جهان صنعت نوشت: برندگان بیست‌ونهمین «جایزه جهانی سفر» یا ورلد تراول اواردز در حالی اعلام شد‌ که در میان برندگان بخش جهانی و خاورمیانه، نامی از نمایندگان حوزه گردشگری ایران به چشم نمی‌خورد. براساس اطلاعات منتشرشده در خصوص برندگان این مسابقه امسال نیز همچون سال‌های قبل بخش قابل‌توجهی از جوایز سفر امارات متحده عربی رسید. موفقیت کشورهای خاورمیانه در حوزه سفر و گردشگری اما در حالی رقم می‌خورد که ایران باوجود تاریخ و تمدن ریشه‌دار و جاذبه‌های طبیعی پرتعداد سهمی از جوایز ندارد.
مراسم «جایزه جهانی سفر» که به اسکار جهانی سفر نیز معروف است، در سال ۱۹۹۳ راه‌اندازی شد تا از این طریق هر سال از بهترین خطوط‌ هواپیمایی، هتلداری و مهمان‌یاری تجلیل شود. نامزد‌های این جایزه، در بخش‌های مختلفی همچون هتل‌ و اقامتگاه، آژانس مسافرتی و اپراتور‌ تور، مقاصد و جاذبه‌ها، کشتی‌های کروز و… تقسیم‌بندی شده و متخصصان صنعت گردشگری و مصرف‌کنندگان این امکان را دارند که با مراجعه به وب‌سایت این رویداد به برندهای محبوب سفر خود رای دهند.
بیست‌ونهمین مراسم سالانه ورلد تراول اواردز ۲۰۲۲ در حالی به پایان رسید که شاهد عدم موفقیت فعالان ایرانی در حوزه سفر و گردشگری در این رویداد بودیم. خاورمیانه یکی از مناطقی است که هر ساله با مقاصدی مانند دوبی، ابوظبی، عربستان سعودی و اردن در رویداد جایزه جهانی سفر بخشی از جوایز را نصیب خود می‌کند. برندگان این دور نیز در مراسمی در ریتز کارلتون واقع در کشور اردن معرفی شدند.
نکته جالب توجه در خصوص برندگان این جوایز، انتخاب نشدن هیچ‌یک از نمایندگان ایران در حوزه گردشگری است.
ضعف ارتباطی کشور مانع دستیابی به جوایز
اردشیر اروجی پژوهشگر حوزه گردشگری در پاسخ به این پرسش که چرا با وجود موفقیت کشورهای همسایه در جذب جوایز جهانی سفر، ایران موفقیتی در این حوزه کسب نکرده است، به «جهان‌صنعت» گفت: وقتی که ما با دنیا تعامل نداریم و ارتباطاتمان با دنیا خوب نیست بالاخره این مشکلات پیش می‌آید. کشورهای همسایه نیز در ظاهر با ما اعلام دوستی می‌کنند ولی زمانی که وقت امتیاز دادن می‌شود متاسفانه هیچ توجهی به کشور همسایه ندارند.
وی ضمن اشاره به کوتاه ماندن دست ایران از جام جهانی قطر که یکی دیگر از نمودهای ضعف ارتباطی ایران در عرصه بین‌المللی است ادامه داد: به هر حال این جام جهانی در همسایگی ایران برگزار می‌شود و ایران نیز با قطر حوزه مشترک نفتی دارد که این کشور به مقدار زیاد از این حوزه مشترک بهره‌برداری می‌کند و انصاف را هم رعایت نمی‌کند. با این وجود حتی برای اقامت مسافران جام جهانی قطر در جزیره کیش سهمیه‌ای در نظر نگرفت. این در حالی است که مسوولان ایرانی از مدت‌ها قبل رفته و برای جذب بخشی از مسافران جام جهانی با مسوولان قطری مذاکره کرده‌اند. این پژوهشگر خاطرنشان کرد: فکر می‌کنم عدم اختصاص جوایز بین‌المللی و موفق نشدن در جذب مسافران جام جهانی همه محصول تعامل نداشتن با جامعه جهانی است. در حقیقت در این‌گونه موارد و رقابت‌های بین‌المللی کشورهای دیگر بیشتر منافع کشور خودشان را در نظر می‌گیرند. اروجی در پاسخ به این پرسش که چه می‌توان کرد تا در سال‌های آینده، ایران هم سهمی در جوایز بین‌المللی سفر داشته باشد به «جهان‌صنعت» گفت: توجه داشته باشید که بحث گردشگری دو لایه دارد؛ یک لایه بین‌المللی بوده که لایه بیرونی آن است و یک لایه داخلی وجود دارد که در حقیقت به بحث جاذبه‌های گردشگری مربوط می‌شود. در بخش داخلی تنوع جاذبه‌های گردشگری ایران واقعا در دنیا بی‌نظیر است. یعنی چه به لحاظ آثار تاریخی و فرهنگی و چه به لحاظ صنایع‌دستی، ایران حرف‌های زیادی برای گفتن دارد اما در عرصه روابط بین‌المللی، کشور ما در بخش گردشگری مشکل دارد.
مشکلات بیمه‌ای گردشگران برای ورود به ایران
اردشیر اروجی پژوهشگر حوزه گردشگری در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» ضمن اشاره به مشکلات بیمه‌ای گردشگران برای ورود به ایران افزود: زمانی که گردشگر می‌خواهد به سوی کشوری حرکت کند به جامعه بین‌المللی نگاه کرده و سعی می‌کند تاییدیه بگیرد. تاییدیه هواپیمایی، تاییدیه امنیت حضور در کشور مقصد و داشتن سابقه خوب دولت میزبان در بخش برخورد با گردشگران همواره مطرح است. در حال حاضر اکثر کشورها ورود به ایران را به لحاظ بیمه تامین نمی‌کنند. یعنی به گردشگر می‌گویند اگر قصد رفتن به ایران را دارید می‌توانید بروید ولی ما تعهد بیمه شما را قبول نمی‌کنیم. بسیاری از کشورها نیز ورود شهروندان خود به ایران را ممنوع کرده‌اند. بنابراین رابطه کشور ما با دنیا رابطه خوبی نیست و با گردشگران به خوبی برخورد نمی‌کنیم. اروجی ادامه داد: از سویی اعلام می‌کنیم که برند گردشگر ایران، گردشگر فرهنگی و خانوادگی است که البته می‌تواند برای برخی برند جذابی باشد اما متاسفانه رفتار و کردار به گونه‌ای است که خلاف آن را نشان می‌دهد.
عدم نوآوری ایران و مشکلات ریشه‌ای
یکی دیگر از مشکلات ایران برای کسب موفقیت در رقابت‌های بین‌المللی سفر و گردشگری خلاء در ارائه نوآوری در این است.
رضا علی‌اصل کارشناس حوزه اکوتوریسم ضمن اشاره به مساله عدم نوآوری ایران در حوزه گردشگری و تاثیر آن بر برنده نشدن نمایندگان کشورمان در رقابت‌های جهانی سفر و گردشگری گفت: بخشی از مشکل به مسائل ریشه‌ای برمی‌گردد و بخشی به این موضوع که در حوزه گردشگری عملا کار خاصی به آن شکل انجام نداده‌ایم که در عرصه بین‌المللی به صورت ویژه‌ای دیده شود. برای مثال در بحث جذب توریسم ارتباطات خلاقانه‌ای را رقم نزده‌ایم و یا نوآوری‌هایی از این دست نداشته‌ایم.
وی افزود: به همین انتخاب شعار و لوگو برای گردشگری کشور توجه کنید؛ این یکی از مواردی است که برخی از کشورها چند دهه است که دارند، اما ما تازه می‌خواهیم در این خصوص اقدام کنیم.
علی‌اصل ضمن اشاره به بی‌توجهی به مباحث پایداری در بحث گردشگری کشور به «جهان‌صنعت» گفت: با توجه مواردی که سازمان جهانی گردشگری می‌گوید باید مباحث گردشگری پایدار را مورد توجه قرار دهیم. بر این اساس باید نیاز محیط‌زیست و جامعه محلی دیده شود، به مسائل اقتصادی توجه کنیم و بعد توسعه گردشگری داشته باشیم.
این کارشناس گردشگری خاطرنشان کرد: در حال حاضر چه میزان از گردشگری ایران متناسب با مفاهیم گردشگری پایدار است و در آن به این مسائل توجه شده است؟ توجه به مسائل پایداری اکولوژیک که از نزدیک با آن سر و کار دارم در ایران بسیار کم است. امروز در سایت‌های میراث جهانی کشور مثل هیرکانی صحبت از احداث تله‌کابین می‌شود در حالی که این مساله می‌تواند تخریب بسیار بدی برای محیط‌زیست در پی داشته باشد. مواردی از این دست زیاد است یعنی فعلا اتفاق خاصی در حوزه گردشگری کشور رقم نزده‌ایم.
در حال حاضر برنامه‌های گردشگری ایران درست و اصولی نیست و به آن شکلی که باید پیش نمی‌رود که دنیا آن را به عنوان نمونه مطرح کند. در واقع می‌خواهم بگویم در کشور ما در سال گذشته اتفاقات شاخصی در حوزه گردشگری نیفتاده است.
نگاهی به شرایط امروز کشور در حوزه گردشگری و موفقیت‌های روز‌افزون رقبای منطقه‌ای گویای آن است که برای آنکه از رقابت جا نمانیم باید برنامه‌ریزی مدون و عاجل در حوزه گردشگری صورت گیرد. در صورت وجود برنامه‌ریزی و فراهم کردن زیرساخت‌ها بی‌شک ایران توان بالقوه تبدیل شدن به هاب گردشگری و برنده شدن جوایز بین‌المللی حوزه سفر و گردشگری را دارد.