رییس‌جمهور راست‌گرای برزیل زمانی درباره ویروس کرونا رجزخوانی می‌کرد که بیماری کووید۱۹ به سرعت در کشورش گسترش می‌یافت و جان هموطنان او که بیشتر آنها تنگدست و محروم بودند را می‌گرفت.
از نظر رهبری مرکزی بحران، فاجعه‌ برزیل تنها با آمریکا قابل ‌مقایسه است؛ آنجا که راست‌گرای نئولیبرال دیگری مشغول رجزخوانی و خودنمایی‌ است اما همزمانی بحران‌های سیاسی، اقتصادی و بهداشتی سرنوشت انحصاری یک کشور خاص نیست بلکه سرنوشت عامی‌ است که متاسفانه به فاجعه‌‌ای انسانی در کوتاه‌مدت و آینده منجر می‌شود.
رییس‌جمهور برزیل بارها اپیدمی کووید۱۹ را به تمسخر گرفته و آن را شبیه یک سرماخوردگی کوچک دانسته بود. در ماه آوریل وقتی از او درباره‌ شمار مرگ‌ومیرها سوال شد به‌ طعنه گفت: «من قبرکن نیستم.» یک هفته بعد انتقادها از او همچنان ادامه داشت. او این‌طور پاسخ گفت: «من نمی‌توانم معجزه کنم.»
حتی آخرین آمارها هم موجب نشد رییس‌جمهور راهش را عوض کند. او زیاد درباره‌ کسانی که جان‌شان را از دست دادند حرفی نمی‌زند. در عوض همچنان این پیام را تکرار می‌کند که برزیل نمی‌تواند دست از کار بکشد، اقتصاد باید بازگشایی شود و لازم است کشور به وضع عادی برگردد.
تصمیم رییس‌جمهور برزیل در مخالفت با محدودیت‌های ترددی و تمرکز بر اقتصاد، بی‌اندازه تفرقه‌آفرین بوده است. دو وزیر بهداشت که هر دو پزشک بودند، با اوج‌گیری موارد ابتلا و مرگ‌ومیر ناشی از کروناویروس مناصب‌شان را ترک کرده‌اند؛ اولی را بولسونارو برکنار کرد و دومی هم بعد از مخالفت با تصمیمات این رییس‌جمهور فوق‌العاده راست‌گرا استعفا داد.
بولسونارو به دنبال ظهور برخی علائم کرونا مانند تب و سرفه، دوشنبه گذشته برای چهارمین بار تست تشخیص کرونا انجام داد و روز بعد اعلام شد که نتیجه آزمایش او مثبت بوده و به کرونا مبتلا شده است.
ژائیر بولسونارو در مورد نتیجه آزمایش خود گفت: «حالم خوب است. معمولی است. حتی مایلم بروم این اطراف پیاده‌روی کنم اما با توجه به توصیه‌های بهداشتی امکانش نیست.» ژائیر بولسونارو، ۶۵ ساله، سه‌شنبه اعلام کرد دمای بدنش روز گذشته به ۳۸ درجه سانتیگراد رسیده بود و پزشکان اکنون ترکیب دو داروی هیدروکسی کلروکین و آزیترومایسین را برای او تجویز کرده‌اند. او افزود طی روزهای آینده با استفاده از تماس ویدئویی در جلسات با دیگر مقامات کشورش شرکت خواهد کرد.
مایک رایان کارشناس سازمان بهداشت جهانی گفت: آژانس برای رییس‌جمهوری برزیل سلامتی کامل از بیماری کووید ۱۹ آرزو می‌کند. رایان به خبرنگاران تصریح کرد: سازمان بهداشت جهانی شاهد شتاب شیوع ویروس کرونا در ماه ژوئیه بوده است. بولسونارو در اوایل ماه مارس گذشته در فلوریدا با دونالد ترامپ دیدار کرد و همزمان با او در ناچیز شمردن کرونا داد سخن سر داد. از همان زمان مقام‌های قضایی برزیل از او خواستند که تست کرونا انجام دهد و او امتناع ورزید تا سرانجام دیوان عالی کشور به او دستور داد که باید تست کرونا انجام دهد.
مخالفت با محدودیت‌های معاشرتی
رییس‌جمهور ۶۵ ساله برزیل در ماه‌های گذشته بارها از برقراری محدودیت‌های اجتماعی به خاطر پیکار با کرونا انتقاد کرده و خواستار بازگشت مردم به زندگی عادی و ازسرگیری فعالیت اقتصادی کشور شده بود. چند روز قبل او با رای پارلمان مبنی بر اجبار به گذاشتن ماسک در برخی از اماکن مخالفت کرده بود. در شرایطی که در کشور به خاطر گسترش کرونا اندوه و ماتم حاکم بود، او شاد و خندان بدون ماسک به میان هواداران خود می‌رفت، با آنها دست می‌داد و آنها را در آغوش می‌گرفت.
در برابر این رفتار غیرمسوولانه بود که در پایان ماه ژوئن دادگاهی رییس‌جمهور را تهدید کرد چنانچه از رعایت مقررات کرونا مانند زدن ماسک خودداری کند، او را به پرداخت جریمه نقدی محکوم خواهد کرد. او حتی پس از آن نیز در شبکه‌های اجتماعی عکس‌هایی از خود منتشر کرد که او را در ملاقات‌های متعدد بدون زدن ماسک نشان می‌دادند.
بولسونارو که به گذشته ورزشی خود می‌بالد، در شبکه‌های اجتماعی مدعی شد که یک سرماخوردگی جزئی هرگز نمی‌تواند فرد ورزشکاری مانند او را از پا درآورد. کاربران بسیاری به رییس‌جمهور یادآوری کردند که بدن و روحیه ورزشی هرگز نمی‌تواند انسان را در برابر کرونا ایمن کند.
رییس‌جمهور برزیل گفته است با مصرف هیدروکسی‌کلورکین با ویروس کرونا مقابله خواهد کرد؛ دارویی که کارایی خود را در درمان مالاریا نشان داده است اما سازمان بهداشت جهانی در کنار بسیاری از منابع علمی و پزشکی تاکید دارد که داروی یادشده برای مقابله با کرونا هیچ تاثیری ندارد.
ترامپ آمریکای جنوبی
بسیاری رییس‌جمهوری برزیل را که از آن به ترامپ آمریکای جنوبی تعبیر می‌کنند، به خاطر برخورد با موضوع کرونا مورد انتقاد شدید قرار می‌دهند. در حالی که آمارهای رسمی ابتلا و فوت افراد ناشی از کرونا در برزیل بسیار بالاست، باز هم بسیاری از کارشناسان، آمارهای واقعی را بیشتر از آمار اعلام‌شده از سوی دولت می‌دانند.
الکساندر نیم باربسو، استاد پزشکی در دانشگاه ایالتی سائوپائولو در این باره گفت که آمار اعلام‌شده مبتلایان بسیار کمتر از شمار واقعی است،چرا که برخی گزارش‌ها حکایت از آن دارد که آمار واقعی بین پنج تا ۱۰ برابر تعداد اعلام‌شده است.
شیوع گسترده کرونا در برزیل در حالی است که وزارت بهداشت این کشور از ۲۶ اردیبهشت‌ماه با استعفای نلسون تیچ، وزیر بهداشت که به خاطر اختلاف با رییس‌جمهوری این کشور از سمت خود کناره‌گیری کرد، بدون وزیر اداره می‌شود.
آمار و ارقام کرونا در برزیل
برزیل که با جمعیت ۲۱۰ میلیون نفری خود ششمین کشور پرجمعیت جهان محسوب می‌شود در هفته‌های گذشته به یکی از کانون‌های اصلی شیوع ویروس جدید کرونا تبدیل شده است. برزیل هم‌اکنون با بیش از یک میلیون و ۶۰۰ هزار بیمار و بیش از ۶۵ هزار فوت‌شده در سراسر جهان پس از ایالات متحده در مقام دوم گسترش اپیدمی کرونا قرار گرفته است. تعداد شهروندان برزیلی که ابتلای آنها به این بیماری به ثبت رسیده نیز از یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر فراتر رفته است.
آمار تلفات کروناویروس در برزیل سایه‌به‌سایه‌ ایالات متحده پیش‌می‌رود. برزیل اخیرا شاهد حدود هزار مورد مرگ در یک روز بوده است هرچند آمارها معمولا در آخر هفته‌ها کاهش می‌یابد. به باور بسیاری از متخصصان در غیاب تست‌گیری کشوری (برخی از متخصصان می‌گویند سطح تست‌گیری باید ۲۰ برابر سطح کنونی باشد) ارقام نهایی می‌تواند به ‌طرز قابل ‌ملاحظه‌‌ای از این هم بیشتر باشد.
در ایالت‌های شمالی آمازون، پارا و سیرا در مجموع چیزی بیش از ۱۲ هزار مورد مرگ ناشی از کووید‌۱۹ ثبت شده است اما بزرگ‌ترین افزایش در شمار مبتلایان و قربانیان از سائوپائولو و ریودوژانیرو گزارش شده است: میزان مرگ‌ومیر در این دو شهر حالا به‌ ترتیب به ۵۰۰/۱۲ و ۸۰۰/۸ نفر رسیده است.
سازمان بهداشت جهانی هم بزرگ‌ترین رکورد افزایش یک‌روزه‌ ابتلا به کووید‌۱۹ در سطح جهان را ثبت کرده است؛ بیشتر مبتلایان از آنِ قاره‌ آمریکاست. به ‌گفته‌ سازمان بهداشت جهانی بیش از ۶۰ درصد از ۱۸۳ هزار مورد ابتلای جدیدی که در ۲۴ ساعت گذشته در سطح جهان ثبت شده است، مربوط به آمریکای جنوبی و آمریکای شمالی است. علاوه بر ایالات متحده، کشورهای مکزیک، پرو و شیلی بدجور مبتلا شده‌اند. یکشنبه گذشته شمار مرگ‌ومیر ناشی از کروناویروس در آرژانتین هم از ۱۰۰۰ نفر گذشت. آمریکای لاتین و کشورهای حوزه‌ کارائیب حالا بیش از سه میلیون مبتلا دارند.
اعتراضات در برزیل
این در حالی است که هزاران نفر از هواداران و مخالفان بولسونارو، باوجود خطر ابتلا به ویروس، یکشنبه گذشته به خیابان آمدند و تظاهرات کردند. در برازیلیا پلیس مجبور شد هنگام راهپیمایی‌های گروه‌های رقیب در بیرون ساختمان‌های کنگره و دیوان عالی آنها را از هم دور و جدا کند.
مخالفان بولسونارو خواستار آن هستند که در گرماگرم بحران سیاسی رو به‌ افزایش علیه او اعلام جرم شود. او هم‌اکنون بابت آنچه دخالت در پلیس به انگیزه‌های سیاسی خوانده شده تحت بازرسی است. او این اتهام را رد می‌کند. در عین ‌حال، دیوان عالی در حال انجام دو تحقیق جداگانه درباره‌ نزدیکان اوست. پنجشنبه گذشته دستیار سابق و یکی از دوستان خانوادگی او پس از متهم ‌شدن به فساد بازداشت شد.
هواداران بولسونارو بر این باورند که کنگره و دیوان عالی در پی محدود کردن قدرت او هستند. بولسونارو آشکارا با توصیه‌های وزیر بهداشتش مخالفت کرده است. او استدلال می‌کند تاثیر اقتصادی اعلام منع تردد از تاثیر خود ویروس بر سلامت مردم زیان‌بخش‌تر خواهد بود. هوادارانش همچنان از این سیاست او شدیدا پشتیبانی می‌کنند.
در برزیل، نظیر ایالات متحده، پاندمی خیلی زود بُعدی سیاسی به خود گرفت. همه از بدگمانی و شک ‌و تردیدهای رییس‌جمهور این کشور خبر دارند: در آغاز خطر ویروس را انکار کرد و آن را نوعی سرماخوردگی ناچیز می‌دانست. او مدام در حال کلنجار رفتن و بگومگو با فرماندارهای ایالت‌هایی بوده است که منع تردد اعلام کرده‌اند چراکه می‌ترسد این کار موجب لطمه‌ بیش‌ از حد به اقتصاد برزیل شود. کابینه‌ او برای مدت کوتاهی انتشار داده‌های مربوط به کروناویروس را متوقف کرد، اما در مقابل خشم عموم مردم عقب‌نشینی کرد و هفته‌ گذشته هم یک دادگاه عالی دستور داد انتشار آمارها از سر گرفته شود. بولسونارو با وزیر بهداشت خودش هم دعوایش شد و در عرض چند ماه حالا این سومین نفری است که به این وزارت می‌رسد؛ یکی از افراد وفادار به او که هیچ تجربه‌ پزشکی‌ ندارد.
چالش رهبری
یکی از چالش‌هایی که برزیل با آن دست به گریبان است، بالا بودن سطح نابرابری در برزیل است. در نتیجه، بسیاری از پیشنهاداتی که برای حفاظت از خود در برابر کووید‌۱۹ ارائه شده و در اروپا موثر بوده در آنجا به همان اندازه موثر نخواهد بود مثلا شستن دست‌ها با صابون به مدت ۲۰ ثانیه. در مناطقی نظیر آمازون ۴۳ درصد از جمعیت به آب دسترسی ندارند. بخش قابل‌توجهی از مردم به کار غیررسمی وابسته‌اند، در نتیجه نمی‌توانند از خانه کارشان را انجام دهند.
چالش دیگر این کشور رهبری آن است. برای نزدیک‌ کردن نظرات مردم به یکدیگر درباره‌ چیزی مثل فاصله‌گیری اجتماعی باید از همه‌ سطوح رهبری کشور پیام یکدستی جاری شود. مشکل برزیل این است که رییس‌جمهوری دارد بی‌اعتقاد به علم که خطرات ناشی از این ویروس را دست‌کم می‌گیرد. در نتیجه، حکومت مرکزی هیچ راهنمایی و توصیه‌ای صادر نمی‌کند. این چالش بزرگی برای فرمانداران و شهردارانی است که می‌خواهند در برابر این پاندمی به‌شیوه‌ درستی واکنش نشان دهند.