فرورفتن پایه‌های تله‌کابین در محوطه تاریخی
عملیات ساخت تله‌کابین در حالی دوباره از سر گرفته شده که پیش از این در دهه ٨٠ و اوایل دهه ٩٠، قرار بر ساخت تله‌کابین بود و هر بار به در بسته خورد. حالا در قسمت غربی پارک کوهستان پایه‌‌ای که در گذشته ساخته شده بود، باقی است و مسیر تازه‌ای تعریف شده که به دشت کاهو می‌رسد. سارا الماسی، کارشناس مرمت بنا و بافت‌های تاریخی و فعال میراث فرهنگی، به «شهروند» می‌گوید که این دشت در ارتفاعات طاق بستان هم گونه‌های گیاهی غنی دارد و هم بیرون‌زدگی‌های باستان‌شناسی که نیازمند بررسی است: «مساحتی که برای آن منطقه برای امکانات و تجهیزات در نظر گرفته‌اند، بسیار زیاد است. با فرض قرارگیری رستوران و ایستگاه تله‌کابین و امکانات مختلف، بخش زیادی از آثار تاریخی و محیط‌زیست آسیب خواهد دید.» براساس این طرح، تله‌کابین از بخش غربی پارک کوهستان بالا می‌رود، در دشت کاهو توقفی دارد و درنهایت در بخش شرقی بعد از طاق‌های ساسانی پایین می‌آید. «در بخش شرقی هم آثاری وجود دارد و جزو محوطه‌های باستانی است.»
در حال حاضر عملیات خاکی سایت پایین انجام شده و تهیه نقشه‌های اجرایی خط تله‌کابین به یکی از شرکت‌های سرمایه‌گذاری سپرده شده است. بنا به گفته وحید شامبیاتی، رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های شهرداری کرمانشاه، مبدأ شروع پروژه از ضلع شمال‌غربی پارک کوهستان خواهد بود و به‌تازگی مناقصه‌ای برای اجرای این پروژه برگزار شده است. اگر چه تبلیغات رسانه‌ای برای ساخت تله‌کابین از مدت‌ها پیش شروع شده و صدای مخالفت دوست‌داران میراث فرهنگی هم شنیده می‌شود؛ اما این‌طور که رئیس سازمان سرمایه‌گذاری و مشارکت‌های شهرداری کرمانشاه گفته، کار مطالعات اولیه، تأمین قطعات و تهیه نقشه‌های مورد نیاز هنوز انجام نشده است. او زمان اجرای پروژه را ١٨ ماه و اعتبار مورد نیاز را ١٧میلیارد تومان عنوان کرده؛ اینها همه برای کابین‌های ٦ نفره‌ای است که در طول ١٤٨٠ متر در اطراف طاق بستان کشیده می‌شود و ١٤ پایه بلند دارد. الماسی می‌گوید این تأسیسات در قسمت شمالی، محوطه‌ای بازمانده از عصر پارینه سنگی و همچنین دست‌ساخته‌های سنگی انسان‌های اولیه را در ارتفاعات صخره‌ای مشرف به دشت کاهو ویران خواهد کرد. از سوی دیگر این پروژه که طرح اولیه آن به سال ٨٦ برمی‌گردد، هنوز مجوز کمیسیون ماده ٥ را دریافت نکرده است.
یک زمین در حریم طاق بستان به جای زمین استانداری
در نقشه مصوب سال ٩٧ مجموعه طاق بستان، بخشی به رنگ زرد درآمده که از محوطه تاریخی، شکارگاه خسرو و تپه باستانی مراد حاصل جداست. این زمین‌ها مربوط به شخصی به نام «الف.میم» است. یک منبع آگاه به «شهروند» می‌گوید: «زمانی که می‌خواستند ساختمان استانداری کرمانشاه را بسازند، زمین این فرد را گرفتند و به ازای آن، زمینی در محوطه طاق بستان به او دادند. با توجه به تغییرات عرصه و حریم، حالا او می‌تواند در این منطقه هتل بسازد. طرح هم داده و قرار است مجوز ساختوساز بگیرد. با این همه چون از طرف میراث فرهنگی از داشتن یک‌سری کاربری‌ها منع شده، از میراث فرهنگی و شهرداری شکایت کرده است. هرچند درنهایت در حکم دادگاه آمده که میراث فرهنگی به وظیفه‌اش عمل می‌کند و در صورت وجود خسارت، شهرداری می‌تواند در این زمینه اقدام کند.»
قرار است پایه تله‌کابین کوتاه شود
امید قادری، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کرمانشاه در گفت‌وگو با «شهروند» می‌گوید تله‌کابینی که قرار بر ساخت آن است، ادامه همان پروژه غیرفعال قبلی است و حالا روی پایه‌های قبلی درحال تکمیل پروژه‌اند. او تأیید می‌کند که پایه‌های انتهایی در مناطقی قرار خواهد گرفت که ارزش تاریخی دارد: «با توجه به کاوش‌هایی که در قسمت‌های بالایی منطقه انجام شده است، از آنها خواستیم سه پایه آخر را عقب‌تر ببرند و از دشت کاهو دورتر کنند. دراین‌باره صورت‌جلسه شده است و ما هم پیگیر هستیم. قرار شده است آن سه پایه انتهایی را کاوش کنیم و اگر ارزش فرهنگی آن اثبات شد، محل قرارگیری سه پایه آخر با نظر ما تغییراتی خواهد داشت.» به گفته او آنها کار را به تازگی در پایین منطقه شروع کرده و هنوز به قسمت‌های بالایی نرسیده‌اند: «این ساختوساز در عرصه میراثی نیست، در حریم است. در طول سنوات گذشته بحث‌های کارشناسی مختصری درباره آن صورت گرفت و نخستین مجوز آن هم به سال ٨٦ برمی‌گردد، اما در سال‌های ٩١ و ٩٥ هم فعالیت‌هایی داشته‌اند.»
آن ملک شخصی در منطقه ممنوع نیست
مدیرکل میراث فرهنگی کرمانشاه درباره محدوده زرد نقشه عرصه و حریم که زمین شخصی در آن قرار گرفته است هم توضیحی دارد: «آنجا هفت، هشت مالک وجود دارد، بخشی از آن زمین‌های دولتی و شهرداری و یکی از مالکان هم شخصی است. در آن محدوده، طبق ضابطه عرصه و حریم طاق بستان، ساختوساز ممنوع نیست، اما طرح‌هایی که پیاده می‌شود، باید با حداقل ارتفاع باشد که منظر را خراب نکند، یعنی ارتفاع بیشتر از پنج‌ونیم‌متر ممنوع است.» به گفته او این مالک شخصی، بابت ضوابط سختی که اعمال شده، به سازمان بازرسی و وزارت میراث شکایت برده است: «دو جلسه تخصصی تشکیل دادیم که طرحش را ارایه کند، اما آن طرح رد شد. به او توصیه کردم که دنبال سازه‌های سبک برود، اما سازه‌های سنگین آورده بود، ساخت‌وسازهای وسیع با نماهای کامپوزیتی که سطح اشغال بالایی دارد.»
شهرک متروکه درکنار طاق بستان
او گله می‌کند که ساخت‌وسازهای بسیاری، حریم اثر ساسانی را مخدوش کرده‌اند و وجودشان خوشایند نیست: «همین حالا در فاصله ٣٠-٢٠ متری اثر، یک شهرک متروکه وجود دارد که خیلی هم ناخوشایند است. علاوه بر این، روبه‌روی طاق بستان کبابی‌ها هم چنین وضعی دارند. با این همه، با توجه به شرایط نه دولت توان تملک همه اینها را دارد، نه می‌شود برای ساکنان از نظر انسانی هیچ حقوقی قائل نشد.» از سوی دیگر ساخت یک میهمانسرا متعلق به سپاه هم پیش از این سروصدا به پا کرده بود که حالا قادر می‌گوید آنها ارتفاع سازه را کم کرده‌اند: «این سازه ٢کیلومتر از طاق دور است و ارتفاعش را کم کردیم که حریم منظری را مخدوش نکند. ٦ طبقه بود و در حد سه طبقه آمد، از آنها خواستیم طرح معماری‌اش نمایی شبیه کوه داشته باشد تا با محوطه سازگار شود.» او از ساخت‌وسازهای شهرداری در عرصه تاریخی هم گله می‌کند: «شهرداری در محدوده پارک کوهستان و در عرصه طاق بستان (ضلع غربی) ملکی دارد که گورستان اشکانی است و باید به محوطه تاریخی ملحق شود، اما شهرداری کرمانشاه هیچ‌گونه همکاری با میراث فرهنگی ندارد. درخواست کردیم آن فضا را آزادکنند، اما نمی‌دهند.»
مشکل از کجاست؟ مدیرکل میراث فرهنگی استان کرمانشاه می‌گوید بودجه تملک صفر است: «سال٩٦ توانستیم چند قهوه‌خانه در طاق بستان را تملک و به محوطه تاریخی ملحق کنیم، اما امسال بودجه تملکی‌مان به صفر رسیده است. این تملک‌ها قیمت‌هایشان خیلی بالاست و امسال پولی نداریم، سال پیش هم همین‌طور بود.»
این طور که پیداست زور میراث فرهنگی به این املاک نمی‌رسد، اما یک ماه پیش توانسته برای چند مجموعه غیرمجاز مثل رستوران که روبه‌روی طاق بستان است و یک طبقه غیرمجاز ساخته، دستور قضائی قلع‌وقمع بگیرد، تا به قول قادری اجرای این کار دست‌کم «درس خوبی به دیگران بدهد» و بدانند که «نمی‌توانند هر طوری که خواستند در حریم اثری تاریخی ساختوساز کنند.»