شیرین مستغاثی: فریدون اله‌یاری مدیر اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان درخصوص ثبت تالاب گاوخونی در فهرست میراث ملی می گوید: « متاسفانه تالاب گاوخونی هنوز به عنوان میراث طبیعی ثبت ملی نشده است اما این ارزش را دارد که جزوی از فهرست میراث ملی قرار گیرد که موضوع ثبت آن در فهرست میراث طبیعی جزو دستور کار ما قرار گرفته است».
وی با بیان اینکه تالاب گاوخونی یکی از ظرفیت های بزرگ طبیعی کشور است، می افزاید: « موقعیت جغرافیایی این تالاب در فلات مرکزی ایران است که منابع و ظرفیت آبی در این منطقه محدود است بنابراین به لحاظ موقعیت خاص جغرافیایی، وجود این تالاب شاید به اندازه زاینده رود ارزش و اهمیت دارد؛ در واقع اهمیتی که تالاب گاوخونی و مسئله وجود آب در این تالاب دارد برای شهر اصفهان، استان اصفهان و شاید فلات مرکزی حیاتی باشد».
اله‌یاری می گوید: «تالاب گاوخونی به لحاظ داشتن زیبایی ها و جاذبه های گردشگری، از نظر مباحث زیست محیطی و کانون هایی که موجب حرکت ریزگردها به سمت اصفهان است نیز دارای اهمیت ویژه است، اما از منظر گردشگری که حوزه ماموریتی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است باید اشاره کرد که ما در سال های گذشته به حوزه گردشگری طبیعی توجه زیادی داشتیم و به همین اعتبار هم گردشگری روستایی در استان اصفهان گسترش قابل ملاحظه ای را داشته و امروز استان اصفهان در بحث اقامتگاه های بوم گردی رتبه اول کشوری را دارد که نشان دهنده فعال شدن جاذبه های طبیعی و گردشگری در این استان است.»
مدیر اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ادامه می دهد: «خوشبختانه منطقه شرق اصفهان در جریان موضوع گردشگری طبیعی معطوف به کویر قرار گرفته و احیای تالاب گاوخونی و پایدار بودن این تالاب می تواند انقلاب و تحولی را در گردشگری شرق اصفهان ایجاد کند، یعنی حرکت کنونی را پرشتاب کند و تحول بزرگ و بنیادین را ایجاد کند و این ظرفیت بسیار مهمی است.»
وی تاکید می کند: « ثبت ملی تالاب گاوخونی در دستور کار اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قرار دارد و امیدواریم با بهبود وضعیت آبی استان و احیا شدن این تالاب بتوانیم آن را در بحث میراث طبیعی به ثبت برسانیم که بعد از آن تالاب گاوخونی می تواند در برنامه جامع گردشگری استان اصفهان به عنوان یک ظرفیت و جاذبه مهم اهمیت ویژه ای داشته باشد.»
یک بحران ملی...
سید رحمان دانیالی مدیر اداره کل پیشین محیط زیست استان اصفهان نیز معتقد است: « تالاب گاوخونی به دلیل عدم تخصیص حق آبه اوضاع خوبی ندارد و مطالعات ما می گوید که اگر همین روند ادامه پیدا کد، اوضاع بدتری خواهد داشت و این با صدای رسا خدمت دستگاه های اجرایی استان مطرح شده و با مکاتبات صورت گرفته، تبعات آن را اعلام کرده ایم که امیدواریم شنیده شود و وزارت نیرو حق آبه تالاب که قانوناً بعد از شرب اولویت دوم است را ببینند و بعد از آن به سراغ بقیه موارد بروند».
وی ادامه می دهد: «ما نتایج پژوهش های خود را طی یکی دو نامه محرنامه اعلام کردیم و من در جلسه ای که رئیس کمیسون امنیت ملی جناب آقای فلاحت‌پیشه حضور داشتند دو مورد از آن فاکتورها را اعلام کردم که درصورت ادامه یافتن خشکی تالاب گاوخونی و عدم تخصیص حق آبۀ آن و با توجه به اینکه مدت زیادی ورود فاضلاب ها را داشتیم دامنه گرد و غبارها تا شعاع پانصد کیلومتری کشور را دربر می گیرد و این موضوع فقط بین استان های اصفهان و چهارمحال و بختیاری هم نیست بلکه یک بحران ملی است.» دانیالی تصریح کرد: « جای تاسف دارد که ما به یک تالاب بین المللی کشورمان به اندازه تالاب کشوری هم توجه نمی کنیم.»
یکی از مهم ترین اکوسیستم های طبیعی
ایران غازی دانشیار دانشگاه اصفهان می گوید: «ب سیاری از گردشگران داخلی و به ویژه خارجی‌ها طالب کویر و ازجمله کویرهای ایران هستند. مردم اروپا، کانادا و شمال امریکا و هم‌چنین روسیه که عرض جغرافیایی بالایی دارند و از کویر و بیابان و گرمایی که در ایران وجود دارند بی بهره‌اند، عاشق کویر هستند و بسیاری از شخصیت های بزرگ و علاقمند این کشورها از مناطق کویری ایران و ازجمله تپه های شنی و تالاب گاوخونی اصفهان بازدید کرده اند». وی ادامه می دهد: «تالاب گاوخونی یکی از پربارترین تالاب های بین المللی و یکی از مهم ترین زیستگاه ها و اکوسیستم های طبیعی است که یکی از دلایل این اهمیت، جریان های عجیب مهاجرت انواع پرندگان از عرض های بالا به این منطقه است.»
این پژوهشگر حوزه جغرافیا با بیان اینکه زنده شدن تالاب گاوخونی اهمیت زیادی دارد، تصریح می کند: «این تالاب با وجود بارندگی های اخیر، فعلا مُرده است و به گمان من این مردگانی آن همچنان ادامه خواهد داشت؛ مرده بودن تالاب گاوخونی مسائل زیست محیطی بسیاری برای ساکنین آن منطقه خواهد داشت یعنی از ورزنه که نزدیک ترین روستا به این تالاب است تا اصفهان و بعد از اصفهان و اصولا در استان اصفهان به غیر از مناطق کوهستانی آن بسیار مخرب است.»
غازی می افزاید: «رسوبات تالاب گاوخونی بسیار سمی است چرا که تمام آلاینده های صنایع طی ده‌ها سال به این تالاب رفته و رسوب کرده و الان که خشک است این رسوبات سمی توسط باد به سمت مناطق مسکونی می رود که البته این تنها یک گوشه از تاثیرات مخرب خشک بودن تالاب گاوخونی است درحالی که احیای آن در توسعۀ گردشگری کویر اهمیت بسیاری خواهد داشت».
زمانی نه چندان دور همین که فصل سرما از راه می رسید هزاران پرنده مهاجر از نواحی سرد شمالی خود را به تالاب گاوخونی می رساندند و چشم اندازهای بدیعی در این تالاب رقم می خورد. در فصل های گرم نیز تالاب میزبان پرندگانی بود که از نواحی جنوبی به این ناحیه پرواز می کردند و یکی از جلوه های زیبای بازدید از تالاب گاوخونی همین پرندگان بوده است؛ ضمن اینکه جانورانی مانند قوچ وحشی، گراز، روباه شنی، لاک پشت، افعی، خرگوش، بز، خفاش ها و انواعی دیگر نیز در این تالاب زندگی می کردند و گونه های متفاوت گیاهی مثل علف بوریا، انواع جلبک و درخچه هایی مثل تاغ نیز از دیگر داشته های تالاب گاوخونی بشمار می رفتند؛ اما اکنون زاینده رود که منیع تغذیۀ تالاب گاوخونی است به یک رودخانه فصلی مبدل شده است و تالاب گاوخونی نیز بدون آب روزگار می گذراند حتی بارندگی ها و سیلاب های اخیر تاثیر چندانی بر حیات این تالاب نگذاشته و این موضوعی است که نه تنها اکوسیستم منطقه و حیات گونه های گیاهی و جانوری آن را با تهدید نابودی مواجه ساخته بلکه برای زیست آدمیان نیز خطری جدی ایجاد کرده است؛ درحالی که می توانست جایگاه گردشگرانی باشد که از جاذبه های بدیع آن بهره مند می‌شدند؛ اما اکنون تالاب بین المللی گاوخونی حتی در فهرست میراث ملی نیز جایگاهی ندارد.