در حال حاضر اما باتوجه به اینکه اجازه ساخت‌و‌ساز در محله تاریخی سنگلج وجود ندارد اکثر خانه‌ها تبدیل به انبار بازار شده‌اند و موضوع توسعه گردشگری در این محله تاریخی نیز با نظر به بسته بودن درب اماکن تاریخی که در اختیار اوقاف است عملا با مشکل مواجه است.
جهت بررسی موضوع با اعضای انجمن سنگلج که برای حفظ این محله تاریخی تلاش می‌کنند و نیز با یکی از فعالان حوزه گردشگری که در این منطقه تاریخی فعالیت دارند صحبت کردیم.
این دو ضمن تشریح اهمیت جالب توجه موقوفات معیرالممالک از بعد تاریخی اعلام کردند که توسعه گردشگری راه نجات محله سنگلج است و معتقدند که اگر اوقاف همکاری لازم را به عمل آورده و درهای این اماکن تاریخی به روی گردشگران باز شود، می‌توان به آینده محله تاریخی سنگلج خوش‌بین بود.
اهمیت موقوفات معیرالممالک
موقوفات معیرالممالک از جمله بناهای تاریخی شاخص جنوب تهران هستند که هم به سبب تاریخ بناها و هم به سبب جایگاه تاریخی معیرالممالک شایان توجه هستند.
محمدرضا وحدتی راهنمای گردشگری و عضو انجمن سنگلج درباره جایگاه معیرالممالک به «جهان‌صنعت» گفت: خاندان معیرالممالک جژء ثروتمندترین خاندان‌های تهران بودند که از اواخر دوره افشاریه و اوایل دوره زندیه وارد دربار ایران شدند. معیرالممالک به معنی خزانه‌دار است و این خاندان نیز خزانه‌دار و عیارسنج‌های دربار بوده‌اند و تمام ثروت مملکت زیر نظر این خاندان بوده است. لذا این خاندان بسیار ثروتمند و متمول بودند. از قسمت جنوب بازارچه معیر فعلی تا نزدیک به خیابان مولوی باغ معیرالممالک بوده که بسیار بزرگ و وسیع بوده و در خاطرات معیرالممالک می‌خوانیم زمانی که می‌خواسته طول باغ را طی کند از اسب استفاده می‌کرده است.
وحدتی در خصوص قدمت و تاریخچه بناهای موقوفی معیرالممالک نیز به «جهان‌صنعت» گفت: در اوایل سال ۱۲۴۰ شمسی معیرالممالک تصمیم می‌گیرد در باغ خود مجتمعی برای مردم برپا کند و به همین دلیل یک مسجد ساخته و مدرسه‌ای مذهبی ایجاد می‌کند. در کنار اینها یک حمام و آب‌انبار نیز می‌سازد و با مهندسی خاص خود آب قنات سنگلج را به این آب‌انبار می‌رساند تا کار عام‌المنفعه‌ای انجام داده باشد.
این راهنمای گردشگری حوزه میراث فرهنگی در خصوص ویژگی‌های شاخص معماری در بناهای معیرالممالک گفت: معماری بناها نیز بسیار ویژه است برای مثال بادگیرهای زیبایی دارند که باعث می‌شده آبی که در آب‌انبار نگه داشته می‌شده خنک بماند و در تابستان حرارت مناسبی داشته باشد و مردم بتوانند از آن استفاده کنند.
وی افزود: در سال‌های بعد که پهلوی اول روی کار می‌آید باغ معیر را خراب می‌کند تا آنجا را تبدیل به پاسدارخانه کند، در نتیجه تقریبا تمام باغ از بین می‌رود اما بنایی که مردمی و عام‌المنفعه بوده به همراه چند مغازه که در آنجا بوده باقی می‌ماند و تا چند سال قبل هم مردم از مسجد و مدرسه آن استفاده می‌کردند. البته در سال‌های اخیر از آنجایی که اوقاف این محل را در اختیار حوزه علمیه قرار داده است وضعیت به گونه‌ای شده که مردم نمی‌توانند از مسجد و مدرسه بازدید عمومی داشته باشند.
توسعه گردشگری سنگلج معطل اوقاف
اگرچه مردم محلی محله سنگلج و دوستداران این محله تاریخی امیدوارند با توسعه گردشگری در سنگلج این محله جان بگیرد اما بسته بودن درهای موقوفات معیرالممالک که در اختیار اوقاف است مانع این امر شده است.
محمدمهدی گوهری عضو هیات موسس انجمن سنگلج ضمن ذکر مشکلات محله تاریخی سنگلج به «جهان‌صنعت» گفت: محله سنگلج با توجه به نزدیک بودن به بازار و اینکه از سال ۹۵ جزو محله‌های بااهمیت در حوزه میراث فرهنگی قرار گرفته، ساخت‌و‌ساز در آن ممنوع شده است. همین ممنوعیت موجب افت قیمت زمین در این محله شده و در نتیجه انبارهای مرتبط با بازار در این محله رسوخ کرده‌اند و عملا بخشی از محله تبدیل به انبار و کارگاه شده است. این موضوع کیفیت زندگی را در این محله دچار افت شدید کرده است.
عضو هیات موسس انجمن سنگلج افزود: یکی از اتفاقات خوبی که می‌توانیم در این محله سنگلج رقم بزنیم تا این فضای کارگاهی حاکم بر محل از بین برود توسعه گردشگری در این محله تاریخی است. ورود گردشگر می‌تواند فضای محله تاریخی سنگلج را تلطیف کند. وجود بناهای ارزشمند در سنگلج این پتانسیل را به محله می‌دهد که پذیرنده گردشگران زیادی باشد.
گوهری گفت: مسجد و مدرسه معیرالممالک با وجود قدمت بالایی که دارد و نیز با نظر به بازسازی‌ای که در آن صورت گرفته بسیار برای جذب گردشگر مناسب است اما متاسفانه این امکان در حال حاضر وجود ندارد و با وجود نامه‌نگاری‌های صورت گرفته و تلاش‌هایی که انجمن سنگلج انجام داده است امکان بازدید گردشگران از این بنای تاریخی همچنان وجود ندارد. این در حالی است که حضور گردشگر می‌تواند فضای عمومی محله سنگلج را بهبود بخشد.
این فعال حوزه گردشگری در خاتمه ضمن تقسیم‌بندی محله سنگلج به سه منطقه خاطرنشان کرد: اگر محله سنگلج را به سه بخش شمالی، میانی و جنوبی قسمت کنیم، در سنگلج جنوبی مسجد معیر را داریم که یکی از بناهای تاثیرگذار است، همچنین مسجد سیدناصرالدین را در این منطقه داریم که بنای جالب توجهی است. با این وجود از آنجایی که این دو بنای تاریخی تحت تولیت اوقاف هستند خیلی در زمینه گردشگری و ورود گردشگر به این اماکن همکاری لازم را انجام نمی‌دهند.
منبع: جهان صنعت