اقتصاد بازار: استان اصفهان به لحاظ در اختيار داشتن معادن مختلف از جمله معادن تراورتن، خاک‌های صنعتی، دولوميت، سرب، روى، آهك، سنگ آهن، مس، نقره، طلا، مرمريت و نمك يكى از غنى‌ترين استانهاى كشور به شمار مى آيد. وجود چنین معادن سرشار در یک استان می‌تواند سهم بسزایی در ایجاد اشتغال داشته باشد، اما برخی مناطق با وجود برخوردار بودن از ظرفیت‌های بالقوه در اکتشاف و استخراج مواد معدنی، توسط محیط زیست به منطقه حفاظت شده ارتقا یافته و اجازه انجام فعالیت‌های معدنی در آن به معدنکاران داده نمی‌شود.
تمام معادن استان خصوصی هستند
رییس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان گفت: حدود هزار و 100 معدن در استان اصفهان وجود دارد که از این تعداد حدود 740 عدد از معادن غیر از شن و ماسه است. معادن از نظر نوع به شش گروه فلزات، غیرفلزات، سنگ‌های تزیینی، سنگ آهک، خاک رس و شن و ماسه و سنگ آهک لایه تقسیم بندی می‌شوند که تمام این شش گروه در استان اصفهان وجود دارد.
شهرام مبصر اضافه کرد: تمام معادن موجود در استان خصوصی هستند به استثنای معدن طلای موته، سرب نخلک و سنگ آهک پیربکران که زیر نظر ایمیدرو هستند.
حذف بخش خصوصی با واگذاری پهنه‌های معدنی به شرکت‌ها
وی تصریح کرد: در اواخر دولت دهم طرحی وجود داشت که طبق آن یکسری از پهنه یا محدوده‌های معدنی به شرکت‌های معدنی جهت اکتشاف و نتیجه دهی واگذار شود. متاسفانه این طرح، طرح جالبی نبود، به دلیل اینکه این طرح باعث نادیده گرفته شدن بخش خصوصی در فعالیت‌های معدنی می‌شد.
رییس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان افزود: در صورتی این طرح می‌تواند موفق باشد که شرکت‌هایی که پهنه‌های معدنی را در اختیار گرفتند، نتیجه اقدامات خود را سریعا ارایه دهند تا پهنه‌ها آزاد شوند و بخش خصوصی بتواند از آن محدودها در جهت اکتشاف و استخراج استفاده کند، اما در این طرح برخی از شرکت‌ها کم لطف بودند و پس از چندین سال همچنان نتیجه فعالیت‌های خود را ارایه نداده‌اند. در استان اصفهان هفت پهنه معدنی به شرکت‌ها واگذار شده است، به این معنی که حدود نصف مساحت معدنی استان در اختیار شرکت‌ها است.
مبصر خاطرنشان کرد: متاسفانه این موضوع باعث شده است که فعالیت‌های اکتشافی کند پیش رود و در این قضیه سازمان نظام مهندسی نیز ضربه می‌خورد، چراکه قرارداد اکتشافی برای دارندگان پروانه اشتغال در رسته پی جویی و اکتشاف منعقد نمی‌شود. تعامل بسیار مناسبی میان سازمان نظام مهندسی معدن و سازمان صنعت، معدن و تجارت در استان اصفهان وجود دارد.
30 درصد معادن استان غیرفعال هستند
رییس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان به معادن غیرفعال استان اشاره و خاطرنشان کرد: شرایط اقتصادی در یکی دو سال گذشته، باعث شد تا معدن داران به ویژه آن دسته از معدن داران که در بحث صادرات حضور داشتند، از نظر مالی ضعیف شوند. عدم حضور در بازارهای صادراتی و فروش محصولات باعث شد تا برخی معدن داران نتوانند هزینه‌های خود را تامین کنند و در نهایت منجر به تعطیلی معادن شد.
مبصر با بیان اینکه بیش از 30 درصد معادن استان اصفهان غیرفعال هستند، اظهار کرد: دوران شکوفایی صادرات محصولات معدنی استان در دهه 80 بوده است و در دهه 90 با چالش بسیار جدی مواجه شد. صادرات سنگ‌های باکیفیت از استان اصفهان به دلیل رکود اقتصادی نسبت به 10 سال گذشته افت پیدا کرده است.
وی، مطرح‌ترین بازار برای معادن به خصوص معادن سنگ‌های تزیینی را بازار داخلی دانست و تاکید کرد: سنگ‌های تزیینی بازار خارجی آن چنانی ندارند به طوری که در سال گذشته حدود 800 هزار تن صادرات سنگ تزیینی وجود داشته که حدود 500 هزار تن آن به صورت کوپ صادر شده است و سود صادرات سنگ به صورت کوپ خیلی کمتر از سود صادرات سنگ به صورت فرآوری شده است. منتها تکنولوژی کشور باید به حدی برسد که بتوانیم با کشورهای صاحب علم معدنی رقابت کنیم.
رییس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان گفت: رتبه ایران در میان کشورهای صادرکننده مواد معدنی بالا نیست و این جای تاسف دارد. کشوری مانند ترکیه که یک دهم کشور ایران نیز معدن ندارد، از لحاظ صادرات مواد معدنی از ایران بالاتر است.
مبصر پیرامون خام فروشی مواد معدنی با بیان اینکه نظر من مخالف نظر غالب درباره این قضیه است، گفت: به نظرم اگر سنگ از دل کوه استخراج شود و بدون هیچ گونه فرآوری صادر شود، خام فروشی محسوب می‌شود، اما اگر یک سنگ استخراج و به صورت شش وجهی برش داده شود (کوبیک شود) و این گونه صادر شود، خام فروشی نیست.
10 درصد سنگبری‌های استان به روز هستند
وی به به روز نبودن و فرسوده بودن ماشین آلات مورد استفاده در صنایع فرآوری محصولات معدنی اشاره و اظهار کرد: برای برون رفت از مساله خام فروشی باید ماشین آلات طوری تجهیز شوند که منطبق با سفارش‌های واقعی باشد. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که اگر سنگ کوبیک شده به کارخانه سنگبری برده شود و در کارخانه نتوان ضخامت‌های یکسان و استاندارد ایجاد کرد و سنگ به این صورت صادر شود ضرر بیشتری خواهد داشت یا اگر سنگ به صورت خام صادر شود؟
رییس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان تصریح کرد: حدود هزار و 600 کارخانه سنگبری در استان اصفهان وجود دارد که حدود 10 درصد از این تعداد منطبق با تکنولوژی‌های روز دنیا فعالیت می‌کنند.
مبصر به فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش معدن اشاره کرد و ادامه داد: در شرق استان اصفهان از لحاظ زمین شناسی دو کمپلکس انارک و جندق قرار دارد. منطقه عباس آباد هم که مملو از معادن فلزی است در منطقه شرق قرار دارد، اما از سال 84 ارتقای محیط زیستی پیدا کرده است. وی افزود: پرسشی که در حال حاضر مطرح می‌شود این است که منطقه عباس آباد در زمانی که تحت نظر سازمان محیط زیست بود با زمان پیش از آن چه تفاوتی کرده است؟ به نظر می‌رسد برخی از مناطق بدون هیچ دلیلی به منطقه حفاظت شده محیط زیست تبدیل شده‌اند یا اگر مستنداتی وجود دارد، باید اطلاع رسانی شود.
رییس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان ادامه داد: به دلیل کمبود آب در مناطق انارک، جندق و منطقه خور و بیابانک مردم بیشتر به سمت معدن گرایش پیدا کرده‌اند. متاسفانه برخی از مناطق که معدن خیز بوده، به دلیل ارتقا به مناطق محافظت شده محیط زیست، نمی‌توان فعالیتی را در آن انجام داد.
مبصر اضافه کرد: در صورتی که آن مناطق جهت اکتشاف معدن آزاد شوند، این موضوع می‌تواند سهم بسیار زیادی در جهت اشتغالزایی و رفع معضل بیکاری داشته باشد، چراکه در این مناطق از لحاظ معدنی پتانسیل بالایی وجود دارد. وی بر احترام متقابل محیط زیست و معدنکار تاکید کرد و گفت: معدنکاران برای هرگونه فعالیتی از محیط زیست استعلام می‌گیرند. نباید به قیمت حذف اشتغال و حذف سرمایه جلوی فعالیت معدن کاران را گرفت.
رییس سازمان نظام مهندسی معدن استان اصفهان خاطرنشان کرد: اگر معدنکاری متعهد شود که کنترل شده فعالیت کند و متعهد شود که تمام موارد و الزامات زیست محیطی را رعایت کند، چه ایرادی دارد که کار کند؟ اگر معدنکاری پس از استخراج مواد معدنی بخواهد آن منطقه را احیا کند، چرا اداره منابع طبیعی جلوی این عمل را می‌گیرد و با آن مخالفت می‌کند؟
مبصر با طرح این پرسش که چه میزان معدان دار اشتغال ایجاد می‌کند و چه مقدار محیط زیست، گفت: بسیاری از معدن داران هزینه و درآمدشان در خط برابر قرار دارد و به همان میزان که خرج می‌کنند، درآمد به دست می‌آورند. این افراد تنها به عشق استخراج سنگ و ایجاد اشتغال به فعالیت خود ادامه می‌دهند. وی اضافه کرد: تنها برخی از معدن داران که کیفیت مواد معدنی بالایی دارند و توان اقتصادی خودشان بالا است، سود بیشتر از سرمایه دارند و پیشرفت می‌کنند.