رصد مجازی کودکان
به‌تازگی در امریکا نامه‌ای سرگشاده توسط نمایندگان مجلس، دانشگاهیان و طرفداران حقوق کودکان امضا شده و از شرکت‌های فناوری بویژه گوگل، آمازون، اپل، فیس‌بوک و مایکروسافت خواسته شده است تا در انجام تبلیغات برای افراد زیر 18 سال بازنگری کنند. در این نامه به طور مشخص به یوتیوب اشاره شده و آمده است: در دوران کرونا که کودکان بیش از گذشته به شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی روی آورده‌اند، تخلف‌ها در زمینه جمع‌آوری اطلاعات کودکان نیز اوج گرفته و باید فکری به حال این موضوع کرد.
واقعیت این است که اکنون کودکان از سنین بسیار پایین در فضای مجازی حضور دارند، از فیلم‌ها و محتواهای آنلاین استفاده می‌کنند و گاه نیز نظارت والدین در زمینه حضور آنها در این فضا چندان پررنگ نیست که همین موضوع دردسرها را دوچندان می‌کند. یک کودک 5ساله تا زمانی که از سن 13سالگی عبور کند بارها توسط غول‌های فناوری رصد می‌شود، علایق و سلایق وی توسط این شرکت‌ها هدفگیری می‌شود و اطلاعات وی در اختیار شرکت‌های تبلیغات آنلاین قرار می‌گیرد. درواقع این شرکت‌ها با شناسایی علاقه کودکان، درآمدزایی می‌کنند درحالی که ممکن است کودک کلاً مسیر را به غلط طی کرده باشد. در این میان راه برای افرادی که از عدم دانش کودکان استفاده می‌کنند نیز باز است و گاه با سوء‌استفاده از اطلاعات شخصی، مشکلات زیادی برای کودکان پیش می‌آید که نمی‌توان نسبت به آن بی‌تفاوت بود.
دغدغه نقض حریم شخصی کودکان
اما مشکل تنها تأثیر آگهی‌های تبلیغاتی بر کودکان نیست، مشکل بزرگ‌تر این است که شرکت‌های تبلیغاتی، داده‌های شخصی و اطلاعات کودکان را از کمپانی‌های بزرگ خریداری می‌کنند. «دونان مک کان» از فعالان مبارزه با نقض حریم خصوصی در بریتانیا، یادآور شد چندی پیش یوتیوب که در مالکیت گوگل قرار دارد، متهم شد اطلاعات 5میلیون کودک زیر 13سال بریتانیایی را بدون اطلاع والدین آنها استخراج کرده و در اختیار شرکت‌های تبلیغاتی قرار داده است. این درحالی است که قوانین محافظت از اطلاعات شخصی اتحادیه اروپا استخراج هرگونه اطلاعات مربوط به کودکان را ممنوع کرده است. وی که سه کودک زیر 13سال دارد معتقد است گوگل و یوتیوب باید جریمه 100 تا 500 پوندی به کودکانی که مشخص شده حریم شخصی آنها نقض شده، بپردازد. وی ادامه داد: البته در سال گذشته نیز یوتیوب به‌دلیل بی توجهی به حریم شخصی کودکان و تعلل در محافظت از داده‌های آنان، مبلغ 170میلیون دلار در امریکا توسط کمیسیون تجارت فدرال(FTC) و دادستان کل نیویورک جریمه شد.
درمقابل، برخی فعالان حقوق کودک نگران هستند که افزایش فشار بر یوتیوب و سایر پلتفرم‌های آنلاین، منجر به کاهش تولید محتوای آنلاین برای این قشر شود. یکی از این افراد، «پری گریپ» است که کلیپ‌های کوتاه آواز و انیمیشن را برای کودکان تهیه کرده و در یوتیوب آپلود می‌کند. وی که این روزها بسیار مورد توجه کودکان قرار دارد معتقد است اگر تولیدکنندگان محتوا برای کودکان را بی‌انگیزه کنید عملاً روزی می‌رسد که هیچ محتوای کودکی نخواهیم داشت.
این آگهی‌های حساسیت برانگیز
اما کدام آگهی‌ها حساسیت زایی بیشتری داشته است؟ یکی از مواردی که حساسیت‌ها نسبت به آن افزایش یافته، تبلیغ غذاهای آماده و ناسالم در شبکه‌های اجتماعی است. در نامه سرگشاده‌ای که منتشر شده، آمده است: درحالی که بیشتر کمپانی‌های آنلاین جهان نسبت به تبلیغات تنباکو و مواد مخدر، الکل یا شرط‌بندی برای کودکان حساس هستند اما به موضوع تبلیغات غذاهای ناسالم و فست فودها توجه چندانی نشده است.
بریتانیا یکی از کشورهایی است که به‌دلیل افزایش تعداد کودکان چاق در این کشور، از مدت‌ها قبل نسبت به این موضوع حساس بوده و به چنین تبلیغاتی واکنش نشان داده است. به‌عنوان مثال در سال 2016 تبلیغات آنلاین مربوط به غذاهای ناسالم در بریتانیا ممنوع اعلام شد و هرچند پس از مدتی این قانون کمرنگ شد اما حالا با شدت گرفتن کرونا و خانه نشینی و عدم تحرک کودکان، باز هم این موضوع مورد توجه قرار گرفته است. درحالی که تبلیغات تلویزیونی غذاهای آماده، سالانه درآمد 200میلیون پوندی ایجاد می‌کند. اکنون دولت بریتانیا به‌دنبال ممنوعیت تبلیغ این کالاها به‌صورت آنلاین است و گفته می‌شود تبلیغ تلویزیونی این غذاها هم تنها بعد از ساعت 9شب که کودکان اجازه دیدن تلویزیون را ندارند و در رختخواب هستند قابل پخش خواهد بود. گوگل و یوتیوب هم برای همراهی با دولت بریتانیا اعلام کرده‌اند برای رفع این نگرانی، از اول اکتبر هرگونه تبلیغ غذاهای ناسالم را بر پلتفرم‌های خود ممنوع خواهند کرد.
اما آیا واقعاً تبلیغات آنلاین بر میزان استفاده کودکان از فست فودها تأثیر زیادی دارد؟ در پاسخ باید به تحقیقاتی اشاره کرد که به‌تازگی در استرالیا انجام شده است. این تحقیقات نشان می‌دهد نیمی از کودکان 10تا 12 ساله و 90درصد کودکان 13 تا 16ساله استرالیایی در رسانه‌های اجتماعی فعالیت دارند که این یک ظرفیت بزرگ برای شرکت‌های تبلیغاتی به شمار می‌رود و برندها هم این فرصت را غنیمت می‌شمرند.
 این تحقیق نشان داد بیش از نیمی از کودکان استرالیایی پست‌های مربوط به غذاهای فست فود و نوشابه‌های قندی را در فیس بوک لایک می‌کنند. بنابراین مواجهه آنها با چنین تبلیغاتی ریسک استفاده مجدد از این غذاهای ناسالم را بالا می‌برد. در این تحقیق بر 16پلتفرم بزرگ ازجمله اینستاگرام، تیک تاک، یوتیوب، اسنپ چت و فیس بوک بررسی‌هایی صورت گرفت و مشخص شد هیچ یک از این پلتفرم‌ها محدودیت‌های مشخصی برای تبلیغ این غذاهای ناسالم برای کودکان ندارند. ازسوی دیگر هرچند YouTube Kids، پلتفرم محبوب کودکان زیر 13سال تبلیغ چنین غذاهایی را ممنوع اعلام کرده اما باز هم عملاً کودکان از آنها درامان نیستند و ظاهراً قوانین بازدارنده مشخص و محکمی برای مقابله با شرکت‌های تبلیغاتی متخلف وجود ندارد.
از دیگر موارد مورد بحث، تبلیغات مربوط به رژیم و کاهش وزن است که بسیاری از نوجوانان را دچار مشکلات اساسی سلامت کرده است. در همین راستا، فیس بوک و اینستاگرام به تازگی برای تبلیغات مربوط به رژیم و کاهش وزن و محصولات آرایشی برای کودکان زیر 18سال، محدودیت‌هایی ایجاد کرده است.
هوش مصنوعی در خدمت یوتیوب
با توجه به اینکه یوتیوب بیش از سایر پلتفرم‌ها مورد هجمه فعالان حوزه کودک قرار گرفته، این پلتفرم از قوانین و ابزارهای جدیدی خبر داده است. یوتیوب به‌تازگی اعلام کرده می‌خواهد برای دسترسی به ویدیوهای منتشر شده بر بستر این پلتفرم، محدودیت‌های سنی قرار دهد و برای اطمینان از موفقیت کار هم از تکنولوژی‌های مجهز به هوش مصنوعی استفاده خواهد کرد. به این ترتیب از تعداد بیشتری از مخاطبان و کاربران یوتیوب درخواست می‌شود به‌منظور تطابق سنشان با ویدیوی درخواستی، در اکانت خود ثبت‌نام کنند. به این ترتیب کودکان هرگز به محتوای ویدیویی که تناسبی با سن آنها ندارد دسترسی پیدا نمی‌کنند. یوتیوب قبلاً هم از سال 2017 ازهوش مصنوعی برای شناسایی ویدیوهای خشونت‌آمیز و... استفاده کرده است و حالا انتظار دارد با این روش، در تصمیم جدید خود نیز موفق عمل کند. بر اساس قانون جدید یوتیوب، اگر شرکتی برای اهداف تبلیغاتی و... قصد جمع‌آوری هرگونه اطلاعات درباره کودکان دارد حتماً باید ابتدا رضایت والدین در این زمینه کسب شود درغیر این صورت استفاده از اطلاعات مربوط به کودکان به هر طریقی، جرم محسوب می‌شود. همچنین مقرر شد یوتیوب سالانه به کارمندان خود آموزش دهد که چگونه قانون حریم خصوصی کودکان را رعایت کنند