. جواد یکی از جواهرفروشان این راسته است و به «شهروند» می‌گوید: « با نوسان قیمت دلار مشتری‌های ثابتمان را هم حتی از دست داده‌ایم.» او ادامه می‌دهد: «اگر هم به ما مراجعه کنند برای سفارش طلا است؛ نه جواهر چرا که بسیاری از مشتریان از پس قیمت سنگ‌های گرانقیمت برنمی‌آیند.»
فقط عروس و دامادها مشتری‌مان هستند
این طور که به نظر می‌رسد وضع طلافروشی‌ها کمی بهتر از آنهایی است که تنها در زمینه جواهر مشغول به کار هستند. محمد دیگر فروشنده‌ای است که در کنار طلافروشی، جواهر‌های زیبایی هم می‌فروشند. او می‌گوید: «نه ‌تنها بازار طلا و جواهر وضع مناسبی ندارد بلکه در همه عرصه‌ها این اتفاق افتاده است و مردم قدرت خرید ندارند. اگر هم به این‌جا می‌آیند بیشتر برای خرید طلا آن هم به صورت ضروری است و مشتریانمان زوج‌هایی هستند که خرید عقد و عروسی دارند.» البته صحبت‌های رئیس اتحادیه طلا و جواهر صحه‌ای بر این موضوع دارد چرا که می‌گوید: «زمانی که بازار طلا بی‌مشتری باشد مسلما بازار جواهر به همین منوال و حتی بدتر است.»
مردها عقیق و زن‌ها برلیان و الماس می‌پسندند
فیروزه، عقیق، زمرد، مروارید، الماس، لاجورد، یاقوت، زير کن، توپاز، مالاکيت، يشم یا ژادئيت، لعل وکريزوکل از گران‌ترین سنگ‌هایی هستند که برای ساخت جواهرات مورد استفاده قرار می‌گیرد اما کدام یک بیشتر مورد اقبال قرار گرفته و مشتری بیشتری دارند. محمد می‌گوید: «معمولا سنگ‌هایی چون عقیق برای آقایان و فیروزه، الماس تراش‌خورده یا همان برلیان و زمرد در میان زنان جایگاهی ویژه دارد؛ البته مروارید هم هست اما به نسبت مشتری کمتری دارد.»
البته به گفته منصور زندی در ایران سنگ‌هایی چون الماس، زمرد و برلیان استخراج نمی‌شود و سنگ‌ها وارداتی هستند ولی موضوع حایز اهمیت آن است که این سنگ‌ها برش‌داده وارد می‌شوند یا به صورت خام؟! زندی در این زمینه توضیح می‌دهد که «معمولا سنگ‌های گرانقیمت وارداتی به صورت برش‌داده وارد می‌شوند؛ چرا که اگر به صورت خام باشد، در ایران ابزار استاندارد و حرفه‌ای برای برش آن وجود ندارد و برش آن به صورت استاندارد انجام نمی‌شود.»شاید برای همین است که تعداد اندکی از جواهرفروشی‌ها از سنگ‌های گرانقیمت استفاده می‌کنند. البته ساخت جواهرات زیبا و صیقل‌دادن آنها نیاز به مهارت و ابزاری دارد که در ایران موجود نیست همین موضوع مزید بر علت شده که با وجود سودآوری بسیار بالای صادرات جواهر ایرانی‌ها سهمی از این نظر در بازار جهانی نداشته باشند. همچنین با وجود کلکسیون ارزشمند و زیبای سنگ‌های قیمتی در کشور تنها فيروزه و عقيق در ايران استخراج می‌شود و ایرانی‌ها به علت این‌که در زمینه تراش جواهرات حرفی برای گفتن ندارند، سهم چندانی هم از سود بالای بازار جواهرات جهان ندارند. زندی در خاتمه یادآور می‌شود که «برای اطلاع از قیمت جهانی سنگ‌های قیمتی در بورس جهانی نیویورک قیمت‌ها ارایه می‌شود».