گرچه طی سال 2023 مجموع تجارت این کشور کاهش پنج درصدی نسبت به سال 2022 دارد اما رقم تجارت این کشور یک سر و گردن بالاتر از قبل شیوع کروناست. اقتصاددانان می‌گویند مجموعه‌ای از علائم مثبت وجود دارد که نشان می‌دهد دومین اقتصاد بزرگ جهان علی‌رغم منابع متعدد فشارهای داخلی و خارجی، در حال تثبیت رشد اقتصادی است. به گفته آنان، این داده‌ها تصویری جامع از چگونگی غلبه چینی‌ها بر سختی‌ها - از تقاضای ضعیف خارجی تا افزایش تنش‌های ژئوپلیتیکی در طول سال ارائه می‌دهد و توانسته از رکود سه ماهه سوم سال 2023 به سلامت عبور کند. به اعتقاد تحلیلگران، بازار جهانی اعتماد بیشتری نسبت به چشم‌انداز تجاری مثبت چین در سال 2024 دارد؛ چراکه داده‌های باثبات سال گذشته نشان می‌دهد محرک‌های صادرات جدید به رهبری فناوری‌های پیشرفته و انرژی‌های جدید جای پای خود را به دست آورده‌اند و تلاش‌های قاطع تجار چینی برای تنوع بخشیدن به مقاصد صادراتی با موفقیت انجام می‌شود. اقتصاددانان چینی پیش‌بینی کرده‌اند در پشت تجارت پایدار، تولید ناخالص داخلی این کشور در سال جاری به 5.3 تا 5.5 درصد خواهد رسید. آنها خاطرنشان کرده‌اند چین با عبور از رقابت منفی آمریکا و کشورهای غربی آماده است جایگاه خود را به‌عنوان برترین کشور تجاری جهان برای هفت سال متوالی حفظ کند و نقش این کشور در زنجیره تامین جهانی به وضعیت بی‌نظیری خواهد رسید و آن را به ستون فقرات غیرقابل جایگزینی اقتصاد جهانی تبدیل خواهد کرد.
تجارت 6 هزار میلیارد دلاری چین
براساس داده‌های گمرک چین، حجم تجارت این کشور در سال 2023 حدود 5 هزار و 937 میلیارد دلار بوده که از این مقدار حدود 3 هزار و 380 میلیارد دلار صادرات این کشور و 2 هزار و 557 میلیارد دلار نیز واردات چینی‌ها بوده است. طی سال 2023 مجموع تجارت این کشور کاهش 5 درصدی نسبت به سال 2023 داشته و این میزان برای صادرات 4.6 درصد کاهش و برای واردات نیز 5 درصد بوده است. با وجود کاهش 5 درصدی صادرات چین در سال 2023، اما هنوز رقم سال 2023 پس از سال 2022 رکورددار صادرات چینی‌هاست، به طوری‌که تا قبل از آن بالاترین صادرات مربوط به سال 2021 با 3 هزار و 364 میلیارد دلار و در سال‌های 2020 و 2019 و قبل از آن نیز بالاترین مقدار حدود 2 هزار و 591 میلیارد دلار در سال 2020 و 2 هزار و 499 میلیارد دلار در سال 2019 بوده است. آمارها نشان می‌دهد پس از شیوع کرونا حجم صادرات این کشور رشد قابل توجهی داشته و تغییرات آن چشمگیر بوده است.
در بخش واردات نیز، حجم واردات این کشور در سال 2023 درحالی به 2 هزار و 557 میلیارد دلار رسیده که این مقدار در سال‌های 2022 و 2021 به ترتیب 2716 و 2688 میلیارد دلار بوده است. همچون صادرات، گرچه واردات چین در دو سال اخیر کاهش داشته اما همچنان پس از سال 2022 و 2021 با اختلاف قابل‌توجهی نسبت به سال‌های قبل از خود بالاترین مقدار واردات این کشور است. بررسی روند صادرات این کشور با رشد عجیب 7.7 برابری از 438 میلیارد دلا در سال 2003 به 3380 میلیارد دلار در سال 2023 رسیده است. در همین مدت واردات چین نیز با رشد 6.2 برابری از 413 میلیارد دلار به 2557 میلیارد دلار رسیده است.
50 درصد تجارت چینی‌ها با آسیا
داده‌های قابل تامل دیگر از تجارت چین در سال 2023 مربوط به توزیع جغرافیایی تجارت این کشور برحسب قاره‌هاست. طبق گزارش گمرک چین، از صادرات 3 هزار و 380 میلیارد دلاری این کشور در سال گذشته حدود 48 درصد آن با کشورهای آسیایی و بخش چشمگیر آن با همسایگان آسیای شرقی است. 21 درصد با اروپا (مجموع اعضای اتحادیه و سایر کشورها)، 16 درصد با کشورهای آمریکای شمالی، 7.3 درصد با آمریکای لاتین، 5.1 درصد با کشورهای آفریقایی و درنهایت 2.6 درصد نیز با کشورهای اقیانوسیه بوده است.
در بخش واردات نیز از واردات 2 هزار و و 557 میلیارد دلاری این کشور در سال 2023 حدود 52 درصد از آن با کشورهای آسیایی، 19.5 درصد با اروپا، 9.5 درصد با کشورهای آمریکای لاتین، 8.2 درصد با آمریکای شمالی، 6.8 درصد با اقیانوسیه و 4.3 درصد نیز با آفریقا بوده است.
تجارت 800 میلیارد دلاری با اتحادیه
داده‌های گمرک چین نشان می‌دهد در سال 2023 بالاترین مقدار مبادلات تجاری بین چینی‌ها با سایر کشورها و مناطق با 783 میلیارد دلار مربوط به تجارت با اتحادیه اروپاست. این داده‌ها نشان می‌دهد در سال 2003 یعنی حدود 20 سال قبل حجم تجارت چین با اتحادیه اروپا حدود 120 میلیارد دلار بوده که با رشد 6.5 برابری به 783 میلیارد دلار سال گذشته رسیده است.
طبق داده‌های گمرک چین، در سال گذشته از مجموع تجارت دوجانبه 783 میلیارد دلار چین و اتحادیه اروپا، 501 میلیارد دلار مربوط به واردات اتحادیه از چین و 282 میلیارد دلار مربوط به واردات چینی‌ها از 27 عضو اتحادیه اروپا است. داده‌ها نشان می‌دهد طی 20 سال اخیر صادرات چین به اتحادیه رشد 7.3 برابری و واردات این کشور از اتحادیه رشد 5.5 برابری داشته است. ماحصل این اتفاق، تراز مثبت نزدیک به 220 میلیارد دلار این کشور با اتحادیه اروپا طی سال 2023 است.
ایران سی‌وهشتمین شریک تجاری چین
نگاهی به داده‌های تجارت خارجی چین در سال 2023 نشان می‌دهد بالاترین مقدار مبادلات تجاری بین چینی‌ها با کشورها و مناطق مربوط به تجارت این کشور با اتحادیه اروپاست. براساس این داده‌ها، طی سال گذشته میلادی حجم تجارت چین با اتحادیه اروپا به 783 میلیارد دلار رسیده است.
آمریکا با 664 میلیارد دلار دوم، ژاپن با 318 میلیارد دلار سوم، کره جنوبی با 311 میلیارد دلار چهارم، هنگ‌کنگ با 288 میلیارد دلار پنجم، و کشورهای تایوان با 268، روسیه با 240، ویتنام با 230، استرالیا با 229 و آلمان با 207 میلیارد دلار در رتبه‌های ششم تا دهم قرار دارند.
در این لیست ایران با تجارت نزدیک به 32 میلیارد دلاری (معادل ماه‌های میلادی آمارهای گمرک ایران)، در رتبه 38 قرار دارد. براساس این داده‌ها، در بین همسایگان کشورمان و برخی از کشورهای منطقه، روسیه با تجارت 240 میلیارد دلاری رتبه 7 را داشته، عربستان‌سعودی با 107 میلیارد دلار و رتبه 18، امارات با 95 میلیارد دلار در رتبه 22، عراق با 50 میلیارد دلار در رتبه 30، ترکیه با 43 میلیارد دلار در رتبه 32، عمان با 35 میلیارد دلار در رتبه 37، قطر با 25 میلیارد دلار در رتبه 39، رژیم‌صهیونیستی، کویت با 22 میلیارد دلار در رتبه 44، پاکستان با 21 و مصر با 16 میلیارد دلار در رتبه‌های 49 و 56 قرار دارند.
تجارت 660 میلیارد دلاری با آمریکا
داده‌های گمرک چین نشان می‌دهد دومین شریک تجاری بزرگ چینی‌ها در سال 2023 پس از اتحادیه اروپا، آمریکا بوده که حجم تجارت دو کشور طی سال گذشته به 664 میلیارد دلار رسیده است. این مقدار کاهش جزئی داشته و در سال 2022 حدود 690 میلیارد دلار بوده است. طبق این داده‌ها، از رقم 664 میلیارد دلاری تجارت دو کشور، 164 میلیارد دلار آن مربوط به واردات چین از آمریکا و 500 میلیارد دلار نیز مربوط به صادرات چین به آمریکاست. داده‌های گمرک چین بیانگر این موضوع است که طی 20 سال اخیر حجم تجارت دو کشور 5 برابر شده، به‌طوری‌که در سال 2003 حجم تجارت دو کشور حدود 116 میلیارد دلار بوده که از این مقدار 16 میلیارد دلار مربوط به واردات چین از آمریکا و 100 میلیارد دلار نیز مربوط به صادرات چین به این کشور بوده است. درمجموع، تراز تجاری چین با آمریکا همچون اتحادیه اروپا همواره به نفع چینی‌ها بوده است. تراز تجاری مثبت و نسبتا بالای چین موضوعی است که پس از شروع جنگ اوکراین «جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در سخنانی گفت: «رونق اتحادیه اروپا مبتنی‌بر انرژی ارزان از روسیه و بازارهای چین بوده است و در حال حاضر این اتحادیه باید به دنبال منابع انرژی در داخل اروپا و بازسازی اقتصاد خود باشد.» به گفته مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، شکوفایی این اتحادیه از گذشته مبتنی‌بر انرژی [روسیه] و بازار [چین] بوده و امروز ما باید تا آنجا که می‌توانیم راه‌های جدیدی برای تامین انرژی از داخل اتحادیه اروپا پیدا کنیم، زیرا نباید یک وابستگی را با وابستگی به جای دیگری تغییر دهیم، بلکه بهترین انرژی، انرژی است که در خانه خودمان(اتحادیه اروپا) تامین شود. وی در ادامه می‌گوید، اتحادیه اروپا مدت‌هاست برای صادرات و واردات، انتقال فناوری، سرمایه‌گذاری و خرید کالاهای ارزان به بازار چین متکی بوده است. نیروی کار ارزان چینی در کنار بانک‌های مرکزی اروپا با هم در مهار رشد تورم نقش داشته اما امروزه دسترسی به چین روزبه‌روز دشوارتر می‌شود و این مشکلات سیاسی ایجاد خواهد کرد.
تجارت 240 میلیاردی چین با روسیه
ازجمله مهم‌ترین تحولات در تجارت خارجی چینی‌ها، اضافه شدن روسیه به یکی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری این کشور است، به‌طوری‌که حجم تجارت دو کشور در سال 2023 به 240 میلیارد دلار رسیده که از این رقم حدود 11 میلیارد دلار مربوط به صادرات چین به روسیه و 129 میلیارد دلار نیز مربوط به واردات این کشور از روس‌هاست. طبق این داده‌ها، مجموع تجارت چین و روسیه طی سال گذشته رشد 26 درصدی، صادرات به روسیه رشد 47 درصدی و واردات از روسیه نیز رشد 13 درصدی داشته است. این داده‌ها نشان می‌دهد از سال 2020 تا 2023 تجارت دو کشور با رشد 2.2 برابری از 108 به 240 میلیارد دلار رسیده است. همچنین طبق داده‌های گمرک چین، طی 20 سال اخیر حجم تجارت دو کشور با رشد 21 برابری از 12 میلیارد دلار در سال 2003 به 240 میلیارد دلار در سال 2023 رسیده است. آنطور که آمارها نشان می‌دهد بالاترین رشد تجارت دو کشور عمدتا ناشی از شروع تحریم‌های اتحادیه اروپا و آمریکا علیه روسیه پس از جنگ سال 2014 روسیه و اوکراین بوده و اوج رشد تجارت دو کشور مربوط به جنگ اخیر روسیه و اوکراین بوده است. فارغ از اینکه تغییرات ژئوپلیتیک اخیر که پس از جنگ روسیه و اوکراین و پس از جنگ کریدورها رخ داده به نفع چین باشد یا به ضرر این کشور، ملموس‌ترین تحولات سال‌های اخیر افزایش دسترسی چین به انرژی ارزان‌تر روسیه و محرومیت هرچه بیشتر اتحادیه اروپا از این نعمت خدادادی بوده است.