تخریب خانه تاریخی نائل
شامگاه چهارشنبه اول آذر سال 1396 بود که خانه تاریخی نائل با قدمت صفوی واقع در کوچه مسجد مصری، محله طوقچی، توسط افراد ناشناس به‌طور کامل تخریب شد. این خانه جزو نخستین خانه‌های تاریخی ایران بود که در سال 1354 به شماره 1102 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. بنا بر گفته کارشناسان، بنایی منحصر به‌فرد بود که مورد توجه پرفسور آرتورپوپ نیز قرار داشت. همچنین طبق گفته "فرهاد نظری" مدیرکل وقت دفتر ثبت آثار تاریخی، قرار بود به‌عنوان یکی از خانه‌های ایرانی در پرونده ثبت جهانی قرار گیرد. تخریب این اثر باعث شد گنجینه آثار و خانه‌های تاریخی ایران دچار نقص شود.
با وجود این همه ارزش، خانه نائل از مدت‌‌ها پیش به‌شکل متروکه رها شده و برخی از بخش‌های آن نیز مورد تخریب قرار گرفته بود. همچنین برخی از اهالی محل به‌همراه فعالین میراث‌فرهنگی اصفهان، از روزها و حتی ماه‌ها پیش از وقوع این حادثه در مورد احتمال تخریب این خانه هشدار داده و مسئولین اداره‌کل میراث‌فرهنگی اصفهان را در جریان گذاشته‌بودند.
درهمین حال "فریدون الهیاری"، مدیرکل میراث‌فرهنگی استان اصفهان چند ساعت پس از تخریب این خانه مدعی شد که فقط بخش دیوار بیرونی این بنا تخریب شده است. او افراد محلی را مسبب این حادثه دانست که به بهانه تعریض خیابان دست به این کار زدند. اما سه روز بعد، زمانیکه طبق گزارش‌های تصویری، مشخص شد، این کار توسط لودر انجام شده است؛ با این ادعا که این کار نمی‌تواند تنها توسط افراد محلی صورت گرفته باشد، و پای نهاد دیگری که احتمالا شهرداری منطقه 3 می‌باشد در میان است، اعلام کرد: "حتی اگر مسئولان شهرداری در این تخریب نقش داشته باشند اداره‌کل میراث‌فرهنگی، اصفهان ذره‌ای کوتاه نخواهد آمد و با عاملان این اتفاق برخورد جدی خواهد کرد. از آنجایی که این بنا ثبتی بوده است طبق قانون، متخلفین مکلف‌اند عین‌به‌عین این بنا را بسازند. ما بدون هیچگونه مسامحه‌ای محکم پای شکایت خود می‌ایستد". اتفاقی که تا امروز رخ نداده است. گزارش‌ها نیز حاکی از آن است که محل این خانه کاملا متروکه، تبدیل به مکانی برای حیوانات ولگرد شده است.
در همین حال "حسین کارگر" شهردار منطقه 3 اصفهان نیز در روزهای پس از این حادثه صحبت‌های الهیاری را تهمت‌هایی بی‌اساس دانست و اعلام کرد: "چندی پیش با نمایده آتش‌نشانی به منطقه رفتیم. صورت‌جلسه‌ای هم در این خصوص نوشته شد که این محل خطرناک است. سپس برای رفع خطر نواری دور آن بسته شد. خانه بدون هیچ تخریبی تحویل نمایده میراث داده شد".
به اعتقاد بسیاری از دوستداران میراث‌فرهنگی، تخریب خانه نائل، یکی از نشانه‌های عدم کفایت اداره‌کل میراث اصفهان در برابر حفظ و حراست از آثار تاریخی این شهر است. آنچنان که "احسان رعنایی" فعال میراث‌فرهنگی اصفهان می‌گوید: تخریب خانه نائل یک سنگ محک تمام عیار برای عدم کفایت اداره میراث‌فرهنگی اصفهان بود. زمانی که هشدارها داده می‌شود و شواهد نشانگر وقوع این حادثه است اما به علت بی‌تفاوتی اداره‌کل میراث اصفهان و دروغ‌پردازی آنها مبنی برنظارت و کنترل بنا، این خانه تخریب می‌شود.
همچنین "علی اصغر بدری" فعال حوزه میراث‌فرهنگی با انتقاد از عملکرد مدیران میراث‌فرهنگی استان اصفهان در این رابطه می گوید: "به‌عنوان یک فعال مدنی همواره این سوال برایم وجود دارد چرا مسوولین میراث فرهنگی اصفهان نسبت به اخطارهایی که از روزهای پیش از تخریب خانه نائل در شبکه‌های اجتماعی و برخی از خبرگزاری‌ها منتشر شد، هیچ واکنشی نشان ندادند و پس از تخریب نیز هیچ‌گاه مقصران را معرفي و به دستگاه قضا نسپردند". او افزود: " از سوی دیگر با وجود اینکه وعده بازسازي عین‌به‌عین این خانه داده شد، هرگز این مهم رخ نداد. حتی بعد از آن در یک حرکت پوپولیستی، عکسی منتشر شد که معاون میراث استان در حال جابه‌جایی آجرهای باقي‌مانده این خانه است و مثلا دارد مقدمه را براي بازسازي خانه فراهم مي‌كند! من از مديران ميراث اصفهان تقاضا دارم براي شعور مخاطبان ارزش قائل باشند".
آتش‌سوزی کاخ سرهنگ‌آباد
درحالی که دوستداران میراث استان اصفهان داغ‌دار خانه نائل بودند؛ حدود سه‌ماه پس از این حادثه، کاخ قاجاری سرهنگ‌آباد زواره که در سال 1355 به ثبت آثار ملی رسیده و به خواهرخوانده کاخ چهلستون اصفهان مشهور بود در آتش سوخت. هرچند طبق گزارش خبرگزاری ایسنا در ساعت اولیه این حادثه نه مدیرکل و نه معاونین مربوطه در ادره‌کل میراث‌فرهنگی پاسخ‌گوی خبرنگاران نشدند و تنها "شهرام امیری" مدیرروابط عمومی، آتش‌سوری بخشی از بنا را تایید کرد؛ با این‌وجود کمی بعد الهیاری ضمن اظهار تاسف از اتفاق رخ داده، اینبار نیز اعلام کرد، مسببان آن را تحت پیگرد قرار خواهند داد.
محمدعلی بدری در مورد این حادثه نیز می گوید: "با وجود اینکه اعلام شد با عاملان این ماجرا برخورد قانونی خواهد شد؛ اما هیچ‌گاه عامل اصلی این ماجرا و انگیزه آن به افكار عمومي معرفي نشد. آیا فعالان مدنی محرم اسرار نیستند و بیگانه‌اند؟! در اين مورد ماه‌ها بود كه فعالان مدني به كوتاهي‌هاي مدير ميراث اداره اردستان اشاره مي‌كردند، ولي مديران ميراث استان دست روي دست گذاشتند تا كاخ سرهنگ‌آباد خاکستر شود".
چراغ سبز
در مورد چهارباغ عباسی
تعرض شهرداری اصفهان در خیابان تاریخی چهارباغ عباسی را می‌توان یکی از پرسروصداترین پروژهای عمرانی اصفهان دانست. هرچند پیمانکار اصلی این پروژه شهرداری اصفهان است؛ اما با کمی تامل و کنکاش می‌توان رد چراغ سبز میراث‌فرهنگی اصفهان را در آن پیدا کرد. آنجایی که "سیدهادی احمدی‌روئینی" مدیرکل دفتر حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی سازمان میراث فرهنگی تصاویر منتشرشده از اقدامات انجام‌شده شهرداری اصفهان در محور میانی خیابان چهارباغ عباسی، طی چند روز گذشته را با مصوبات سازمان میراث فرهنگی مغایر می داند. اما "فریدون الهیاری" مدعی می‌شود، تمام اتفاقات انجام شده در این خیابان با حضور سه‌ناظر از اداره‌کل میراث‌فرهنگی اصفهان درحال انجام است و جای این پرسش را باقی می‌گذارد که چرا باوجود طرح مصوب و ابلاغ جزییات آن به استان و وجود سه ناظر از سوی میراث فرهنگی شاهد این حجم از تخلف و قانون‌گریزی در محور میانی چهارباغ عباسی هستیم. پروژه ای که شهردار اصفهان تاکید می کند با مجوز مستقیم میراث فرهنگی درجریان است!!
اهمال در
گذر آقا نجفی
احداث خیابان آقانوراله نجفی در ضلع شرقی و حریم درجه یک میدان نقش‌جهان را باید یکی از پروژه‌ها پرسروصدای چندسال اخیر اصفهان دانست. پروژهای که به واسطه آن 14 خانه ثبتی و واجد ثبت تخریب شد و واکنش دوستداران میراث اصفهان را به دنبال داشت. هرچند مسئولین میراث استان اصفهان قول پیگری این ماجرا را داده بودند، اما طبق اسناد منتشر شده این طرح در 24 خرداد 94 در کمسیون ماده پنج استان، با عرض 14 متر تصویب می‌شود. اداره کل میراث‌فرهنگی اصفهان نیز با ذکر این نکته که طرح باید با نظر معاون میراث‌فرهنگی کشور در شورای عالی شهرسازی و معماری مطرح گردد، مصوبه را امضا می‌کند. ولی متاسفانه در ارجاع آن اهمال صورت می‌گیرد و همین مصوبه از سوی استانداری به شهردار ابلاغ می شود. بنا بر شنیده ها، تا سال 1397، سازمان میراث فرهنگی و وزارت راه وشهرسازی ظاهرا از این موضوع و اقدامات انجام شده، بی اطلاعند. مسئله‌ای که به معنای چراغ سبز میراث استان اصفهان به شهرداری این شهر است.
نقطه سرخط
مصادیقی که نشان دهد میراث‌فرهنگی استان اصفهان در چندسال گذشته در برابر حجم تخریب‌های آثار تاریخی این استان کوتاهی کرده است کم نیستند. حتی آنقدر زیاد است که در چندین گزارش بلند می‌توان در مورد آنها نوشت. جدای از مصادیق ذکر شده، در کوتاهی میراث پیرامون "قلعه شاه‌دژ" درکوه صفه و حتی حصارکشی سی‌وسه‌پل از جمله مواردی هستند که می‌توان در مورد آن صحبت کرد؛ اما متاسفانه از حجم گزارش ما خارج است. اما کافی است عنوان مصادیق مذکور را در گوگل سرچ کنید تا با حجم گزارش‌هایی که ابعاد گوناگون مسئله را مورد بررسی قرار داده است بیشتر بدانید. با این وجود به‌نظر می‌رسد وقت آن رسیده تا سازمان میراث‌فرهنگی به عنوان متولی میراث کشور اقدام جدی در مورد میراث اصفهان انجام دهد.
منبع: هفته نامه نوسان