در خبرها آمده است با وجود پیشروبودن جو بایدن در نظرسنجی‌ها، اكثر آمریكایی روی پیروزی دونالد ترامپ شرط بسته‌اند. به باور شما، ترامپ می‌تواند كرسی خود در كاخ سفید را حفظ كند؟
حتی پیش از شیوع كووید19 شانس ترامپ برای پیروزی در انتخابات در حال كم‌رنگ‌شدن بود. سیاست‌های افراطی ترامپ در موضوعاتی مانند مهاجرت، حمل سلاح گرم و محیط زیست، آمریكا را دوقطبی كرده است. بنابراین رأی‌دهندگان میانه‌رو مستقل از او رویگردان شده‌اند. در همین حال، سیاست خارجی ترامپ نیز به‌شدت تنش با ایران و كره‌شمالی را افزایش داده و این‌طور به‌نظر می‌رسد كه او تابع روسیه و رئیس‌جمهوری آن، «ولادیمیر پوتین» است.
با این حال، پاسخ فاجعه‌بار دولت ترامپ به ویروس كرونا نیز آینده سختی را برای آمریكایی‌ها به تصویر می‌كشد و اگر او دوباره انتخاب شود، شرایط به‌مراتب بدتر خواهد شد. حدود 190 هزار آمریكایی جان خود را از دست داده‌اند و این در حالی است كه تعداد مسافران با پاسپورت آمریكایی در جهان به‌شدت كاهش داشته است. نرخ بی‌كاری در ماه آوریل نیز به 14.7 درصد رسیده، یعنی بالاترین میزان از زمان ركود بزرگ. همچنین علاوه بر كرونا، رئیس‌جمهوری آمریكا در واكنش به خشونت و قتل سیاه‌پوستان آمریكایی و همچنین برخورد با اعتراضات نیز نمره منفی گرفته است.
در این میان محبوبیت جو بایدن روند صعودی دارد؛ زیرا معاون‌اول رئیس‌جمهوری سابق آمریكا از دید افراد بسیاری، رهبری شایسته است. بایدن شاید جوان‌ترین یا الهام‌بخش‌ترین رهبر نباشد، اما او برای بسیاری از رأی‌دهندگان نماد ثبات و بازگشت به جهان عادی است؛ دورانی كه در آن رهبران در توییتر كشورهای دیگر را با سلاح هستهای تهدید نمی‌كردند و تعهد ایالات متحده به توافق‌های جهانی بار معنایی داشت. در عین حال، معرفی «كامالا هریس» به‌عنوان همراه اصلی، شور و شوق جدیدی به مبارزات انتخاباتی بایدن تزریق كرد، چراكه او می‌تواند با جوانان و رأی‌دهندگان رنگین‌پوست به خوبی ارتباط برقرار كند و او دختر یك هندی و یك مهاجر جامائیكایی است.
اما بسیاری می‌گویند روسیه خواهان پیروزی مجدد ترامپ است و می‌تواند بر فرایند انتخاباتی تأثیر بگذارد؟
بله، روسیه و چین به‌طور قطع در تلاش‌اند تا بر نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریكا تأثیر بگذارند. این دیدگاه منطقی است، چراكه مسكو می‌خواهد ترامپ طرفدار دیدگاه‌های روسیه را حفظ كند. مسكو دوست دارد حامی پوتین همچنان در كاخ سفید باقی بماند، اما چین چطور؟ به عبارتی دیگر دیپلماسی ترامپ در برابر چین بسیار سرد و عجولانه است. ترامپ همواره انگشت اتهام خود را به سمت چین می‌گیرد. واكنش او در برابر موضوعاتی مانند تجارت آزاد، تغییرات آب‌وهوایی، شیوع كووید19 و كنترل تسلیحات هستهای، خشم «شی جینپینگ» رئیس‌جمهوری چین و دولتش را به همراه داشته است.
اگر بخواهم به پرسش شما صادقانه پاسخ دهم، باید بگویم بر این باورم كه تلاش روسیه برای شكل‌دادن نتایج انتخابات همان‌طور كه در سال 2016 شاهد آن بودیم، مؤثرتر از ابتكارات چین خواهد بود. مسكو نشان داده مهارت عجیبی در تكنیك‌های جنگ روانی و استفاده از تبلیغات ترسناك فیس‌بوك، ترول‌های توییتر و همچنین نفوذ به سازمان‌های محافظه‌كار آمریكایی دارد، اما چین چنین مهارتی ندارد یا شاید تاكنون این توانایی پكن آشكار نشده است. پرسش كنونی این است كه آیا حمایت یا پشتیبانی بیشتر روس‌ها از دونالد ترامپ برای شكست بایدن در انتخابات كافی است؟
پس بایدن برای پیروزی با تهدیدی جدی مواجه نیست؟
تهدید واقعی در برابر بایدن در حقیقت همان خودشیفتگی است. هرچند نامزد دموكرات‌ها طبق نظرسنجی‌ها می‌تواند ترامپ را شكست دهد، اما ممكن است در روز انتخابات بسیاری از رفتن پای صندوق‌های رأی منصرف شوند. تلاش دولت ترامپ برای جلوگیری از رأی‌گیری به صورت پستی نیز در همین راستاست، چراكه این مسئله به پیروزی او كمك خواهد كرد. به باور من، در دوران اپیدمی، حامیان او نسبت به هواداران بایدن تمایل بیشتری دارند تا شخصا پای صندوق‌های رأی بروند.
در چهار سالی كه ترامپ رهبری كاخ سفید را در اختیار داشت، نظم جهانی دستخوش تغییراتی جدی شد. انتخابات سوم نوامبر این روند را تسریع خواهد كرد یا پیروزی بایدن مانع از فروپاشی بیشتر نظم جهانی می‌شود؟
نمی‌دانم بایدن می‌تواند نظم جهانی را بازیابی كند یا خیر، اما بدون شك او ایالات متحده را به مسیری بازمی‌گرداند كه در آن سیاست خارجی واشنگتن قابل پیش‌بینی است. برای مثال، كاملا منتظر هستم كه بایدن به توافق هستهای با تهران، سازمان بهداشت جهانی و توافق پاریس بازگردد. بایدن از گفت‌وگو با ایران و ایجاد فضا برای نزدیكی تهران و واشنگتن حمایت می‌كند. اگر تهران به شرایط قبل از خروج آمریكا از برجام بازگردد و محدودیت‌هایی را كه در این توافق در مورد غنی‌سازی اورانیوم بود، بار دیگر به رسمیت بشناسد، بایدن برای تهران شریكی قابل اعتماد است تا میراثی كه از اوباما بر جا مانده بود، ادامه پیدا كند.
بنابراین برای ایران و مردم این كشور بسیار اهمیت دارد كه در صورت پیروزی بایدن صبور باشند، چراكه روابط بین كشورها یك‌شبه تغییر نخواهد كرد. ترامپ تقریبا تمامی مؤلفه‌های سیاست خارجی و داخلی آمریكا را از بین برده است و بایدن برای ترمیم این خسارت‌ها و بازیابی نقش آمریكا در خارج از مرزهای این كشور، به زمان زیادی احتیاج دارد.
اما تحلیلگران بر این باورند كه پیامدهای كرونا به بایدن اجازه مانور نخواهد داد.
جای تردید وجود ندارد كه ویروس كرونا تمامی حوزه‌های سیاستی بایدن را در صورت پیروزی تحت تأثیر قرار می‌دهد. بیش از شش میلیون آمریكایی به بیماری كووید19 مبتلا شده‌اند و نرخ ابتلا در بسیاری از بخش‌های ایالات متحده كاهشی نداشته است. همچنین خودداری رئیس‌جمهوری برای استفاده از ماسك نیز سیگنال‌های اشتباهی را به تمامی هوادارانش در سرتاسر كشور مخابره می‌كند.
از سوی دیگر، بعید به نظر می‌رسد كه تا شروع كار بایدن این ویروس مهار شود و برای مبارزه با كرونا، رئیس‌جمهوری بعدی آمریكا باید بر مسائل داخلی متمركز شود و سیاست خارجی را فدای این مسائل داخلی كند. حتی انتظار دارم برخی از هزینه‌های دفاعی نیز كاهش یابد و این به معنای اولویت دیپلماسی چندجانبه بر عملیات نظامی است كه در نهایت نشانه خوبی برای بازگشت آمریكا به برجام و ازسرگیری گفت‌وگوهای اساسی با تهران است.
بنابراین پیروزی بایدن به معنای كاهش تنش بین تهران و واشنگتن است.
در صورت راهیابی بایدن به كاخ سفید، تنش‌ها بین تهران و واشنگتن كاهش می‌یابد. اگر شما دیدگاه ترامپ در عرصه سیاست خارجی را در دهه 80 میلادی مطالعه كرده باشید، متوجه خواهید شد كه او از آن زمان تاكنون هیچ پیشرفتی نداشته است. روابط بین آمریكا و ایران در سال‌های اخیر در حال تجربه روند رو به پیشرفتی بود؛ به‌ویژه با هدایت «حسن روحانی» در تهران و «باراك اوباما» در آمریكا. بااین‌حال، خروج آمریكا از برجام، ترور فرمانده سپاه قدس و همچنین اعمال تحریم‌های شدید علیه مردم این كشور تمام دستاوردها را نابود كرد. البته پس از آن رفتار تهران مانند توسعه غنی‌سازی اورانیوم، گسترش فعالیت‌های موشكی و حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی كه آمریكا به آن برچسب تروریست را زده نیز مؤثر بوده است. هرچند روابط تهران و واشنگتن در یك نسل گذشته تا این اندازه خصمانه نبوده است.
صادقانه بگویم ترامپ فرصت مهمی را كه در دوران اوباما به وجود آمد، از دست داد. او این فرصت را داشت تا به‌عنوان رهبر آمریكا میراثی ماندگار از خود به جای بگذارد؛ یعنی همان ترمیم روابط آمریكا با تهران. این در حالی است كه رئیس‌جمهوری ایران برای انجام این اقدام، ایدئال‌ترین گزینه بود. در عوض ترامپ معامله هستهای غیرواقعی با كره‌شمالی را دنبال كرد و اقدامی برای دستیابی به صلح از طریق برجام انجام نداد.
آیا بایدن می‌تواند با استفاده از پتانسیل‌های موجود، زمینه تحقق این آشتی را فراهم كند؟
اگر ترامپ در انتخابات پیروز شود، هنوز هم احتمال مذاكره برای كاهش تنش‌ها وجود دارد، اما این مستلزم دادن امتیازاتی است كه تاكنون ایران حاضر به انجام آن نشده است. به همین دلیل درك می‌كنم كه چرا بسیاری از تحلیلگران سیاست خارجی در تهران بر این باورند دولت آنها باید تا مشخص‌شدن نتیجه انتخابات ماه نوامبر صبر پیشه كند.
اما اگر بایدن پیروز این رقابت نفس‌گیر باشد، تقریبا مطمئن هستم كه او به برجام بازخواهد گشت؛ زیرا در زمانی كه كرسی معاونت اوباما را در اختیار داشت هم از حامیان سرسخت توافق با تهران بود. برجام، یك توافق اجرائی است و بنابراین عضویت مجدد واشنگتن كاری نسبتا ساده است. بایدن می‌تواند از همان روز نخست بازگشت به برجام را در فهرست كار‌هایش قرار دهد. این در حالی است كه یكی از شعارهای اصلی حزب دموكرات در انتخابات پیش‌رو بازگشت به این توافق است. هرچند رسیدن به این نقطه مستلزم تعهد محكم و شفاف تهران به پارامترهایی است كه در برجام درباره غنی‌سازی اورانیوم ذكر شده است. انتظار دارم در گام نخست برخی از تحریم‌ها علیه تهران لغو شود و اگر ایران در فعالیت‌های بالستیكی خود و حمایتش از برخی گروه‌ها تجدیدنظر كند، بدون شك تحریم‌های بیشتری برداشته خواهد شد.