ریکاوری لاک پشتی اقتصاد جهان

اکونومیست در یک گزارش چشم‌انداز اقتصاد دنیا را از نظر رشد اقتصادی تحلیل کرد. در این گزارش عنوان شده است که از سال1900 اقتصاد جهان تقریبا هر 10سال یک‌‌بار گرفتار رکود شده؛ به‌طوری‌‌که سرانه تولید ناخالص داخلی سالانه کاهش یافته است. در 2020 جهان عمیق‌‌ترین رکود اقتصادی پس از پایان جنگ جهانی دوم را تجربه کرد. آیا تنها دو سال بعد از آن، رکود دیگری در راه است؟

خوش‌بینی محتاطانه

شکی نیست که نگرانی‌‌ها از وقوع رکود اقتصادی در حال افزایش است. جنگ در اوکراین سبب افزایش قیمت غذا و انرژی شده و به درآمد واقعی خانوارها ضربه زده است. قرنطینه‌های کرونایی چین زنجیره عرضه جهان را دچار اختلال کرده است و بانک‌‌های مرکزی برای کاهش تورم به سرعت در حال افزایش نرخ‌‌های بهره هستند. نگرانی‌‌ها بابت شرایط اقتصاد جهان بازارهای مالی را نیز تکان داده است. در طول ماه گذشته بازارهای مالی در کشورهای ثروتمند حدود یک‌‌دهم افت داشته‌‌اند. دارایی‌‌های پرریسک چون سهام تکنولوژی و ارزهای دیجیتال، ضربه بدی خورده‌‌اند. اقتصاددانان به‌طور مداوم پیش‌‌بینی خود از رشد اقتصاد جهان را کاهش می‌‌دهند. اما سوال اینجاست که این نگرانی‌‌ها از رکود اقتصاد جهان تا چه اندازه تحقق یافته است؟ نگاهی به داده‌ها زمینه را برای خوش‌‌بینی محتاطانه، حداقل برای امروز، فراهم می‌‌کند.

نگاه منفی در نظرسنجی

درست است، به‌‌نظر می‌‌رسد در بسیاری از کشورها رکود اتفاق افتاده است. در کشورهای عضو سازمان همکاری‌‌های اقتصادی و توسعه (OECD) اعتماد مصرف‌‌کنندگان نسبت به زمان شروع همه‌‌گیری کرونا کاهش یافته است. معیاری موسوم به اعتماد مصرف‌‌کنندگان آمریکایی که توسط دانشگاه میشیگان ایجاد شده است، در ماه جاری به پایین‌‌ترین سطح خود در طول یک دهه رسیده است. شرکت‌‌کنندگان در نظرسنجی شرایط مالی حال حاضر خود را تیره‌‌تر می‌‌بینند و تعداد کمی از آنها فکر می‌‌کنند اکنون زمان مناسبی برای خرید کالاهای بادوام است. درصورتی‌‌که مصرف‌‌کنندگان خرید را کاهش دهند، رشد اقتصادی کاهش می‌‌یابد.

وضعیت خوب مصرف‌کنندگان

با این وجود تا امروز به‌‌نظر می‌‌رسد کاری که مردم انجام می‌‌دهند با چیزهایی که می‌‌گویند متفاوت است. رزرو رستوران‌‌ها در وب‌سایت رزرواسیون اوپن‌‌تیبل همچنان نسبت به پیش از وقوع همه‌‌گیری بالاتر است. در آمریکا نیز آمار اقامت هتل‌‌ها هنوز نشانه‌هایی از بهبود دارد. معیار عادات خرج کردن انگلیسی‌‌ها، که توسط اداره ملی آمار انگلستان و بانک مرکزی این کشور تهیه می‌‌شود نیز نشانه‌های کمی دارد مبنی بر اینکه مردم از فعالیت‌‌های اجتماعی یا خریدی که می‌‌تواند به تعویق انداخته شود کنار کشیده‌‌اند. حتی درصورتی‌‌که تورم قدرت خرید را کاهش دهد، مصرف‌‌کنندگان احتمالا می‌‌توانند برای مدتی به خرید ادامه دهند. طبق برآوردهای اکونومیست، خانوارها در کشورهای عضو سازمان همکاری‌‌های اقتصادی و توسعه همچنان حدود 4 هزار میلیارد دلار پس انداز دارند که در طول همه‌‌گیری کرونا جمع‌‌آوری شده است (این پس‌انداز معادل 8 درصد تولید ناخالص داخلی است) و برعکس چیزی که عموما گمان می‌‌رود، تمام آن در دستان ثروتمندان نیست. در آمریکا حساب‌‌های بانکی خانوارهای کم‌درآمد در پایان2021 هنوز 65درصد نسبت به 2019 بیشتر بوده است.

افزایش مخارج سرمایه‌ای

کسب‌‌وکارها نیز همچنان پویاتر هستند. روسای بسیاری از کشورها از افزایش هزینه‌ها در گزارش‌های مالی دوره‌‌ای شکایت کرده‌‌اند. ولی شاخص سازمان همکاری‌‌های اقتصادی و توسعه در زمینه اعتماد کسب‌‌وکارها ثابت باقی مانده است. داده‌های سایت کاریابی ایندید نشان می‌‌دهند که ممکن است افزایش موقعیت‌‌های شغلی در کشورهای ثروتمند متوقف شده باشد، ولی همچنان فراوان هستند. اشتیاق برای سرمایه‌‌گذاری نیز وجود دارد. تحلیلگران بانک جی‌‌پی مورگان برآورد می‌‌کنند که مخارج سرمایه‌‌ای جهان در سه ماه نخست سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل 6/ 7درصد افزایش داشته است.

نگرانی از رشد اقتصادی روسیه و چین

شرایط برخی کشورها ضعیف به‌‌نظر می‌‌رسد. گلدمن‌ساکس شاخصی به نام فعالیت جاری تولید می‌‌کند که رشد اقتصادی را براساس ترکیبی از برآوردها و داده‌های رسمی اندازه‌‌گیری می‌‌کند. رشد اقتصاد روسیه از زمانی که کشورهای غربی تحریم‌‌های شدیدی را علیه این کشور اعمال کرده‌‌اند تا حد زیادی کند شده است. در چین هم که برای مقابله با گسترش کرونا شدیدترین قرنطینه‌ها از سوی دولت اعمال شده است، احتمالا اقتصاد در حال کوچک‌تر شدن است. جدیدترین داده‌های منتشرشده نشان می‌‌دهند تولید صنعتی در ماه آوریل 9/ 2درصد و خرده فروشی 11درصد (قبل از تعدیل با نرخ تورم) نسبت به سال قبل کاهش داشته‌‌اند. به گفته تینگ‌‌ لو، اقتصاددان برجسته بانک نامورا، 41 شهر چین که حدود 30درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور را تشکیل می‌‌دهند، در تاریخ 10 ماه مه همچنان در قرنطینه کامل یا جزئی بوده‌‌اند. مجموعه‌‌ای از شاخص‌‌ها نشان‌دهنده آسیب مداوم به اقتصاد هستند. به عنوان نمونه، درآمد گیشه سینماها در 5 روز منتهی به چهارم ماه مه نسبت به سال قبل 82درصد کاهش داشته است.ولی بیشتر کشورها قوی‌‌تر هستند.

یکسری زمانی از تولید ناخالص داخلی هفتگی 45 کشور از جمله هند، اندونزی و کشورهای جی7 که توسط نیکلاس وولوسکو از سازمان همکاری‌‌های اقتصادی و توسعه ایجاد شده است، نشان‌دهنده پایداری رشد تولید ناخالص داخلی جهان در هفته‌های اخیر است. در حالت کلی، شاخص فعالیت اقتصادی گلدمن نسبت به اوایل2021 (شروع بازگشایی اقتصادهای جهان) کاهش یافته است؛ ولی هنوز رضایت‌‌بخش است. اما اگر روسیه صادرات گاز به اروپا را متوقف کند، چین محدودیت‌‌های کرونایی را بیشتر کند یا بانک‌‌های مرکزی نرخ بهره را با سرعتی بیشتر از آنچه انتظار دارند افزایش دهند، این شرایط می‌‌تواند تغییر کند. به عقیده جی‌‌پی‌‌مورگان، داده‌های تاریخی نشان می‌‌دهند زمانی که بازار کار آمریکا تا این حد نزدیک به اشتغال کامل است، احتمال وقوع رکورد در میان مدت وجود دارد. اما به‌‌نظر نمی‌‌رسد دوازدهمین رکود از سال1900 تا کنون هنوز آغاز شده باشد.

منبع: دنیای اقتصاد