جهان‌صنعت نوشت: اسلام یکی از بزرگ‌ترین ادیان جهان است و مسلمانان حدود ۲میلیارد و ۶میلیون نفر یعنی بیش‌از ۲۵درصد از کل جمعیت ۸میلیارد و ۲۷میلیون نفری جهان را تشکیل می‌دهند و بنابراین از نظر تعداد پیروان، اسلام دومین دین بزرگ در جهان است.
دین اسلام در ۲۶کشور در آسیا، آفریقا، خاورمیانه و جنوب صحرای آفریقا دین رسمی به‌شمار می‌رود و رشد اسلام سریع‌تر از هر دین دیگری در سراسر جهان است. به همین دلیل، در کشورهای اسلامی یکی از ملزومات مهم، حلال بودن غذا، دارو و طیف وسیع دیگری از کالاهای مختلف است. حلال واژه‌ای عربی به معنای مجاز و قانونی برای جامعه مسلمانان است.
اینچنین است که بازار غذا با ارزش نزدیک به ۱۳۰۰میلیارد دلار به تنهایی تقریبا ۶۵درصد از کل ارزش تجارت حلال را تشکیل می‌دهد و به همین دلیل بازار بخش غذا، مرکز توجه تجارت حلال است.
تجارت کالاهای حلال بخش عمده‌ای از بازار ۲۶۶میلیارد دلاری لباس و مد، بازار توریسم ۱۴۰میلیارد دلاری، بازار رسانه و سرگرمی ۱۸۵میلیارد دلاری و بازار لوازم آرایشی و مراقبت شخصی ۴۶میلیارد دلاری را به خود اختصاص داده‌اند به گونه‌ای که شاخص‌های حلال باعث رقابت اقتصادی بین کشورهای مسلمان و غیرمسلمان در جهان شده است.
حوزه صنعت حلال به دو بخش محصولات و خدمات تقسیم می‌شود. بخش محصولات خود به دو زیربخش مواد غذایی و غیرغذایی که شامل مواد آرایشی و دارویی، چرم و غیره و خدمات شامل بانکداری، توریسم، رسانه و سرگرمی می‌شود. در همین راستا استاندارد غذای حلال توسط سازمان همکاری اسلامی و موسسه استانداردها و اندازه‌شناسی کشورهای اسلامی در اکتبر ۲۰۱۰ در استانبول ترکیه تدوین شده است، به نحوی که این سازمان مبادرت به تهیه پیش‌نویس سایر استانداردها برای پاسخ به تقاضای بازار جهانی در تحقق استانداردهای جهانی حلال و تجارت محصولات حلال کرده است.
در ایران نیز سازمان ملی استاندارد ایران در راستای انجام وظایف خود از اواخر دهه ۸۰ به شکلی منسجم در تدوین استانداردهای حلال و ایجاد ساختار انطباق در سطح ملی و به‌ویژه در سطح کشورهای عضو سازمان همکاری‌های اسلامی(OIC) مشارکت کرده، تا ضمن تضمین حقوق اولیه هموطنان مسلمان در سطح کشور، بتواند از این حقوق در تدوین استاندارد غذای حلال و ارائه به دیگر کشورهای مسلمان استفاده کند.
از مجموع ۳۳کشور اسلامی تنها ۱۳کشور عضو هیات‌مدیره موسسه استانداردسازی و اندازه‌شناسی کشورهای اسلامی(SMIIC) هستند که ایران نیز عضو هیات‌مدیره این موسسه است. همچنین، طرح نشان «حلال» با بیش از دو دهه سابقه در عرصه بین‌الملل، با گسترش در بین مسلمانان جهان مورد توجه بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته قرار گرفته است.
گفتنی است، شکوفایی بازار جهانی حلال و جذابیت‌های غذایی آن برای غیرمسلمانان در سال‌های اخیر به وضوح از چشم‌ها پنهان نمانده است. صنعت غذای حلال به سرعت در حال گسترش و تبدیل شدن به یکی از حوزه‌های پررونق در سطح جهانی است. این بازار نه‌تنها به خاطر تقاضای فزاینده در میان مسلمانان، بلکه به دلیل علاقه روزافزون غیرمسلمانان به کیفیت و استانداردهای بهداشت ارائه شده توسط محصولات حلال، توجهات زیادی را به خود جلب کرده است.
به عنوان مثال، آمارها نشان می‌دهند که حجم بازار غذای حلال در سال ۲۰۲۴ به طور تقریبی ۷۱/۲تریلیون دلار خواهد رسید و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۳ این رقم به ۹۱/۵ تریلیون دلار افزایش یابد که رقمی قابل‌توجه و نشان‌دهنده محصولات حلال به عنوان یک رقیب جدی برای دیگر بخش‌های غذایی نوظهور، نظیر غذاهای ارگانیک و پایدار است. آسیا و اقیانوسیه، به عنوان پیشروان این روند، ۵/۴۸درصد از بازار را به خود اختصاص داده‌اند، و این موفقیت از جمعیت بالا و تقاضای روزافزون برای محصولات غذایی حلال نشأت می‌گیرد. از دیگر عوامل موثر در این رشد می‌توان به افزایش جمعیت مسلمانان که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ به ۷۶/۲میلیارد نفر برسد، اشاره کرد. همچنین، با افزایش آگاهی‌های اخلاقی و تمایل مردم به انتخاب‌های سالم‌تر، محصولات حلال به عنوان محصولاتی با کیفیت بالا و اخلاقی شناخته می‌شوند؛ در نتیجه، این روند به طور مستمر برای غیرمسلمانان نیز جاذبه پیدا می‌کند.
از سوی دیگر، جهانی شدن و تسهیل دسترسی به محصولات حلال و ایجاد استانداردهای سختگیرانه‌تر برای صدور گواهی حلال به مصرف‌کنندگان اطمینان بیشتری در انتخاب این محصولات می‌دهد. در این بین، چالش‌هایی همچون عدم استانداردسازی بین‌المللی، فقدان یک چارچوب نظارتی واحد و مشکلات مربوط به تکنولوژی دیجیتال برای ردیابی محصولات، از جمله موانع پیش روی صنعت حلال محسوب می‌شوند که نیاز به توجه و تصمیم‌گیری‌های موثر دارند. در نهایت، توانایی این صنعت در جلب نظر دیگر گروه‌های جامعه، نشان‌دهنده پتانسیل رشد و گسترش آن در آینده خواهد بود و از آنجا که هنوز بازارهای زیادی در سراسر جهان وجود دارند که به این نوع محصولات دسترسی ندارند، می‌توان انتظار داشت که بازار جهانی غذای حلال همچنان در حال خدمت به تقاضاهای متنوع مصرف‌کنندگان، چه مسلمان و چه غیرمسلمان باشد.
پیش‌بینی حجم بازار حلال
گزارش‌ها نشان می‌دهند که حجم بازار غذای حلال در سال ۲۰۲۴ به حدود ۷۱/۲تریلیون دلار خواهد رسید و انتظار می‌رود این رقم تا سال ۲۰۳۳ به ۹۱/۵ تریلیون دلار افزایش یابد. این رشد چشمگیر با نرخ رشد سالانه حدود ۹۲/۸ درصد، این بخش را به رقیبی جدی برای دیگر صنایع غذایی نوظهور تبدیل کرده است.
رشد در منطقه آسیا پاسیفیک
منطقه آسیا پاسیفیک و اقیانوس آرام به عنوان پیشتاز این رشد شناخته می‌شود، با اختصاص ۵/۴۸درصد از بازار به دلیل جمعیت بالا و تقاضای روزافزون برای محصولات حلال. در این راستا، کشورهای اروپایی و آمریکایی نیز با افزایش تقاضا از سوی غیرمسلمانان روبه‌رو هستند که به دلیل توجه به کیفیت و استانداردهای سلامت محصولات حلال است.
عوامل موثر بر رشد بازار حلال
عوامل متعددی در گسترش این صنعت موثر هستند که یکی از اصلی‌ترین آنها رشد سریع جمعیت مسلمانان است. براساس پیش‌بینی‌ها، تا سال ۲۰۵۰، جمعیت مسلمانان دنیا به ۷۶/۲میلیارد نفر خواهد رسید که این به نوبه خود تقاضا برای محصولات حلال را در کشورهای مختلف بالا خواهد برد.
آگاهی اخلاقی مصرف‌کنندگان
افزایش آگاهی مصرف‌کنندگان، چه مسلمان و چه غیرمسلمان، نسبت به استانداردهای تولید موادغذایی، به تحولات مهمی در این صنعت منجر شده است. افراد به سمت انتخاب‌های سالم‌تر و اخلاقی‌تر میل پیدا کرده و به همین دلیل، محصولات حلال به عنوان گزینه‌های غذایی اولویت‌دار انتخاب می‌شوند.
جهانی شدن و دسترسی به محصولات حلال
جهانی شدن و تبادل فرهنگی، دسترسی به محصولات حلال را تسهیل کرده است. در حال حاضر، فروشگاه‌ها و رستوران‌های بزرگ در سراسر جهان، گزینه‌های حلال را ارائه می‌دهند که این امر نیازهای مصرف‌کنندگان مختلف را بی‌توجه به پیشینه مذهبی آنها برآورده می‌کند.
استانداردهای بین‌المللی در صنعت حلال
توسعه استانداردهای یکپارچه برای صدور گواهی حلال، اعتماد مصرف‌کنندگان را تقویت کرده و در عین حال تجارت فرامرزی را نیز تسهیل می‌کند. این گواهی‌ها اطمینان می‌دهند که محصولات حلال عاری از مواد غیرمجاز هستند و به همین خاطر به یک گزینه جذاب برای تمامی مصرف‌کنندگان تبدیل شده‌اند.
افزایش نگرانی‌ها نسبت به بهداشت و ایمنی غذا
در عصر کنونی، دغدغه‌های بهداشتی و ایمنی موادغذایی به‌شدت در بین مصرف‌کنندگان افزایش یافته است. بسیاری از افراد به دنبال مواد غذایی سالم و تمیز هستند؛ به همین دلیل، محصولات حلال به دلیل دارا بودن استانداردهای کیفی بالا، به عنوان گزینه‌ای مناسب برای انتخاب دیده می‌شوند.
چرا غیرمسلمانان غذای حلال می‌خورند؟
مصرف غذای حلال تنها به مسلمانان محدود نمی‌شود. در سال‌های اخیر، غیرمسلمانان نیز به دلیل برخورداری از مزایای سلامت و کیفیت بالا، به این محصولات علاقه‌مند شده‌اند. رستوران‌های حلال به عنوان مقاصدی محبوب برای کسانی شناخته می‌شوند که به دنبال غذاهای ایمن و باکیفیت هستند و در برخی مناطق گردشگری نیز فرهنگ غذای حلال به عنوان بخشی از تورهای گردشگری معرفی می‌شود.
گسترش ارزش‌های اسلامی در بازار جهانی
ارزش‌های اسلامی مرتبط با غذای حلال به تدریج به موضوعات جالب بین‌المللی تبدیل شده است. گزارش‌های جهانی نشان می‌دهند که مصرف‌کنندگان غیرمسلمان نیز به دلیل ارتباط محصولات حلال با کیفیت و تولید اخلاقی، به این محصولات روی می‌آورند.
ظهور مصرف‌کننده اخلاقی
مصرف‌کنندگان به طور فزاینده‌ای به اصول اخلاقی تولید اهمیت می‌دهند و در نتیجه، تمایل به انتخاب محصولاتی دارند که هم به حقوق حیوانات احترام می‌گذارند و هم با حداقل دخالت‌های مصنوعی تولید شده‌اند. این موضوع افزایش تقاضا برای غذاهای حلال را که دارای استانداردهای بهداشتی بالا هستند، به دنبال دارد.
چالش‌های موجود در صنعت غذای حلال
صرف‌نظر از رشد سریع این صنعت، برخی چالش‌ها نیز به عنوان موانع مطرح شده‌اند. یکی از این چالش‌ها وجود نهادهای متعدد صدور گواهی حلال است که منجر به عدم استانداردسازی و پیچیدگی تجارت بین‌المللی می‌شود.
فقدان چارچوب نظارتی برای تجارت بین‌المللی
غیر از این، نداشتن چارچوب نظارتی یکپارچه بین کشورهای تولیدکننده و مصرف‌کننده، چالش‌های جدی برای شرکت‌های فعال در این حوزه ایجاد کرده و مانع از تسهیل و تسریع تجارت می‌شود.
رقابت فزاینده در صنعت حلال
رقابت در این بازار به دلیل تقاضای بالا روبه افزایش است و تولیدکنندگان به دنبال راهکارهای نوآورانه برای متمایز شدن در این بازار هستند. با توجه به افزایش مصرف غذای حلال، تولیدکنندگان ملزم به نوآوری و افزایش کیفیت محصولات خود برای حفظ سهم بازار هستند.
خیز بازار غذای حلال در عربستان سعودی
بازار غذای حلال در عربستان سعودی در حال تجربه رشد قابل‌توجهی است که این امر به خاطر افزایش آگاهی و پایبندی به اصول تغذیه اسلامی در میان مصرف‌کنندگان است. با افزایش تقاضا برای محصولات دارای گواهی حلال، این بازار در سراسر کشور شاهد گسترش در تنوع و در دسترس بودن گزینه‌های غذایی حلال است. با توجه به اینکه عربستان سعودی خود را به‌عنوان یک مقصد گردشگری مهم معرفی می‌کند، تقاضا برای تجربیات غنی و اصیل غذایی حلال نیز در حال رشد است. این روند نه‌تنها بخش خدمات غذایی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد بلکه باعث نوآوری در عرضه محصولات غذایی حلال نیز می‌شود. به‌علاوه، تحول دیجیتال در صنعت مواد غذایی و نوشیدنی نیز بازار غذای حلال در عربستان سعودی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علاوه بر این، پلتفرم‌های آنلاین و برنامه‌های موبایلی که به تحویل مواد غذایی حلال اختصاص یافته‌اند، محبوبیت بیشتری پیدا کرده و دسترسی آسانی به طیف وسیعی از محصولات حلال را برای مصرف‌کنندگان فراهم می‌آورند. مصرف‌کنندگان با توجه به سلامت خود به دنبال این نوع از محصولات هستند که نه‌تنها با قوانین تغذیه‌ای اسلامی همخوانی دارند بلکه با اهداف عمومی تندرستی و پایداری نیز سازگارند که این امر به‌عنوان یک عامل مهم دیگر برای رشد، اثرگذار است. به طور کلی، نیاز روبه افزایش برای ایمنی و تضمین کیفیت موادغذایی در سال‌های آینده به تقویت بازار غذای حلال در عربستان سعودی ادامه خواهد داد.
بازار غذای حلال در عربستان سعودی به‌عنوان یک بخش مهم از اقتصاد این کشور در حال تجربه رشد و تحولات چشمگیری است. با توجه به اینکه این کشور محل مناسبی برای گردشگران مسلمان از سراسر جهان است، تقاضا برای غذاهای حلال افزایش یافته و این روند به شکلی روزافزون در سال‌های اخیر ادامه یافته است. پیش‌بینی می‌شود که حجم بازار غذای حلال در سال ۲۰۲۴ به ۴/۴۳میلیارد دلار برسد و با نرخ رشد سالانه مرکب ۷/۱۱درصد به ۸/۱۲۶میلیارد دلار تا سال ۲۰۳۳ افزایش یابد.
انواع محصولات در بازار غذای حلال
بازار غذای حلال شامل انواع مختلفی از محصولات از جمله گوشت‌ها، طیور و غذاهای دریایی، میوه‌ها و سبزیجات، محصولات لبنی، غلات و دانه‌ها، روغن‌ها و چربی‌ها، شیرینی‌جات و سایر محصولات است. این تنوع در محصولات به مصرف‌کنندگان این امکان را می‌دهد که گزینه‌های بیشتری را متناسب با سلیقه‌های مختلف و نیازهای غذایی خود انتخاب کنند. اهمیت این تنوع در بازار، به خصوص در جامعه‌ای مانند عربستان سعودی که به‌شدت بر اصول اسلامی پایبند است، مشهود است.
کانال‌های توزیع در بازار غذای حلال
در کنار تنوع محصولات، کانال‌های توزیع نیز نقش اساسی در موفقیت بازار غذای حلال ایفا می‌کنند. فروشگاه‌های آنلاین، ابرمارکت‌ها و سوپرمارکت‌ها، فروشگاه‌های تخصصی و سایر کانال‌ها امکان دسترسی آسان به محصولات حلال را برای مصرف‌کنندگان فراهم می‌کنند. در سال‌های اخیر، خرید آنلاین به‌ویژه در دوران پاندمی به محبوبیت بیشتری رسیده و به سرعت تغییرات بازار را تحت‌تاثیر قرار داده است.
رشد و تحولات بازار غذای حلال
حجم بازار غذای حلال در عربستان سعودی به‌طور مستمر در حال افزایش است و این رشد عمدتا ناشی از افزایش آگاهی و توجه به اصول تغذیه‌ای اسلامی است. همچنین، با گسترش خرده‌فروشی‌های آنلاین و افزایش تنوع در محصولات حلال، مصرف‌کنندگان به راحتی به گزینه‌های مختلف دسترسی پیدا می‌کنند. این روند نشان‌دهنده تغییرات مثبت در رفتارهای مصرف‌کنندگان و توسعه روزافزون بازار است.
گواهینامه‌ها و استانداردهای حلال
برای اینکه یک محصول به‌عنوان غذای حلال شناخته شود، باید معیارهای خاصی را رعایت کند، از جمله تامین مواد اولیه از منابع مجاز و پیروی از روش‌های کشتار مشخص برای حیوانات. صدور گواهینامه‌های حلال به‌عنوان تاییدیه‌ای است که نشان می‌دهد یک محصول به این استانداردها پایبند است و برای مصرف‌کنندگان مسلمان مناسب است. این گواهینامه‌ها به مشتریان اطمینان خاطر می‌دهند و از این رو نقش بسزایی در تعیین موفقیت محصولات غذایی دارند.
تاثیر گردشگری بر بازار غذای حلال
عربستان سعودی به‌عنوان یک مقصد گردشگری مهم برای مسلمانان، نقش بسزایی در تقاضا برای غذاهای حلال دارد. با افزایش تعداد بازدیدکنندگان و توجه به تجربیات غذایی غنی و اصیل، تقاضا برای گزینه‌های غذایی حلال نیز افزایش می‌یابد. این موضوع نه‌تنها بازار مواد غذایی حلال را تقویت می‌کند بلکه باعث نوآوری در این حوزه نیز می‌شود.
تحولات دیجیتال و تاثیر آن بر بازار
تحول دیجیتال در صنعت مواد غذایی و نوشیدنی نیز در حال تغییر نحوه عرضه و مصرف غذاهای حلال است. راه‌اندازی پلتفرم‌های آنلاین و برنامه‌های تحویل مواد غذایی حلال به مصرف‌کنندگان این امکان را می‌دهد که به راحتی به کالاهای مورد نظر خود دسترسی پیدا کنند. این تحولات دیجیتالی به افزایش کیفیت خدمات و در نهایت رضایت مشتریان کمک می‌کند.
اهمیت سلامت و تندرستی
امروزه بسیاری از مصرف‌کنندگان علاوه بر رعایت قوانین حلال، به سلامت و تندرستی خود نیز توجه دارند. غذاهای حلال که با اصول عمومی تغذیه سالم نیز همخوانی دارند، به دلایل مختلف از جمله کیفیت بالا و تامین سلامت غذایی مورد توجه قرار گرفته‌اند. این توجه به کیفیت و سلامت، به‌عنوان یک عامل مهم دیگر در رشد بازار غذای حلال شناخته می‌شود.
چشم‌انداز بازار غذای حلال
با توجه به پیش‌بینی‌های صورت‌گرفته، به نظر می‌رسد که نیاز به غذاهای حلال در سال‌های آینده ادامه یابد. افزایش آگاهی در زمینه سلامت و تغذیه، گسترش تجربه‌های گردشگری و افزایش تقاضا برای محصولات حلال به‌طور کلی به تقویت بازار خواهد انجامید. آینده روشن این بازار پیش‌بینی می‌شود و فرصت‌های بیشتری برای سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان ایجاد خواهد کرد.
در نهایت، بازار غذای حلال در عربستان سعودی با توجه به رشد پایدار و تحولات مثبتی که در این حوزه مشاهده می‌شود، به‌عنوان یک بخش موثر از اقتصاد کشور شناخته می‌شود. با توجه به روندهای جاری و نیازهای روزافزون مصرف‌کنندگان، انتظار می‌رود که این بازار به‌طور موثری به مفاهیم نوین تغذیه پایبند باشد و در عین حال به نیازهای بازار پاسخ دهد.