بازار مه‌آلود برای استارت‌آپ‌ها
وزارت میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری اجازه صدور مجوز برای استارت‌آپ‌ها را ندارد. همین ممنوعیت در عمل به رهاشدن این شاخه تازه شکل‌گرفته اما با ظرفیت ارزآوری بالا در بازار گردشگری منجر شده به‌طوری‌که هیچ چارچوب یا فرمول مشخص قابل ارائه از سمت دولت برای این منظور وجود ندارد و هیچ راهنمایی هم به آنها برای شناسایی دروازه ورود صورت نمی‌گیرد. این در حالی است که متولی گردشگری حساب ویژه‌ای روی گردشگری مجازی برای جذب توریست باز کرده است اما چه استارت‌آپ‌های موجود در این بازار و چه متقاضیان جدید، از نبود سازوکار مشخص برای فعالیت، رنج می‌برند. برخی استارت‌آپ‌های فعال در بازار گردشگری، بیش از ۵ مجوز از مراجع مختلف دریافت کرده‌اند و هر لحظه منتظر اعلام یک اخطار دیگر از نهادهای دولتی یا نظارتی هستند تا بلافاصله برای افزایش تعداد مجوزهای دریافتی اقدام کنند. این مدل کار از نگاه استارت‌آپ‌ها، ضد فعالیت استارت‌آپی که «کار در ساده‌ترین شکل ممکن است»، محسوب می‌شود. دنیای امروز «عصر ارتباطات» نام گرفته و از حالت سنتی به مجازی کوچ کرده؛ این تغییر در نحوه زندگی بر مشاغل نیز تاثیراتی داشته است، به‌طوری‌که امروزه می‌توان شغل‌های بی‌شماری را یافت که نحوه ارائه خدمات در آنها کاملا با نحوه سنتی آن مطابقت ندارد.
طی سال‌های اخیر نیز حوزه گردشگری رنگ و بویی تازه به خود گرفته به‌طوری‌که با استفاده از کمترین سرمایه‌گذاری و با استفاده از فضای مجازی افراد می‌توانند کسب‌و‌کارهای گردشگری جدیدی برای خود راه‌اندازی کنند. «استارت‌آپ گردشگری» به ارائه خدمات در حوزه گردشگری به شکل و نحوه‌ای متفاوت و جدید گفته می‌شود. در واقع در استارت‌آپ گردشگری باید شرایط به شکلی باشد که یک جوان با کمترین سرمایه و راهکارهای جدید بتواند در حوزه گردشگری فعالیت کرده و کسب درآمد کند. استارت‌آپ‌های گردشگری عمدتا بر سرمایه فکری و ایده سرمایه‌گذاران استوار است و سهم سرمایه نقدی در آن نسبت به کسب‌و‌کارهای سنتی این حوزه بسیار کم است. در استارت‌آپ‌های گردشگری از شتاب‌دهنده‌ها-مجموعه‌ای که دانش و فضای مورد نیاز را تا ۶ ماه در اختیار افراد قرار می‌دهد، موفقیت اولیه به سود دست یافته و توان جذب سرمایه‌گذار را داشته باشند- استفاده می‌شود. شتاب‌دهنده‌ها طبق استاندارد حدود ۴۰ میلیون تومان سرمایه در اختیار متقاضیانی که طرحی ارائه کرده‌اند قرار می‌دهند در مقابل ۱۰ درصد سهام آنها را نیز تصاحب می‌کنند.
این مرکز از افراد متخصصی تشکیل شده است که با چشم‌پوشی از نوع و میزان تحصیلاتشان در این حرفه فعالیت داشته‌اند و با راهکارهایی که ارائه می‌دهند می‌توانند مشکلات افراد تازه‌وارد در این حوزه را حل کنند. در حال حاضر در کشور استارت‌آپ گردشگری در مقیاس آنچه در کشورهای توسعه یافته فعال هستند وجود ندارد؛ زیرا در سایر کشورها این گروه از کسب‌و‌کارهای گردشگری (استارت‌آپ) به توریست‌ها خدمات چندمنظوره همچون رفتن به مکان‌های دیدنی، معرفی اقامتگاه‌های مختلف، کرایه ماشین شخصی و سایر کارها برای تامین نیاز گردشگران ارائه می‌دهند. در‌صورتی‌که در ایران تنها به یکی از بخش‌ها همانند فروش بلیت، کرایه ماشین، برگزاری تور و... می‌پردازند. در حال حاضر افرادی که قصد فعالیت در حوزه استارت‌آپ گردشگری را دارند باید از چند ارگان یا مرجع مختلف همانند سازمان هواپیمایی، سازمان تجارت الکترونیک و اتحادیه فضای مجازی مجوز دریافت کنند.
ولی تیموری معاون گردشگری وزارتخانه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز درخصوص مجوز گردشگری مجازی به «دنیای‌اقتصاد» گفت: از سال ۹۴ به مدت یک سال سازمان میراث فرهنگی که در حال حاضر به وزارتخانه تبدیل شده طبق اختیاراتی که داشت به حدود ۴۰ استارت‌آپ در حوزه گردشگری مجوز داد، اما در پی اعتراض «مرکز توسعه تجارت الکترونیک» این اختیار از ما سلب شد و سایر نهادها به این فعالیت مجوز اعطا کردند. وی افزود: به‌تازگی مجددا سعی کردیم اعطای مجوز به فعالیت‌های استارت‌آپ‌های گردشگری و گردشگران مجازی در حوزه مجازی را به وزارتخانه میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری واگذار کنیم تا با استفاده از آن فعالیت گردشگری در کشور رونق پیدا کند. بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد حداکثر زمانی که ارگان‌های مرتبط برای اعطای مجوز به افراد اعلام کرده‌اند یک ماه بوده؛ در‌صورتی‌که افرادی که به دریافت مجوز اقدام کرده‌اند بیش از دو سال زمان برای دریافت مجوز خود صرف کرده‌اند.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد» فعالان استارت‌آپی علاوه‌بر اعطای مجوز با زمانی طولانی با چهار مشکل دیگر نیز مواجه هستند. یکی از این مشکلات قوانین قدیمی به‌روز‌نشده‌ای است که برای گرفتن مجوز در نظر گرفته شده؛ مهم‌ترین این قوانین داشتن یک دفتر اداری ۶۰ متری و حداقل دو کارمند است که با توجه به زمان طولانی اعطای مجوزها حداقل یک یا دو سال این دفتر کار و کارمندان بیکار هستند و همین امر برای سرمایه‌گذاران هزینه‌بر است. علاوه‌بر آن تداخل اداری که بین سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف همچون وزارتخانه میراث فرهنگی، سازمان هواپیمایی، سازمان تجارت الکترونیک و اتحادیه فضای مجازی وجود دارد موجب شده هر روز یک ارگان از متقاضیان راه‌اندازی فعالیت‌های استارت‌آپی در حوزه گردشگری درخواست مجوز کند.
همچنین نبود مکانی که در آن تمامی فعالان استارت‌آپ گردشگری با هم دیدار کنند و تجربیات خود را به اشتراک بگذارند و نبود مکانی برای آموزش به سرمایه‌گذاران از دیگر مشکلات است که دولت می‌تواند بستر شتاب‌دهنده را مهیا کند. کارشناسان بازار گردشگری معتقدند: فضای مه‌آلود این بازار برای ورود فعالان استارت‌آپی، یک سم برای آینده بازار گردشگری مجازی است. این هشدار از این بابت مطرح می‌شود که استارت‌آپ‌ها عمدتا توسط جوانان شکل می‌گیرد و چون ظرفیت تحمل موانع برای این گروه سنی محدود است در نتیجه، چالش در نقطه ورود باعث سرخوردگی و انصراف آنی متقاضیان سرمایه‌گذاری در حوزه استارت‌آپ گردشگری می‌شود. بدتر از این حالت می‌تواند تقویت زمینه ارائه خدمات مجازی در فضای زیرزمینی باشد که در این صورت کیفیت ارائه خدمات تنزل پیدا می‌کند.