اگر تئاتر اصفهان زمانی در دنیا شهره شد به دلیل حضور سرمایه گذاران و همدلی آنان با اهالی هنر بود و امروز برای بهبود شرایط نابسامان تئاتر، بایستی سرمایه گذاران باز هم به کمک تئاتر بشتابند.
ناصر کوشان نویسنده و کارگردان تئاتر با اشاره به اینکه اولین تئاترهای تماشاخانه ای در اصفهان با حمایت کلیسا توسط ارامنه آغاز شد، گفت: هر چند این نمایش ها با حمایت کلیسا شروع شد اما کم کم به خودکفایی رسید و نزدیک به 100 نمایش از ارامنه در اصفهان به روی صحنه رفت و با اقبال گسترده مردمی رو به رو شد.
وی با بیان اینکه تا قبل از اینکه ارامنه دست به کار تئاتر شوند، تئاتر در اصفهان به صورت «تخت حوضی» و اجرا در عروسی ها انجام می شد، گفت: اجرای نمایش های ارامنه جرقه ای بود برای شروع نمایش های تماشاخانه ای در اصفهان و این موضوع باعث شد تا اولین تماشاخانه اصفهان به نام «المپ» در خیابان چهارباغ توسط یک سرمایه گذار به نام مهدی روشن ضمیر(معروف به کارگری) تاسیس و پیوند بین هنر تئاتر و سرمایه گذار برقرار شد. این پیوند باعث شد که تئاتری اصفهان در آن سال ها شکل حرفه ای تری به خود بگیرد.
کوشان افزود: پس از تشکیل پیوند اولیه بین سرمایه گذار و تئاتر، سرمایه گذار دیگری به نام علی صدری از چهره های شاخص تئاتر اصفهان دعوت به همکاری می کند. علت این موضوع درآمد زایی تئاتر در تماشاخانه المپ بوده است که در نهایت به تشکیل تماشاخانه دیگری به نام تماشاخانه سپاهان منجر می شود. وی به تبلیغات در تئاتر های اصفهان نیز گوشه ای زد و گفت: برای اطلاع رسانی نمایش های روی صحنه، با نصب یک پلاکارد به دوچرخه سواران جوان و دور زدن آن ها در خیابان های اصلی شهر تبلیغات صورت می گرفت. متاسفانه امروز علی رغم وجود ابزارهای مختلف اطلاع رسانی هیچ کدام در خدمت تئاتر نیستند. صدا و سیما هیچ تبلیغی برای تئاتر ندارد. رسانه ها نیز برای تبلیغ تئاتر کم کاری می کنند.

اصفهان شهر تئاترهای سفارشی
این کارگردان تئاتر با تاکید بر اینکه امروز در اصفهان، تئاتر حرفه ای ندایم و در حال اجرای تئاترهای حمایتی و سفارشی هستیم، اظهار داشت: تماشاخانه اصفهان و تماشاخانه سپاهان دو رقیب فرهنگی برای هم بودند و فروش بلیت داشتند اما چون این صحنه متعلق به مردم بود، خود مردم انتخاب می کردند که به کدام تماشاخانه بروند و از طرفی هر تماشاخانه به دنبال افزایش کیفیت هنری کارش بود تا بتواند به درآمدزایی بیشتری هم دست پیدا کند.
وی با بیان اینکه تئاتر فعلی نه تنها سرمایه گذار ندارد بلکه گیشه هم ندارد، گفت: تئاترها در مکان هایی اجرا می شود که در اختیار شهرداری و سایر ارگان هاست و تماشاگر این تئاترها تماشاگرانی هستند که مد نظر آن ارگان ها هستند و در واقع تئاتر برای مردم نداریم.
نویسنده تاریخ تئاتر اصفهان به حضور سرمایه گذاران در تئاترهای قدیم اصفهان اشاره کرد و اظهار داشت: سرمایه گذارانی که وارد تئاتر شده اند از شعور فرهنگی بالای برخوردار بوده اند و امروز نیز نیاز برای رشد و بالیدن به سرمایه گذاران صاحب خرد و اندیشه هستیم.
کوشان با تاکید بر اینکه تئاتر روح معنوی انسان را آرامش می دهد و متعالی می کند در حالی که ورزش فقط جسم را به شعف در می آورد، گفت: برای تئاتر باید بستر سازی کرد تا از یک طرف سرمایه گذار بداند که می شود در تئاتر هم سرمایه گذاری کرد و از طرف دیگر مردم هم باید به طور مداوم به تماشای نمایش بنشینند تا به کمک های فرهنگی این هنر به جامعه پی ببرند و متوجه تاثیر تئاتر در روح و روان جامعه باشند.وی تصریح کرد: گروه های تئاتری نیاز به تهیه کننده و مدیر برنامه ریزی دارند و بایستی بازاریابی مناسب فرهنگی برای تئاتر صورت پذیرد و جذب سرمایه گذاران به تئاتر انجام شود. با ورود سرمایه گذاران به تئاتر، تماشاخانه های اصفهان رونق و توسعه خواهند یافت تا بار دیگر آوازه تئاتر اصفهان، پای گردشگران داخلی و خارجی را باز کرده و آنموقع است که ما می توانیم به گردشگر تئاتر نیز فکر کنیم.
کوشان با تاکید بر اینکه تئاتر حرفه ای اولین چیزی که نیاز دارد تماشاخانه و تئاتر شهر است و ما در اصفهان هیچ کدام را نداریم، گفت: من با تجربه چند دهه خود در هنر تئاتر تنها به دلیل نبود تماشاخانه نمایش نامه های زیادی را در پستوی خانه گذاشته ام و حاضر به اجرای آن ها نیستم. در اصفهان اصلا تماشاخانه نداریم، خوب مردم برای تماشای تئاتر به کجا باید بروند؟ کارگزاران فرهنگی به فکر تاسیس تماشاخانه باشند. در اطراف اصفهان این همه شهر و شهرستان هست اما خبری از تماشاخانه نیست یعنی اینکه مسئولین فرهنگی، تئاتر را جزء نیاز مردم ما نمی دانند.
وی با اشاره به اینکه از سویی دیگر گروه های تئاتری باید خود را مهیای تئاترهایی بکنند که مردم راضی باشند، اظهار داشت: همانطور که خیرین مسجد و حسینیه می سازند، باید ایجاد علاقه کرد تا در ساخت تماشاخانه ها نیز ورود پیدا کنند. اگر کارخانه های بزرگ اصفهان بخشی از درآمد خود را صرف ساخت مجتمع های فرهنگی کنند چه ایرادی دارد؟
نویسنده کتاب تاریخ تئاتر اصفهان با اشاره به اینکه برای سرمایه گذاران، تئاتر مطرح نیست و دلیل این موضع آنان قطع پیوند بین تئاتر و سرمایه گذاران است، گفت: اهالی تئاتر بستری فراهم کنند که سرمایه گذاران را دعوت کنند و آن ها را با کمک هایی که می تواند این هنر به جامعه داشته باشد آشنا کنند. اگر جذابیت تئاتر را سرمایه گذاران ببینند به طور یقین از آن حمایت خواهند کرد. امروز ما شاهد اعمال نفوذ شهرداری ها در سوژه های تئاتری هستیم که این سوژه ها فقط در تالارهای وابسته به خودش قابل اجراست. تئاتر مردمی کنار رفته است. تئاتر سلیقه ای موجب شکست خواهد شد. این هنر مردمی باید برای مردم باشد.

سرمایه گذاران دست تئاتری ها را بگیرند
وی در ادامه با اشاره به اینکه صحنه تئاتر یک جهان است که این جهان را نمی شود در هر مکانی به وجود آورد، تصریح کرد: در شرایطی که سالن های تئاتری مثل تالار هنر به دنبال کارهای سفارشی خودشان هستند و تالار فرشچیان نیز اجازه اجرا نمی دهد، بچه های تئاتری مجبورند برای اجرای تئاتر رو به کافه ها بیاورند. مسلم است که شرایط کافه نمی شود جهان تئاتر که در صحنه پدیدار است را به وجود آورد.
ناصر کوشان با انتقاد از وضعیت آمفی تئاتر مجتمع فرهنگی هنری فرشچیان گفت: این مکان به حسینیه فرشچیان تبدیل شده است و این در حالی است که برای فعالیت های مذهبی به اندازه کافی جا و مکان داریم.
کوشان در پایان با بیان اینکه قبل از انقلاب در شهرهای اصفهان و تهران به هیچ عنوان رکود تئاتری نداشته ایم، گفت: پیش از انقلاب شهرهای رشت، مشهد، تبریز، کرمانشاه، شیراز، تهران و اصفهان در تئاتر موفق بودند اما هیچ کجا مثل اصفهان پر رونق نبود و تئاتر سنتی ما در دنیا شهرت داشت و گردشگران ایرانی و خارجی با سفر به اصفهان به پای تئاتر ارحام می نشستند.
مرتضی علی اکبری