سفر و گردشگری امروز به عنوان یکی از جنبه‌های مهم اقتصاد جهان به شمار می‌رود. در سال ۲۰۱۹ و پیش از اوج‌گیری همه‌گیری کرونا ۳/۱۰ درصد کل تولید ناخالص داخلی کشورهای جهان مختص به صنعت گردشگری بود؛ آماری که به خوبی جایگاه شاخص این صنعت را در جهان نشان می‌دهد.
با نظر به درآمدزایی بالا و تاثیرات مثبت صنعت گردشگری بر اقتصاد، کشورها با تسهیل شرایط ورود گردشگران می‌توانند امکان وارد شدن هرچه بیشتر گردشگران به کشورهایشان را فراهم کنند.
از آنجایی که در سال‌های اخیر سفرهای زمینی با کمپرها و اتوکاروان‌ها نیز رونق گرفته و بسیاری از گردشگران با استفاده از خودروهای شخصی اقدام به سفر به کشورهای دیگر می‌کنند، قوانین و مقررات برای ورود زمین و با خودروی شخصی نیز بسیار تسهیل شده است.
با وجود این رویه کلی در جهان اما ورود زمینی گردشگران خارجی به ایران با مشکلات بسیار زیادی همراه است و اگر پای صحبت‌های گردشگران خارجی که با خودروی شخصی و یا به صورت زمینی به ایران آمده‌اند بنشینید متوجه می‌شوید که سفر زمینی به کشورمان آنقدر دردسرساز است که بسیاری از گردشگران عطایش را به لقایش بخشیده و قید سفر به ایران را می‌زنند.
از معطلی‌های چندین ساعته در مرز گرفته تا فراهم نبودن هتل‌های با کیفیت در دوران پساکرونا همگی دست به دست هم داده‌اند تا سفر زمینی به کشورمان با چالش‌های بسیاری همراه باشد.
در این گزارش سعی کرده‌ایم ضمن گفت‌وگو با دکتر اسرافیل شفیعزاده، فارغ‌التحصیل دکترای اقتصاد گردشگری از اسپانیا و عضو موسس انجمن علمی گردشگری ایران چالش‌های گردشگران خارجی برای ورود زمینی به ایران را بررسی کرده و نیم‌نگاهی به ضعف‌های زیرساختی صنعت گردشگری کشور در دوران پساکرونا داشته باشیم.
بی‌نظمی در مرزهای ورودی
یکی از مشکلاتی که همواره گریبانگیر گردشگران خارجی بوده معطلی‌های طولانی‌مدت برای ورود به ایران از طریق مرزهای زمینی بوده است. بوروکراسی پیچیده و آزاردهنده موجود و بی‌نظمی در مبادی ورودی همواره محل نقد و گلایه گردشگران ورودی به کشور بوده است.
برای آنکه ابعاد مشکلات گردشگران ورودی از طریق مرزهای زمینی بهتر مشخص شود از دکتر اسرافیل شفیعزاده، عضو جامعه تورگردانان خواستیم با ذکر نمونه عینی مشکلات گردشگران خارجی در هنگام ورود به ایران را شرح دهد. وی در تشریح مشکلات عدیده موجود برای ورود گردشگران خارجی از مرزهای زمینی به «جهان‌صنعت» گفت: «به عنوان نمونه یک خانواده آلمانی که در دوران پساکرونا به ایران آمده‌اند از تجربه ورود خود به ایران برایم گفتند که تجربیات آنها واقعا متاثرکننده است. این خانواده عنوان کردند که وقتی از مرز بازرگان وارد ایران می‌شدند در این مرز هفت ساعت معطل شده‌اند تا کارهای اداری مربوط به عبور از مرز برایشان صورت گیرد. این در حالی است که این خانواده یک فرزند پنج ساله همراه خود داشته‌اند و آن‌طور که گفته‌اند وضعیت بسیار بی‌انضباطی در مرز حاکم بوده و افراد در آنجا یونیفورم نداشته‌اند.»
شفیعزاده ادامه داد: «این خانواده می‌گویند کسی که پاسپورت آنها را مهر زده و آورده لباس شخصی به تن داشته است. همچنین آنها می‌گویند انضباط لازم (در مرز) وجود نداشته و افراد (پرسنل اداری) عمدتا منفعل و خسته بوده‌اند.»
لزوم ساماندهی مرزهای ورودی
باتوجه به این نکته که مرزهای کشور اولین نقطه‌ای هستند که گردشگر ورودی در هنگام ورود به ایران با آن مواجه می‌شود لذا باید شرایط مطلوب در آنها وجود داشته باشد تا پیام مهمان‌دوستی و مهمان‌نوازی ایرانیان به گردشگران منتقل شود.
طبیعتا ایجاد شرایط لازم برای بهبود وضعیت مرزهای کشور نیازمند مجموعه اقدامات تخصصی است. شفیعزاده در پاسخ به این پرسش که برای رفع مشکلات موجود در مرزهای زمینی کشور چه اقدامی باید صورت گیرد به «جهان‌صنعت» گفت: «به نظرم باید در تمام مبادی ورود و خروج خودمان را مهیای ورود گردشگران خارجی کنیم تا حتی اگر احیانا ایرانیانی هستند که از این مبادی عبور می‌کنند آنها نیز بتوانند نظم و انضباط وترتیب را ببینند و از آن بهره‌مند شوند.»
وی ضمن اشاره به تاثیر منفی بی‌نظمی در مرزهای ورودی بر گردشگران ورودی گفت: «توجه داشته باشید گردشگری که با نظم و انضباط آلمانی بزرگ شده است وقتی وضعیت نابسامان موجود در مرز بازرگان را می‌بیند دیگر به ایران سفر نمی‌کند.»
شفیعزاده برای حل مشکلات موجود در مرزهای کشور پیشنهاد داد: «به نظرم آنهایی که در وزارت گردشگری و کانون اتومبیلرانی و جهانگردی مسوولیت دارند، باید شرایط را برای ورود اتباع بیگانه‌ای که می‌خواهند به صورت زمینی و با خودروهای شخصی و یا اتوکاروان‌های خود وارد ایران شوند فراهم کنند. متاسفانه در این حوزه‌ها ما کم کار کرده‌ایم و یا به دنبال ایجاد شرایط و تسهیلات مناسب نبوده‌ایم.»
این فارغ‌التحصیل دکترای اقتصاد گردشگری خاطرنشان ساخت: «اگر دوران پساکرونا دارد شروع می‌شود باید مرزهای ما نیز چه از نظر زیرساخت‌ها و چه از نظر امکانات رفاهی و چه از بعد آماده بودن عوامل مستقر در آنجا آمادگی لازم را داشته باشند تا گردشگران ساعات متوالی در مرزهای کشور معطل نمانند.»
ضعف هتل‌ها در پساکرونا
با بروز کرونا و حاکم شدن شرایط قرنطینه در بسیاری از کشورها، هتل‌ها برای مدت حدود دو سال فعالیت حداقلی داشتند. از دست دادن نیروهای زبده آشپز و فعالان متخصص صنعت هتلداری از جمله مهم‌ترین چالش‌هایی بوده که همچنان گریبانگیر صنعت هتلداری است.
اگر چه در بسیاری از کشورها با ورود به دوران پساکرونا زیرساخت‌های از دست رفته صنعت هتلداری در حال شکل‌گیری است اما در کشور ما با وجود عبور نسبی از شرایط همه‌گیری، همچنان هتل‌های کشور نتوانسته‌اند به وضعیت قبل از کرونا برگردند. پایین آمدن کیفیت خدمات‌دهی هتل‌ها خصوصا برای گردشگرانی که با خودروی شخصی به سفر می‌روند و ناچارند از هتل‌های شهرستان‌ها بیشتر استفاده کنند نمود بیشتری نیز داشته است. نتیجه این تاخیر در بهبود شرایط هتلداری کشور، پایین آمدن کیفیت خدمات هتلداری در کشور و نارضایتی مسافران و گردشگران داخلی و خارجی است. شفیعزاده عضو جامعه تورگردانان کشور در پاسخ به این پرسش که کیفیت هتل‌های کشور در دوران پساکرونا را چگونه ارزیابی می‌کند به «جهان‌صنعت» گفت: «در دوران پس از کرونا متاسفانه هتل‌های کشور در وضعیت مطلوبی نیستند و نیاز به ارتقای کیفیت دارند. به هر حال انجام نگرفتن فعالیت اقتصادی در این هتل‌ها موجب شده که افت کیفیت در آنها ایجاد شود. افت کیفیت هم از نظر خدمات هتلداری و مهمان‌پذیری بوده است و هم مسائل مربوط به کیفیت غذا را شامل می‌شود.» از سوی دیگر نباید از نظر دور داشت که برخی از هتل‌های ستاره‌دار کشور صرفا برخی از بخش‌ها و طبقات هتل‌های خود را بازسازی کرده‌اند و در حالی که در بسیاری از طبقات خدمات کم کیفیت ارائه می‌دهند به استناد بازسازی یک یا دوطبقه مدعی ستاره‌دار بودن هتل خود می‌شوند.
پرداخت هزینه‌های گزاف و معادل هتل‌های چندستاره در شرایطی که این هتل‌ها استانداردهای لازم را ندارند نیز از دیگر عواملی است که موجب نارضایتی گردشگران داخلی و خارجی خواهد شد و برای رفع این مشکلات عدیده باید اقدامی عاجل صورت گیرد.
منبع: جهان صنعت/ نادر نینوایی