زندگی در جزیره گران‌

در ابتدا اشاره کردیم که هوای کیش تمیز است اما رطوبت بسیار بالا و گرمای بیش از ‌اندازه جزیره برای ساکنان بومی هم سخت است و به همین خاطر بسیاری از کیشوند‌ها و توریست‌ها در طول روز در هتل یا خانه می‌مانند و شب را برای خرید و تفریح انتخاب می‌کنند. البته رطوبت همیشه در کیش وجود دارد. بسیاری ترجیح می‌دهند فقط در پاییز یا زمستان به جزیره بیایند.  یکی از مهم‌ترین معضلات این‌روزهای کیش، هزینه بسیار بالای مسکن است، چه برای اجاره و چه برای خرید. قیمت‌ها به‌اندازه‌ای بالا رفته‌اند که گاهی اوقات گردشگران و کسانی که اهل سرمایه‌گذاری هستند مقصد دیگری را انتخاب می‌کنند. رستوران‌های کیش هم این‌روزها از تهران و سایر شهرهای بزرگ گران‌تر هستند. به‌تازگی خیلی از گردشگران ترجیح می‌دهند در محل اقامت خود آشپزی کنند و به رستوران‌های جزیره نروند که این ماجرا می‌تواند به گردشگری کیش آسیب جدی وارد کند. 

به دلیل مسافت طولانی کیش تا مرکز کشور، یکی از معایب اصلی این جزیره بروز مشکلاتی مانند عدم دسترسی به خدمات درمانی و بهداشتی و همچنین خدمات پزشکی است. به همین دلیل خیلی از کیشوندها مجبورند برای رسیدن به امکانات خوب پزشکی سفری طولانی به شهرهای دیگر داشته باشند. دسترسی به آب شیرین در کیش سخت است و معمولا باید از آب معدنی برای آشامیدن استفاده کرد که این مسئله نیز یکی دیگر از مشکلات زندگی در این جزیره است. در کیش فقط یک بیمارستان تخصصی وجود دارد. 

کیشوندها همواره با این مشکلات در کنار تمام خوبی‌های جزیره زندگی می‌کنند. محمد بیش از 10 سال است که در کیش زندگی می‌کند، او می‌گوید: «من روزهای اولی که به جزیره آمدم به نسبت امروز امکانات کمتری وجود داشت و تقریبا فکر نمی‌کردم بتوانم خیلی زیاد برای زندگی اینجا بمانم، اما کم‌کم شرایط بهتر شد. به‌خصوص در دورانی که تحریم‌ها کمتر شده بود. شاید خیلی‌ها وقتی به کیش می‌آیند منتظر این قیمت‌ها نباشند. به‌خصوص که از بعد از عید تا امروز خیلی قیمت‌های رستوران‌ها و کافه‌ها بالا رفته است. واقعا شرایط کلافه‌کننده است».

شاید در گذشته شنیده باشید که قیمت لوازم آرایشی و پوشاک در کیش ارزان‌تر از جاهای دیگر است، اما باید بگوییم که دیگر این‌طور نیست و حتی در برخی از موارد بیشتر از تهران و سایر شهرهای بزرگ است. قیمت مواد غذایی دو تا سه برابر تهران است و تقریبا می‌توان گفت این تفاوت قیمت‌ها در همه موارد در مقایسه با شهرهای بزرگ وجود دارد. البته در بعضی از موارد همچنان در مراکز خرید کیش می‌توان اجناس ارزان هم پیدا کرد اما دیگر هیچ‌چیز مثل سابق نیست. از دیگر نکاتی که می‌توان درباره هزینه‌ها به آن اشاره کرد، قیمت آب و برق است. ساکنین جزیره مجبورند این قبوض را با مبالغ زیاد پرداخت کنند. مریم از زمانی که دانشجو بوده در کیش زندگی می‌کند. او درباره هزینه‌های مواد غذایی و دیجیتالی می‌گوید: «من تقریبا از سال 92 دانشجو بودم و در آن زمان هم هزینه‌های زندگی در کیش بیشتر تهران بود، اما در آن زمان همچنان می‌توانستیم با پرداخت کمی بیشتر از تهران در کیش زندگی کنیم. حالا این‌روزها به‌خصوص پس از تحریم‌ها در سال 97 قیمت‌ها تقریبا خیلی بیشتر از تهران شده است. قیمت لوازم دیجیتالی و الکترونیکی هم در کیش بسیار بالاست. ما دانشجوها همیشه به یکدیگر توصیه می‌کنیم که مراقب لوازم الکترونیکی در منزل باشیم».‌از مریم درباره هزینه‌های زندگی و امرار معاش در کیش پرسیدیم: «فرصت‌های شغلی در کیش خیلی نیست. معمولا افراد مهاجر زیادی دنبال کار می‌گردند و بسیاری از آنها کاری پیدا نمی‌کنند. معمولا کیشوندها بیشتر در هتل و مشاغلی که مربوط با توریسم است، ارتباط دارند اما بعد از اینکه کرونا آمد این مشاغل هم از رونق افتادند و دیگر نتوانستند مثل گذشته باشند. کیش تا چند سال پیش برای زندگی بد نبود ولی در سال‌های اخیر و با افزایش قیمت‌ها، زندگی در جزیره به‌شدت سخت شده است. تا چند ماه پس از شروع کرونا هتل‌های کیش تعطیل بودند».

صنعت ساخت‌وساز در جزیره رونق بهتری نسبت به سایر کارها دارد و پیشرفته‌تر از گذشته شده است. ممکن است همه ما در این مسئله که کیش مکان مناسبی برای ساخت‌وساز است هم‌نظر باشیم، اما شاید نظر کسی که به فکر سرمایه‌گذاری در جزیره است، متفاوت باشد. حسین یکی از کیشوندهایی است که در کار ساخت‌وساز است و می‌گوید: «قبل از اینکه درباره پیشرفت ساخت‌وساز بخواهم چیزی بگویم باید اشاره کنم که قیمت‌های مسکن در کیش به طرز عجیبی بالا رفته و حتی برای خود ما هم که سال‌های زیادی است اینجا زندگی می‌کنیم دیدن این قیمت‌ها و مواجه‌شدن با آنها غیرعادی است. تا چند سال پیش خانه‌ خریدن در کیش کار زیاد سختی نبود، اما تقریبا از دو سال پیش برای رهن‌کردن باید هزینه‌ای نزدیک به خرید خانه در سال 96 را پرداخت کنید. به دلیل گرانی مسکن در سایر شهرهای بزرگ، خیلی از مردم شهرهای دیگر ترجیح می‌دهند چه برای سرمایه‌گذاری و چه برای زندگی، در کیش خانه بخرند. در حال حاضر و با این قیمت‌ها و هزینه‌های مواد غذایی زندگی در کیش گران‌تر از استانبول است».

مسعود حامیان، کارشناس املاک و یکی از مؤسسان اتحادیه مشاورین املاک کیش در گفت‌وگو با «شرق کیش» با اشاره به شرایط فعلی بازار مسکن و افزایش قیمت ملک در این جزیره می‌گوید: «دلیل افزایش قیمت ملک مانند افزایش قیمت در سراسر کشور است. اگر بخواهیم واقع‌بینانه به موضوع بپردازیم علاوه بر تورم و کم‌شدن ارزش پول ملی و همچنین با به‌هم‌ریختگی در وضعیت بورس کشور، از آنجایی که سرمایه‌گذاری‌ها باید در حوزه‌های تولید و کارآفرینی انجام می‌شد، ولی با توجه به موارد ذکرشده، هجوم سرمایه به سمت بازار ملک آمد. مورد دیگر آنکه بسیاری از مردم با سرمایه‌گذاری در ارز و طلا یا حتی پیش‌خرید و معاملات خودرو بخشی از سرمایه‌گذاری را انجام می‌دادند که متأسفانه همه‌چیز از بین رفت و بعد از جریانات بورس که می‌توان گفت مهمترین دلیل است، از تمامی شهرها برای سرمایه‌گذاری در بازار ملک به سمت جزیره کیش آمدند؛ زیرا کیش جایگاهی خاص برای سرمایه‌گذاری همیشه داشته و دارد».

نیما یکی از رستوران‌دارهای کیش است. از او درباره قیمت‌ غذاهای مختلف در کیش پرسیدیم: «ما در میان دوستانمان وقتی درباره قیمت‌های مواد غذایی در کیش صحبت می‌کنیم، می‌گوییم دیگر قیمت‌ها اینجا بی‌معنی شده‌اند و هر ماه رشد می‌کنند. اولین دلیل هم دسترسی سخت جزیره به مواد غذایی است که قیمت مواد اولیه را بالا می‌برد. همه می‌دانند که خوردن غذای بیرون بسیار پرهزینه شده است». یک ساندویچ در کیش از 60 تا 120 هزار تومان قیمت دارد. غذا در رستوران‌های لوکس و مجلل مثلا برای دو نفر در حدود یک میلیون تا یک میلیون و 200 هزار تومان است. اما رستوران‌های رده‌میانی حدودا نفری 200 هزار تومان می‌شود. قیمت کافه‌ها هم به‌شدت بالا رفته است. برخی کافه‌ها برای هر قهوه نزدیک به 50 هزار تومان و هر شیک 100 تا 120 هزار تومان قیمت دارند.  

نرخ میانگین دریافتی برای یک شهروند ترک ماهانه تقریبا 2300 لیر است که البته این حداقل حقوق با توجه به تخصص و مدرک تحصیلی و تجربه است و تا شش هزار لیر هم افزایش می‌یابد. با وجود این حقوق‌ها نرخ خرید و اجاره‌خانه در ترکیه نسبت به ایران و به‌خصوص کیش پایین‌تر است. با وجود بالارفتن قیمت لیر در ایران اما هنوز خرید و اجاره‌خانه در ترکیه به نسبت ایران کمتر است. البته باید اشاره کرد برای کیش که یک جزیره توریستی به حساب می‌آید، تقریبا قیمت‌ها با مناطق خاص تهران یکی است. 

به‌طور متوسط قیمت اجاره خانه یک‌خوابه در استانبول حدود 1500 تا دو هزار لیر است و البته در برج‌های لوکس تا پنج هزار لیر هم خانه‌هایی وجود دارد. نکته جالب این است که تنها یک ماه اجاره‌ خانه به‌عنوان رهن در نظر گرفته می‌شود و این ماجرا در مقایسه با اجاره‌خانه در کیش و تهران اختلاف زیادی دارد. خیلی از ساختمان‌هایی که در استانبول وجود دارد دارای امکانات بسیار خوب و استخر است که در مقایسه با خانه‌های معمولی در جزیره باز هم استانبول بهتر است. 

در ادامه حامیان با اشاره به نرخ‌های فعلی ملک در سطح جزیره کیش و اینکه امکان افزایش قیمت ملک وجود ندارد و گفت: « فکر نمی‌کنم با توجه به اینکه حباب قیمت مسکن به علت افزایش بیش از حد ترکیده است و طبق تجربه‌هایی که در دوره‌های قبل در این مورد داشتیم، شاهد افزایش قیمت باشیم. آخرین‌بار در سال‌های 93-94 این اتفاق افتاد و موجب شد چند سالی بازار راکد بماند و کمی قیمت‌ها ثبات پیدا کند. به همین دلیل پیش‌بینی‌ای برای افزایش مجدد قیمت نداریم زیرا تقریبا عرضه در حال افزایش است و در این حالت امکان کاهش قیمت هم وجود دارد. قیمت اجاره‌ها در کیش بسیار متفاوت است. حداقل قیمت برای واحدهای یک‌خوابه50 میلیون تومان پیش و پنج میلیون تومان اجاره و در برج‌ها تک‌خواب 100 میلیون تومان ودیعه و 12 میلیون تومان اجاره داده می‌شود».

حامیان درمورد کاهش و افزایش نرخ خرید و فروش افزود: «نرخ خرید و فروش نسبت به سال قبل حداقل 25 درصد افزایش پیدا کرده است. در سال 98-99 بیشترین افزایش را داشتیم. ملکی که در سال‌های 97 و 98 در شهرک صدف متری 9 تا 10 میلیون تومان معامله می‌شد، اواسط سال 99 تا ماه‌های آخر سال  به 32 تا 33 میلیون تومان رسیده است. تقریبا سه برابر افزایش داشت که بیشترین افزایش بود، ولی از سال 1400 تاکنون افزایشی نداشتیم و اگر کسی بخواهد فروش داشته باشد باید قیمت را پایین بیاورد که باز هم در شرایط فعلی خریدار کمتری وجود دارد».

موضوع قابل توجه دیگر این است که کاهش‌ها و افزایش‌ها در جزیره کیش متأثر از یکسری تغییر سیاست‌های سازمان منطقه آزاد کیش است. افزایش هزینه‌ها و تعرفه‌هایی که مربوط به سازمان منطقه آزاد کیش است: صدور پروانه تا پایان کار، دریافت جرائم، هزینه انشعاب آب و برق و مسائل مربوط به شهرسازی و صدور سند افزایش بسیار زیادی داشته است. همچنین برگزاری مزایده‌ها بازار ملک در کیش را هیجانی کرده و زمانی که بحث رقابت به وجود می‌آید، سازمان، ملک خود را به بالاترین قیمت پیشنهادی به فروش می‌رساند و همین موضوع روزبه‌روز باعث افزایش قیمت‌ها می‌شود و ثبات وجود ندارد. با هر بار مزایده نسبت به دوره قبل مخصوصا در برج‌ها و مجموعه‌هایی که این اواخر به مزایده گذاشته شد باعث افزایش بیشتر قیمت شده و تأثیر زیادی در بازار ملک گذاشته است.  برای واحد‌های دوخوابه از 50 میلیون ودیعه و هفت تا هشت میلیون اجاره و در برج‌ها دوخواب یک میلیارد و 600 میلیون تومان رهن کامل که به صورت تبدیل به 200میلیون پیش و 35 الی40 میلیون اجاره داده می‌شود. واحد‌های سه‌خوابه با حداقل قیمت 100 میلیون پیش و 13 میلیون تومان اجاره از جهت کیفی و در برج‌ها دو میلیارد رهن کامل و یا به صورت اجاره 200 الی 500 میلیون تومان پیش و 50 تا 60 تومان اجاره داده می‌شود. 

آرش چند سالی است که در کیش زندگی می‌کند. از او درباره حدود دستمزدها برای گروه‌های مختلف در کیش پرسیدیم: «براساس قانون کار حداقل چهار میلیون تومان و ماهی دو روز مرخصی است. حداقل دستمزد در کیش حدود شش میلیون تومان است که برای کیش اصلا بصرفه نیست و اگر کار دیگری نکنی هم خرج روزانه خیلی بیشتر از این حرفاست. خیلی از کارفرماها همین عدد را هم نمی‌دهند. رده‌های بالاتر مثلا اگر کارمند یکی از کسانی که خودرو اجاره می‌دهد باشی حدود هشت تا 9 میلیون تومان حقوق خواهید گرفت. البته بستگی به وضعیت مالی کارفرما دارد. کارمندان بخش دولتی معمولا حقوق‌های خوبی دارند و مشکلی ندارند. به خاطر شرایط کرونا درباره وضعیت مالی و درآمدی مغازه‌دارها نمی‌توان به صورت ثابت صحبت کرد. اما چیزی که این روزها شاهدش هستیم، چه از کارگر معمولی تا کارمندی که به نسبت حقوق خوبی دارد همه از وضعیت مالی در کیش شاکی‌اند و خرجشان با توجه به این قیمت‌ها به هیچ عنوان در نمی‌آید».

نکته قابل توجهی که باید درباره زندگی در کیش به آن اشاره کرد، بحث هزینه‌های بالای حوزه آموزش است. تحصیل در کیش به صورت میانگین از شهرهای بزرگ ایران هم گران‌تر است و دانشجویانی که برای تحصیل به این جزیره می‌آیند، اکثرا دارای شرایط خوب مالی هستند. سارا سال آخر رشته عمران در مقطع کارشناسی ارشد در کیش است. از او درباره شرایط  و فضای آموزشی در کیش پرسیدیم: «از نظر اساتید باید گفت که اوضاع کیش خوب است. اما هزینه‌های تحصیل واقعا بالاست و هرکسی که به جزیره می‌آید این نکته را می‌داند. اما اگر بخواهم به مشکل اساسی دانشجویان در کیش اشاره کنم، مسئله فضاهای آموزشی است. اگر شما اینجا دانشجو باشید، به جز محیط دانشگاه و کتابخانه دانشگاه، جای دیگری در جزیره نیست که محیط آموزشی داشته باشد. یکی دیگر از معایب کیش، فقدان برگزاری کلاس‌ها و دوره‌های مختلف است. دانشجویان علاوه بر محیط دانشگاه در محیط‌های دیگری هم در حوزه آموزش می‌توانند فعال باشند. خیلی‌ها کیش را این‌گونه تجسم می‌کنند که اول هفته بیایند چند کلاس داشته باشند و بعد بروند، اما برای کسانی که اینجا زندگی می‌کنند، شرایط فرق دارد».

یکی از مهم‌ترین مشکلات این‌روزهای کیش، نبود سرمایه‌گذاران است. اگر در جزیره‌ای مثل کیش سرمایه‌گذاران با پروژه‌ها و ایده‌های مختلف وارد شوند، احتمال دارد که شرایط اقتصادی جزیره کاملا دگرگون شود. مسعود حامیان با اشاره به اینکه اخیرا هیچ سرمایه‌گذار و سازنده جدیدی به کیش نیامده است، می‌گوید: «در حال حاضر شاهد هیچ سرمایه‌گذار جدیدی نیستیم و اگر پروژه‌ای هم در حال انجام است برای گذشته است. تنها یک پروژه داریم که مقدماتش در سال‌های قبل انجام شده است. دلیل اینکه پروژه جدیدی نداریم، مشخص‌نبودن وضعیت هزینه‌ها و قیمت‌هاست و اگر پروژه‌ای بخواهد شروع به کار کند، نمی‌تواند قیمت‌هایش را پیش‌بینی و معادل‌سازی کند و امکان افزایش یا کاهش نرخ ارز وجود خواهد داشت. بنابراین به دلیل عدم ثبات قیمت موجب کاهش روند سرمایه‌گذاری مخصوصا سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در حوزه ساخت‌وساز می‌شود. البته پروژه‌های زیادی داریم که خوشبختانه رو به اتمام است با قیمت‌های حدودی 80 میلیون تومان با تحویل سه‌ماهه و برخی موارد هم تا 130 تومان قیمت‌گذاری شده است. قیمت‌ها تا قبل از گران‌شدن حدود سه تا چهار برابر نسبت به قیمت‌های فعلی پایین‌تر بود. به‌طور مثال آپارتمانی که در سال 97 و منتهی به 98 متری 11 الی 12 تومان بود در حال حاضر به 43 میلیون تومان رسیده است. بین سال‌های 97/98 این افزایش چهار برابری آغاز شده و در بهار 99 به اوج خود رسید و تاکنون ادامه داشته است».‌