برند‌سازی روستاها برای توریست‌ها

لیلا اژدری، مدیرکل دفتر همکاری و توافق‌های ملی گردشگری با استقبال از نام‌گذاری سال ۲۰۲۱-۲۰۲۰ با عنوان «گردشگری و توسعه روستایی» توسط سازمان جهانی گردشگری گفت: این سبک از نام‌گذاری می‌تواند توسعه قابل‌توجهی در روستاها ایجاد کند زیرا خواسته یا ناخواسته وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی برای همسو شدن با شعار جهانی گردشگری تمرکز بیشتری به گردشگری روستایی خواهد داشت و همین امر موجب می‌شود ایجاد تمامی امکانات، شرایط و زیرساخت‌ها به این سمت حرکت کنند. بنابراین به علت اینکه اولویت وزارت گردشگری مشخص است همه سازمان‌ها و ارگان‌ها همکاری‌های لازم را برای اجرایی شدن طرح‌های مربوط به توسعه روستایی انجام می‌دهند. علاوه بر آن رسانه‌ها نیز در این خصوص گام برداشته و به فعالیت در این ز مینه‌ها می‌پردازند.

وی افزود: بعد از شیوع ویروس کرونا گردشگران اغلب، روستا‌ها و طبیعت‌گردی را در مقاصد سفری خود جای دادند و به علت نبود هتل در بافت روستایی توریست‌ها برای اقامت، بوم‌گردی‌ها را انتخاب کرده‌اند به‌طوری‌که اطلاعاتی که به‌صورت شفاهی از صاحبان اقامتگاه‌های بوم‌گردی و راهنمایان تورهای گردشگری دریافت کرده‌ایم همگی اعلام کرده‌اند که در دوران کرونا اغلب مسافر و توریست‌های بوم‌گرد داشته و برخی از آنها نیز حتی یک جای خالی هم نداشته‌اند و ۵۰ درصد از کل ظرفیت آنها نیز پر بوده است.

مدیرکل دفتر همکاری و توافق‌های ملی گردشگری عنوان کرد: بهترین راهکار برای رونق بخشیدن به گردشگری روستایی در کشور تنظیم تقویم تعطیلات کشوری و اجرای طرح «دو روزه شدن تعطیلات آخر هفته» است. زیرا تحقیقات نشان می‌دهد ویروس کووید-۱۹ موجب شده سبک سفری توریست‌ها تغییر کند و سفرهای کوتاه‌مدت دو یا سه روزه را جایگزین سفرهای بلندمدت کرده‌اند. بنابراین با اجرایی کردن طرح دو روزه شدن تعطیلات آخر هفته می‌توانیم میزان سفر گردشگران داخلی به روستاها را دستخوش افزایش کنیم. اژدری در عین حال توسعه گردشگری روستایی را یک تیغ دو لبه دانست و گفت: اگر صرفا به علت اینکه سال پیش رو به‌عنوان توسعه گردشگری روستایی نام‌گذاری شده بدون برنامه‌ریزی به این عرصه ورود کنیم نه تنها نتایج مطلوبی کسب نخواهیم کرد بلکه فقط موجب تخریب روستاها خواهیم شد. در واقع باید با توجه به این نام پروژه‌های بلندمدت را راه‌اندازی کنیم تا در پی آن جامعه روستایی توانمند شوند. برای دستیابی به گردشگری روستایی با شرایط مطلوب باید فعالیت‌هایی همچون توانمندسازی جامعه روستایی، فرهنگ‌سازی و پرورش گردشگران مسوول را در برنامه کاری خود داشته باشیم، زیرا اگر گردشگران مسوول در این حوزه وجود نداشته باشند سفر به روستاها جز تخریب فرهنگی و محیطی چیز دیگری در پی نخواهد داشت. بنابراین باید گردشگرانی در این حوزه وجود داشته باشند که به فرهنگ، سنت، عقاید و آداب و رسوم روستاییان احترام بگذارند. این امر نیز تنها با ایجاد سلسله برنامه‌های اطلاع‌رسانی از فرهنگ روستایی در جامعه شهری امکان‌پذیر است تا توریست‌های داخلی از اهمیت جامعه روستایی آگاه و بر روی حفظ آن حساس باشند.

مدیرکل دفتر همکاری و توافق‌های ملی گردشگری گفت: یکی از برنامه‌هایی که در معاونت گردشگری وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی درحال اجرا است پروژه بازنگری شاخص‌های انتخاب روستاهای هدف گردشگری است که در این پروژه به اعتبارسنجی، ارزیابی و رتبه‌بندی مقاصد روستایی می‌پردازیم. این پروژه در واقع به دو دسته جوامع شهری و روستایی تقسیم می‌شود که در نتیجه موجب برند‌سازی مقاصد روستایی در حوزه گردشگری خواهد شد.

به گزارش «دنیای‌اقتصاد» سازمان جهانی گردشگری سال ۲۰۲۱-۲۰۲۰ را سال توسعه گردشگری نام‌گذاری کرده و همچنین تغییر سبک سفر گردشگران داخلی به علت کرونا موجب شده تا جامعه روستایی در یک‌سال آینده بیشترین توریست داخلی را در منطقه محلی خود داشته باشند. همچنین با ورود گردشگر خارجی نیز روستاییان علاوه بر میزبانی از گردشگران داخلی، میزبان توریست‌های خارجی نیز خواهند بود. در واقع شاید یکی از دلایل اصلی این امر تغییر سبک سفر به علت شیوع ویروس کرونا است زیرا اغلب گردشگران برای سفرهای خود مناطق باز و بکر را به علت تراکم پایین افراد ترجیح می‌دهند. در همین راستا باید در روستاها آداب و فرهنگ پذیرش مسافر، میهمان‌داری سنتی و هوشمند که شامل تشخیص سریع ذائقه توریست‌ها از شهرها و کشورهای مختلف می‌شود نیز اجرایی شود. به‌طوری که ذائقه خوراکی، رفتاری و... افرادی‌که از شهرهای مختلف به روستاها سفر می‌کنند شناسایی و خدمات متناسب با همین ذائقه به آنها ارائه شود تا گردشگران از سفر و اقامت در روستاها لذت ببرند و برای سفر بعدی خود نیز روستاها را به‌عنوان مقصد سفر خود انتخاب کنند.

از سوی دیگر دولت نیز باید زیرساخت‌های مربوط به مناسب‌سازی مقاصد اصلی توریست‌ها را فراهم کند تا هم سفر به روستاها به راحتی صورت گیرد و هم خدمات با کیفیت و مناسب به توریست‌ها ارائه شود، زیرا تا قبل از کرونا میزان سفر به روستاها به این اندازه زیاد نبود و با شیوع ویروس کووید-۱۹ میزان انتخاب روستاها توسط گردشگران به‌عنوان مقصد سفر افزایش چشمگیری پیدا کرده است. زیرا گردشگران برای جلوگیری از ابتلا به این ویروس به ‌شهرها و هتل‌ها به علت شلوغی مراجعه نمی‌کنند. از سوی دیگر وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی نیز قصد دارد در راستای شعار سازمان گردشگری جهانی حرکت کند بنابراین باید زیرساخت‌های مربوط به جذب گردشگر را در مناطق روستایی آماده کند. درحال‌حاضر شرط اول که تمایل مسافر برای ورود به روستاها است وجود دارد اما با وجود اینکه این شرط لازم است اما کافی نیست و شرط کافی برای رونق بازار گردشگری روستایی داشتن جذابیت‌های مناسب برای سفر است تا گردشگران تمایل به سفر مجدد را نیز داشته باشند. زیرا اگر گردشگری در سفر به روستا‌ها خدمات موردنیاز خود را کسب نکند و شرایط با ذائقه او همسو نباشد دیگر برای سفر روستاها را انتخاب نخواهد کرد.

 یکی دیگر از شروط مربوط به توسعه گردشگری روستایی معرفی روستاهای اطراف استان‌ها به گردشگران است زیرا درحال‌حاضر با وجود اینکه چند صد روستا در کشور وجود دارد اما توریست‌های داخلی اغلب این روستاها را نمی‌شناسند و حتی روستاهای اطراف استان‌های خود را که می‌تواند در تعطیلات آخر هفته یا تعطیلات مناسبتی که در کشور وجود دارد سفرهای کوتاه‌مدت به آنجا داشته باشند را نیز نمی‌شناسند. در صورتی که درحال‌حاضر به علت شرایط کرونایی حاکم در کشور اغلب گردشگران داخلی تمایل به سفر به مکان‌های سنتی و طبیعت بکر دارند. ایران نیز دارای روستاهای متعددی با طبیعت دست نخورده است که می‌تواند گردشگران بی‌شماری را جذب کند.

بنابراین تقویت فرهنگ میزبانی، مناسب‌سازی روستاها(آماده کردن زیر ساخت) و معرفی روستاها از جمله موارد مهمی است که در جذب گردشگران داخلی و خارجی تاثیرگذار است. ورود گردشگر به روستاها یک بازی برد -برد است زیرا علاوه بر اینکه توریست‌ها از این مناطق لذت می‌برند، ساکنان روستاها نیز با فروش صنایع‌دستی و خوراکی‌هایی در قالب سوغات روستایی هم درآمد خود را افزایش داده و هم اشتغال ایجاد می‌کنند. همچنین حضور گردشگران در روستاها می‌تواند روستاها را از نظر فرهنگی و توسعه اجتماعی رونق بخشد.