در ارزیابی کم‌سابقه ژنرال استفن تاونسند، رئیس مرکز فرماندهی ایالات‌متحده در آفریقا که مقر آن در آلمان قرار دارد، آمده است: «به‌وضوح روشن است که روسیه با این اقدام اخیر می‌خواهد در جنگ لیبی کفه ترازو را به سود خود سنگین‌تر کند. دقیقا همان‌طور‌که در سوریه عمل کردند. آنها با استفاده از گروه‌های مزدور مانند واگنر، ردپای نظامی خود را در آفریقا گسترش می‌دهند تا هم‌زمان بتوانند نقش مستقیم و مسئولیت خود در این کشور را انکار کنند».
درحال‌حاضر در لیبی، دولت وفاق ملی به رهبری «فائز السراج» که ازسوی سازمان ملل به رسمیت شناخته می‌شود، با حمایت ترکیه و قطر در برابر «ارتش ملی لیبی» به فرماندهی خلیفه حفتر که مورد حمایت اکثریت مجلس نمایندگان لیبی و پشتیبانی روسیه، فرانسه، مصر و امارات متحده عربی قرار دارد، صف‌آرایی کرده‌اند. در یک سال اخیر ارتش ملی لیبی تلاش کرده تا طرابلس، پایتخت لیبی را از کنترل ارتش دولت وفاق ملی خارج کند، اما پیروزی‌های هفته‌های اخیر دولت وفاق ملی لیبی با پشتیبانی ترکیه شکست‌های سنگینی را به ژنرال حفتر و روسیه تحمیل کرده است. مقام‌های دولت لیبی می‌گویند بعد از تصرف یک پایگاه هوایی در جنوب طرابلس، هزاران نفر از مزدوران «گروه واگنر» با هواپیماهای ترابری روسی از منطقه گریخته‌اند.
تغییر بزرگ
ژنرال تاونسند اعزام جنگنده‌های روسی را در راستای اظهارات اخیر خلیفه حفتر می‌داند و می‌گوید: «در روزهای گذشته حفتر اعلام کرد که قصد دارد کمپین هوایی جدیدی را برای تصاحب طرابلس ایجاد کند و به فاصله چند روز این جنگنده‌های روسی از راه رسیدند». تحلیلگران احتمال می‌دهند اقدام پنتاگون در انتشار این ارزیابی نشانه تمایل ایالات‌متحده برای مقابله علنی با سیاست روسیه در لیبی و شمال آفریقا و یک تغییر بزرگ در سیاست دولت ترامپ باشد که پیش از این حمایت تلویحی خود از ژنرال حفتر را اعلام کرده بود.«جلال حارشویی» پژوهشگر مؤسسه «کلینگندل» در لاهه به فارن‌پالسی می‌گوید: «دولت ترامپ تاکنون تمایلی برای مداخله واضح در لیبی از خود نشان نمی‌داد. به گفته باراک اوباما، رئیس‌جمهوری سابق آمریکا، سیاست واشنگتن در قبال لیبی یکی از بزرگ‌ترین اشتباهات او در حوزه سیاست خارجی بوده و پس از آن هم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری کنونی، تمایل چندانی برای مداخله در لیبی از خود نشان نداد. با خروج جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی ترامپ، از کاخ سفید هم توجه واشنگتن به لیبی بیش از گذشته کم‌رنگ شد. اما اکنون به نظر می‌رسد که پنتاگون می‌خواهد درباره لیبی به کاخ سفید و ترامپ کم‌توجه هشدار دهد. مقام‌های نظامی آمریکا می‌خواهند کاخ سفید را از آنچه با مداخله روسیه در شمال آفریقا ممکن است رقم بخورد، بترسانند. هر واکنش نظامی به این اقدام روسیه باید تحت پرچم ناتو و با بسیج توانایی‌های دریایی آمریکا و متحدانش برای جلوگیری از رقم‌خوردن سناریوی مورد نظر مسکو صورت گیرد».
ژنرال «جف هریگیان»، فرمانده نیروی هوایی آمریکا در اروپا و آفریقا بخشی از نگرانی پنتاگون را نمایان می‌کند و می‌گوید: «اقدام روسیه در اعزام جنگنده‌های خود به لیبی، مقدمه تصرف پایگاه‌های این کشور آفریقایی در سواحل مدیترانه خواهد بود. با حضور روسیه در این پایگاه‌ها آنها به‌راحتی می‌توانند باتری‌های سیستم دفاع هوایی خود را در آنجا مستقر کنند و این مشکلی بزرگ برای پرواز هواپیماهای نظامی آمریکا ایجاد می‌کند. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، نگرانی‌های امنیتی جدی‌ای در جبهه جنوبی اروپا ایجاد می‌شود».
انگیزه روسیه برای آتش‌بس و مذاکره
هم‌زمان با این تحولات وزارت خارجه روسیه هم با انتشار بیانیه‌ای از مذاکره تلفنی سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، با صالح عیسی، رئیس مجلس نمایندگان لیبی، خبر داد که از متحدان خلیفه حفتر به‌شمار می‌آید. بر‌اساس این بیانیه، لاوروف خواستار برقراری آتش‌بس و حل‌و‌فصل فوری بحران لیبی از‌طریق مذاکرات سیاسی شده است. اما انگیزه واقعی روسیه برای برقراری آتش‌بس و انجام مذاکرات در چنین شرایطی هنوز روشن نیست. «ویلیام لارنس»، استاد دانشگاه و تحلیلگر سیاسی در واشنگتن، به الجزیره می‌گوید: «دولت مورد حمایت غرب در لیبی در هفته‌های اخیر پیروزی‌های مهمی به دست آورده و این موضوع باعث شده تا روسیه و ژنرال حفتر در موضع ضعف قرار گیرند. به همین دلیل روسیه می‌خواهد از فرصت برقراری آتش‌بس و از‌سر‌گیری مذاکرات به سود خود و حفتر استفاده کند تا آرایش تازه‌ای به نیروهای نظامی خود بدهند».
«منصور الکیخا»، استاد دانشگاه تگزاس، هم خواسته لاوروف را ریاکارانه می‌داند و می‌گوید: «حرف‌زدن از آتش‌بس و مذاکره آسان است. اما کاری که روس‌ها انجام می‌دهند، خلاف اظهاراتشان است. روس‌ها این هواپیماها را تحت عنوان ارسال قطعات یدکی تجهیز کرده‌اند. واقعیت این روزها در لیبی این است که روسیه حتی اگر در ظاهر، نظامیان مورد حمایت خود را کنار بگذارد اما سخت‌افزار نظامی مورد نیاز خود را به‌راحتی از طریق مصر و یا دیگر منابع تأمین و به لیبی منتقل خواهد کرد. این یک بازی با حاصل‌جمع صفر است؛ چراکه نه روسیه و نه ترکیه حاضر نیستند دستاوردها و منافع خود در لیبی را به‌سادگی از دست بدهند. حتی مصر به‌عنوان همسایه لیبی هم چنین کاری نمی‌کند. این اطمینان را می‌دهم که اگر حفتر و روسیه شکست‌های بیشتری در لیبی متحمل شوند، در آن صورت پای مصر هم به‌شکلی علنی‌تر به جنگ لیبی باز خواهد شد و در آن صورت شاهد فاجعه‌ای وخیم‌تر خواهیم بود که می‌تواند آتش جنگ لیبی را برای 20 سال دیگر هم روشن نگه دارد».