بورس شهریور روزی یک درصد

شاخص کل بورس اولین جلسه معاملاتی هفته را با صعود ۴۴۲۳ واحدی آغاز کرد و در نیمه دوم کانال ۲۹۴ هزار واحد قرار گرفت. روند صعودی قیمت کامودیتی‌ها در معاملات پایان هفته اثر شایانی در صعود پرقدرت شاخص داشت. با این حال جریان قدرتمند نقدینگی همچنان انگیزه‌ای برای دست‌کشیدن از بهانه‌های پیشین نشان نمی‌دهد و روند صعودی قیمت‌ها به‌صورت عمومی دنبال می‌شود. اکنون این سوال پیش روی سهام است که هفته نیمه تعطیل بورس تهران با گذر از مرز ۳۰۰ هزار واحدی سپری خواهد شد یا آنکه جو روانی این عبور بر انگیزه خریداران غلبه خواهد کرد؟

در اولین جلسه معاملاتی هفته نماگر اصلی بازار رشدی ۵/ ۱درصدی را تجربه کرد. به این ترتیب شاخص کل بازار سهام در ۱۱ جلسه معاملاتی شهریور رشد ۱۱ درصدی را به ثبت رساند و بازدهی آن طی مدت سپری ‌شده از سال ۹۸ به ۶۵ درصد رسید. روند صعودی قابل‌توجه قیمت کالاهای پایه در بازارهای جهانی محرک قدرتمندی در روند صعودی سهام شاخص‌ساز بود. با این حال به نظر نمی‌رسد که در انگیزه‌های صعودی بورس تغییر ذائقه‌ای رخ داده باشد. به عبارتی گروه‌های کوچک‌‌تر بازار بر مدار بهانه‌های پیشین مسیر صعودی را ادامه می‌دهند و در این میان جریان ورود نقدینگی است که تعدد جبهه‌های صعودی بورس را مشخص می‌کند. به این ترتیب روز گذشته بار دیگر شاخص هم‌وزن در مسیر صعودی شاخص کل را پشت سر گذاشت و رشدی ۱/ ۲درصدی را ثبت کرد.

 جولان نقدینگی و رشد عمومی سهام

ارزش معاملات خرد بورسی روز شنبه بیش از ۱۴۹۰ میلیارد تومان بود و در رقمی بالاتر از دو روز پایانی هفته گذشته قرار گرفت. از ۳۱۳ نماد معامله‌شده در این بازار، ۸۰ درصد از آنها (معادل ۲۵۱ نماد) قیمت پایانی مثبت داشتند و ۳۷ درصد (۱۱۷ نماد) نیز در محدوده صف خرید کار خود را به پایان بردند. ارزش نقدینگی در انتظار صف‌های خرید بورسی نیز ۱۴۸ میلیارد‌تومان بود. از میان ۴۰ صنعت بورسی، تنها شاخص ۵ گروه قرمزپوش بود و ۳۵ گروه دیگر برآیندی صعودی داشتند. در میان گروه‌های پرتعداد بورسی شاخص گروه‌های «قند و شکر»، «محصولات دارویی» و «فرآورده‌های نفتی» بیشترین میزان رشد را تجربه کرد. عوامل و محرک‌های قیمتی این گروه‌ها به خودی‌خود متفاوت از یکدیگر است و گواه قابل‌توجهی از این مساله است که دستاویزهای صعودی سهام همه از یک جا آب نمی‌خورند.

 روندسازان روز شنبه

طی هفته‌های اخیر و در رخوت فرسایشی بازارهای جهانی، افزایش‌ سرمایه‌ها، افزایش نرخ‌های فروش و همین‌طور برخی‌چشم‌اندازها تغییر سیاست‌گذاری محل تمرکز فعالان بورسی را شکل می‌دادند. بزرگان کالایی که در هفته‌های اخیر افزایش سرمایه از محل سود انباشته را در دستور کار قرار دادند بازدهی ملموسی را کسب کردند و در روند قیمتی نسبت به نمادهای هم‌گروه پیشتاز بودند. همچنین شرکت‌هایی که افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی را پیش رو دارند همچنان مورد توجه اهالی سهام هستند. این مساله تنها به قطعیت‌ها محدود نمی‌شود؛ بلکه در رابطه با شرکت‌هایی که حدس و گمانه در رابطه با به‌روزرسانی ارزش دفتری دارایی‌ها وجود دارد نیز این روند کاملا مشخص است. در مقابل به نظر می‌رسد افزایش سرمایه از محل آورده نقدی همچنان با دید تحلیلی بیشتری سنجیده می‌شود.

با گذر از مساله بحث‌برانگیز افزایش سرمایه‌ها، در گروه‌های کوچک‌تر بازار می‌توان افزایش نرخ‌های فروش را به‌عنوان انگیزه قدرتمندی در رشد قیمت‌ها عنوان کرد. همان‌گونه که عنوان شد در میان گروه‌های پرتعداد بورسی، شاخص گروه قند و شکر بیشترین رشد را تجربه کرد و صعود ۷/ ۳درصدی را به ثبت رساند. شرکت‌های این گروه هفته گذشته و بعد از شفاف‌سازی از افزایش سقف نرخ مصوب شکر به جریان معاملات بازگشتند. علاوه بر این، برخی گروه‌های سهامی همچنان انتظار حذف سیاست ارز ۴۲۰۰ تومانی را می‌کشند و روندهای دسته‌جمعی در این گروه‌ها بعضا به این مساله گره خورده است. طی هفته گذشته خبر حذف این ارز از معادلات برخی اقلام دیگر رسانه‌ای شد. موضوعی که برای برخی فعالان بازار نشانه‌ای از تداوم سیاست حذف تدریجی این ارز از مبادلات اقتصادی کشور است. تمام عوامل و بهانه‌های فوق در دادوستدهای روز شنبه به قوت خود باقی بودند. با این وجود بارزترین عامل و انگیزه صعود قیمت‌ها در روز شنبه، رشد قیمت کامودیتی‌ها در معاملات پایان هفته بازارهای جهانی بود.

 روی خوش بازارهای جهانی

تغییر روند بازارهای جهانی بیش از آنکه به داده‌های اقتصادی و آماری باز گردد مرهون اتفاقات سیاسی بود. آمار تولیدات صنعتی در حوزه‌های اروپا و آمریکا ضعیف‌تر از انتظارات موجود و همگی در جهت انقباض بود. مساله‌ای که سبب شد تا دادوستد کالاهای پایه مصرفی در ابتدای هفته گذشته تحت فشار آغاز شود. عمده تغییرات مثبت قیمتی در این بازارها بعد از تعطیلی بورس تهران در پایان هفته گذشته حادث شد. دو اتفاق مهم سیاسی، آغازگر این تغییر روند بودند. رهبر هنگ‌کنگ از بازپس‌گیری لایحه استرداد مظنونان به چین خبر داد و انتظار می‌رود این مساله در کاهش‌ تنش‌های این منطقه اثر قابل‌توجهی داشته باشد. به علاوه وضعیت پیشین هنگ‌کنگ در هفته‌های اخیر یکی از محورهای درگیری چین و آمریکا بوده و بازگشت آرامش به این منطقه می‌تواند در پیشرفت مذاکرات در زمینه‌های دیگر نیز موثر باشد. در اروپا نیز، پارلمان بریتانیا دولت این کشور را از خروج بدون توافق از اتحادیه اروپا منع کرد و این مساله بسیاری از نگرانی‌ها از رخداد برگزیت سخت را عقب راند. به این ترتیب با تقویت ارزهای پوند و یورو، شاخص دلار که در هفته گذشته به سقف ۲۹ ماهه خود رسیده بود از ادامه مسیر صعودی بازماند و این مساله‌ فشار را بر قیمت کامودیتی‌هایی که بر مبنای دلار قیمت‌گذاری می‌شوند تا حدودی کمتر کرد. در هفته‌های اخیر علاوه بر جنگ تجاری دو قطب اقتصادی جهان، نحوه خروج بریتانیا از اتحادیه اروپا و همچنین تنش‌های منطقه شرق آسیا به‌عنوان ریسک‌های اساسی در اقتصاد بین‌الملل مطرح می‌شدند و با کاهش این نگرانی‌ها بازارهای جهانی توانستند تاحدودی از زیر سایه بدبینی‌ها بیرون بیایند. علاوه بر این در آخرین روزهای هفته چین و آمریکا به توافق رسیدند تا دور بعدی مذاکرات تجاری را در هفته نخست اکتبر (میانه مهر ماه) برگزار کنند. پیش از این قرار بود دور بعدی مذاکرات در سپتامبر انجام شود. با این حال اختلافات موجود مانع از آن شده بود که زمانی برای نشست مقامات اقتصادی دو کشور تعیین شود و این مساله نیز چشم‌انداز فروکش شعله‌های جنگ تجاری را تیره‌تر کرده بود. در این شرایط این خبر نیز توانست محرک قدرتمند دیگری برای بازارهای مالی و سهام باشد. نهایتا آنکه رئیس فدرال‌رزرو آمریکا در آخرین اظهارات خود انعطاف بیشتری را برای به‌کارگیری سیاست‌های تسهیلی نشان داد. مساله‌ای که در بسیاری از اخبار به توافق ضمنی جرمی پاول با کاهش نرخ بهره تعبیر شد. بدین ترتیب می‌توان گفت بازارهای جهانی در هفته گذشته با تغییر روندی غافلگیرکننده همراه بودند. اتفاقی که بورس تهران مدت‌ها انتظار آن را می‌کشید و در بخش قابل‌توجهی از معاملات روز شنبه نمود یافت. طی هفته گذشته قیمت فلزات روی و مس به ترتیب با رشد ۶/ ۴ و ۲/ ۳درصدی همراه بود و نفت برنت بار دیگر به سطوح بالاتر از ۶۱ دلار به ازای هر بشکه بازگشت. نمادهای گروه‌های «روی» اولین روز هفته را عموما با صف‌های خرید سپری کردند و نماد «فملی» به‌عنوان نماینده گروه مس با استقبال قدرتمند تقاضا مواجه شد. نمادهای پالایشی نیز رشدهای قابل‌توجه قیمتی را تجربه کردند تا آنجا که نمادهای «شتران» و «شبندر» در محدوده نزدیک به سقف مجاز قیمت کار خود را به پایان بردند. علاوه بر کرک‌اسپرد مطلوب محصولات پالایشی در برهه اخیر، افزایش سرمایه شرکت‌هایی مانند پالایش نفت اصفهان از جمله عوامل صعود قیمتی نمادهای این گروه عنوان می‌شود. لازم به ذکر است که روند سودآوری شرکت‌های پالایشی به فاصله قیمتی محصولات و فرآورده‌ها با نفت خام بستگی دارد و تغییرات قیمت نفت به خودی‌خود در این روند تعیین‌کننده نیست.

 هفته‌ نیمه تعطیل سهام

جلسه امروز بازار سهام با حساسیت‌های خاصی همراه است. از یک‌طرف نزدیک شدن به مرز ۳۰۰ هزار واحدی می‌تواند تاثیر روانی قابل‌توجهی در جریان معاملات داشته باشد و از طرف دیگر تعطیلی دو روزه میان هفته می‌تواند موجی از ریسک‌گریزی را به خصوص در معاملات پایانی رقم بزند. پیش از این برخی تحلیلگران نموداری بر این موضوع تاکید داشتند که مقاومت‌های جدی پیش‌روی شاخص کل بین سطوح ۲۹۰ تا ۳۰۰ هزار واحدی قرار دارد. با این حال چرخش روند بازارهای جهانی سبب شد تا این مقاومت‌ها چندان به چشم نیایند و شاخص کل بورس در فاصله ۵۴۰۰ واحدی از مرز ۳۰۰ هزار قرار بگیرد. این مساله که آیا عبور از این مرز نیز به سهولت گذر از مرزهای حساس قبلی خواهد بود یا خیر، به ادامه روند بازارهای جهانی و ضمنا جریان ورود نقدینگی وابسته است. همان‌گونه که اشاره شد دادوستدهای روز پیش در حالی پایان یافت که ارزش تقاضای موجود در صف‌های خرید نمادهای بورسی در حدود ۱۵۰ میلیارد تومان بود. این مساله انگیزه قدرتمند جبهه تقاضا برای خرید سهام را عیان می‌کند و انتظار برای آغاز صعودی معاملات روز یکشنبه را تقویت می‌کند. با این حال باید توجه داشت که عدم تطابق تعطیلی‌های داخلی و بازارهای جهانی می‌تواند در ریسک‌گریزی بازیگران سهام اثرگذار باشد. بورس تهران در حالی به تعطیلات دو روزه می‌رسد که روند بازارهای جهانی در این هفته، در ادامه مسیر شاخص کاملا تعیین‌کننده خواهد بود. بازگشت بازارهای جهانی از مسیر صعودی می‌تواند اصلاح قیمت‌ها را پس از یک دوره پرشتاب صعودی در بورس تهران رقم بزند؛ در عین حال تداوم صعود قیمت کالاهای پایه می‌تواند روند ادامه‌دار صعود قیمت‌ها در نمادهای مرتبط را در پی داشته باشد. طی ماه‌های اخیر بارها تاکید شده است که بزرگان کالایی از جمله جاماندگان سهام از روند صعودی بازار هستند که نسبت قیمت به درآمد فعلی آنها به‌شدت جلب‌نظر می‌کند. در این میان تنها ریسک موجود به روند بازارهای جهانی بازمی‌گشت. بنابراین در صورتی که بازارهای مرجع چراغ سبزی نشان دهند می‌توان انتظار داشت که صعود بورس از مرز روانی با تردید چندانی همراه نباشد. از طرف دیگر اگر قیمت کامودیتی‌ها دستخوش تغییر محسوسی نشود می‌توان روند آتی سهام را به جریان ورود نقدینگی گره زد. همان‌گونه که اشاره شد بورس تهران در مقطع فعلی بهانه‌های متعددی را برای ادامه مسیر صعودی دارد؛ بهانه‌هایی که بعید به‌نظر می‌رسد طی یک ماه پیش‌رو رنگ‌ ببازند و به‌شدت از هیجانات بازیگران سهام تغذیه می‌شوند. بررسی سیکل‌های معاملاتی اخیر به‌خوبی گواه آن است که عقب‌نشینی مقطعی تقاضا با فروش‌های هیجانی سهامداران پیگیری می‌شود. در ضمن به‌نظر می‌رسد دادوستدهای روز چهارشنبه روندی مشابه با دادوستدهای امروز داشته باشد و تحت‌تاثیر همین متغیرها شکل بگیرد. بنابراین به‌نظر می‌رسد شتاب و هیجان‌زدگی چه در سمت خرید و چه در سمت فروش سهام طی جلسات باقی‌مانده از هفته، بتواند جاماندگی سهامداران را از شناسایی یا کسب سود در پی داشته باشد.

امیرهوشنگ نوایی