فرزانه افسرطاها: دامنه متنوع رشته گردشگری و علاقه گردشگران به حوزه های مختلف این رشته مثل طبیعت گردی، روستاگردی و بوم گردی، فرصت دیگری را برای فعالیت در این عرصه با رویکرد حفظ ارزش های فرهنگی و تقویت خودباوری روستاها و مناطق بومی فراهم کرده است که علاوه بر ایجاد اشتغال، به پایداری روستاها و مناطق بومی کمک می کند. همچنین، از آنجایی که منشاء فرهنگ اصیل و بومی هر کشوری در آداب و رسوم و سبک زندگی روستایی متجلی می گردد، شاید هویت یابی فرهنگی در بعد گردشگری، توجه مخاطبان خود را به گردش در مناطق بومی و روستایی هر کشور جلب می کند. به منظور آشنایی با مبحث بوم گردی به گفتگو با رضا حسینی، مدرس و کارشناس ارشد هتل داری در دانشگاه و سازمان فنی حرفه ای و کارشناس مجری برنامه های رادیویی با موضوع گردشگری و بوم گردی، فعال در عرصه آموزش، پژوهش و اجرای برنامه گردشگری و هتل داری می پردازیم.
لطفا بوم گردی را تعریف کنید؟
بوم گردی واژه ای تخصصی در حوزه توریسم است و به آن بخش از فعالیت های گردشگری اطلاق می گردد که اولویت اصلی آنها حفظ محیط زیست، حفظ فرهنگ بومی و فولکلور و احیای اشتغال و اقتصاد برای مردم بومی است که به پایداری و زنده نگه داشتن هویت فرهنگی و اصیل مردم محلی و بومی کمک می کند.
چه افرادی وارد حوزه بوم گردی می شوند؟
وی مخاطبین این عرصه را افرادی با سطح سواد و فرهیختگی بالا نامید که بیش از 93 درصد دارای تحصیلات عالیه هستند و بیش از 83 درصد قشر مرفه جامعه را تشکیل می دهند.
وی افزود: معمولا فعالیت های بوم گردی با حس و حال ارزش گذاری به فرهنگ های بومی در نظر گرفته می شود. همچنین، اقامتگاه های بوم گردی که برای سرویس دهی در نظر گرفته می شود، هتل های بومی و محلی هستند که تمام خدمات هتل داری را با کیفیت یک هتل مناسب ارائه می دهند. ولی حسن مهمان نوازی و ارتباط با میهمانان بسیار فراتر از یک هتل است. نکته جالب اینجاست که این مراکز پذیرایی، معمولا بصورت خانوادگی اداره می شوند. بعبارتی، اعضای یک خانواده درگیر این فعالیت می شوند. در این حوزه، غذاهای بومی، پرسنل با لباس محلی که در منطقه رایج است و فعالیت های فوق برنامه شامل اجرای جشنواره های محلی و بازدید از جاذبه های گردشگری اطراف محله ارائه می شوند.
تولیدات محلی شامل چه کالاها یا محصولاتی است؟
استاد حسینی، از تولیدات صنایع دستی منطقه که حتی می تواند شامل: 1- عروسک های معرف شخصیت های بومی منطقه باشد. 2- فرآورده هایی مثل انواع ترشیجات، مربا، دمنوش های کوهی محلی و غذاهای بومی و منطقه ای، بعنوان بخشی از تولیدات و فعالیت های محلی در بوم گردی نام برد. از دیگر نمونه های بارز از فعالیت های روستایی، فعالیت های بانوان روستایی است که یک بوم خانه روستایی احیا شده است. در این راستا می توان از فعالیت هایی که در روستای کلات خیج و روستای قیچ انجام می شود نام برد. زنان روستایی توانسته اند تولیدات بومی را دوباره احیا کنند و تحت عنوان شرکت تعاونی تولید محصولات بومی به تقویت بوم گردی کمک می کنند. ضمن آنکه با ایجاد تعاونی، اشتغال بانوان در این مناطق بسیار پر رنگ شده است.
مهمترین پیامدهای بوم گردی چیست؟
مجری پروژه های بوم گردی بیان کرد: با احیائ بوم گردی، عدم مهاجرت روستائیان به شهرها یا حتی بازگشت آنها به روستاهای خود اتفاق می افتد. زیرا با ورود گردشگر، مردم منطقه احساس غرور و هویت می کنند و چون گردشگران برای آنها ایجاد درآمد، اشتغال و اعتبار می کنند، احساس می کنند که شرایط روستا برای آنها مهیا و مناسب است. علاوه بر ایجاد اعتبار، باعث احیائ بافت روستا یا طرح های روستایی و معماری بومی و مصالح بوم آور می شود. وی یکی از بهترین نمونه ها در این قضیه را روستای قلعه بالا از توابع شاهرود در استان سمنان نام برد که نمونه بارز از یک بوم خانه است که در جهت احیای فرهنگ های سنتی فعالیت می کند. همچنین می توان از بوم خانه ناصرلشکر در شهر دامغان نام برد که از آثار باقیمانده از دوران قبل از اسلام هستند. در اصفهان نیز روستاهایی مثل برزوک و روستاهای اطراف خور و بیابانک در زمینه بوم گردی فعال هستند.
چه تعداد بوم خانه در ایران ثبت شده اند و پراکندگی آنها چگونه است؟
مجری پروژه های گردشگری بیان داشت: حدود 350 بوم خانه در ایران ثبت شده اند که بیشترین پراکندگی را بترتیب در استان های اصفهان، سمنان و فارس دارند. تمام این فعالیت ها زیرنظر کمیته ملی طبیعت گردی وابسته به سازمان میراث هدایت می شوند. البته سازمان فنی حرفه ای، استانداردی را تحت عنوان مدیر بوم خانه های گردشگری تدوین کرده است که حاکی از گسترش و اهمیت بوم خانه هاست.
چه جایگاهی را برای بوم گردی در عرصه گردشگری و بوم گردی در ایران تبیین می کنید؟
مجری برنامه های بوم گردی پاسخ داد: در عرصه گردشگری، رشته هایی مثل روستاگردی، اکوتوریسم، گردشگری مزرعه و گردشگری سبز با بوم گردی ارتباطی تنگاتنگ دارند. از آنجایی که ایران از پتانسیل بسیار بالایی در خصوص روستاهای هدف گردشگری و همینطور آداب و رسوم و فرهنگ غنی برخوردار است و با توجه به 67 درصد جمعیت شهرنشین در کشور و علاقمندی نسل جدید به هویت تاریخی، باعث شده تا بوم گردی، توجه بسیاری از گروه های گردشگری را به خود جلب کند. لذا، متولیان مربوطه می توانند از این ظرفیت استفاده نمایند
لطفا در مورد فعالیت های خود در این عرصه توضیح دهید.
اینجانب تاکنون در 2 استان کشور، آموزش های بوم گردی را برای حدود 50 نفر از کارگزاران و مدیران بوم خانه ها در استان سمنان و 40 نفر از مدیران و آژانس داران و فعالان گردشگری، میراث فرهنگی و مدیران بوم خانه ها اجرا کرده ام. بازخورد این آموزش، ایجاد انگیزه، تعامل و همکاری بین مخاطبان دوره بوده است که منجربه تشکیل یک کارگاه ایده پردازی برای آنها شد و پس از اتمام دوره، گواهی به آنها ارائه گردید.
.
پیام شما بعنوان سخن آخر، چیست؟
اینجانب به دلیل علاقه و تخصص خود به بوم گردی، آمادگی همکاری جهت آموزش بوم گردی در استان های مختلف را دارم. همچنین، بزودی یک شبکه محلی بوم گردی بصورت مجازی در ایران راه اندازی می کنم.