در این میان بارها گفته شد که سامانه ملی زمین و مسکن راه‌اندازی می‌شود، تا مالکان خانه‌های خالی و حتی زمین‌داران شناسایی شوند و با گرفتن مالیات از زمین‌داران و مالکان خانه‌های خالی جلوی جهش قیمت زمین و مسکن گرفته شود، اما این سامانه هرگز راه‌اندازی نشد. بیت‌الله ستاریان، کارشناس ارشد اقتصاد مسکن پیش از این به «شهروند» گفته بود که راه‌اندازی این سامانه بسیار ساده و زمان کمی در حدود ٦ ماه برای ایجاد آن لازم است، اما به نظر می‌رسد دست‌هایی مانع از ایجاد این شفافیت است.
خانه‌های خالی به اندازه ٥/٢سال مصرف مردم
آخرین آمار جامعی که درباره تعداد ساختمان‌های مسکونی ایران وجود دارد، متعلق به سال ٩٥ است. براساس این آمار در تهران ۳میلیون و ۸۹۰هزار واحد مسکونی وجود دارد که ۴۹۰هزار واحد معادل ۱۳درصد از این خانه‌ها خالی است. درحالی‌که مطابق استاندارد جهانی، نسبت خانه‌های خالی بین ۴ تا ۶درصد کل واحدهای یک شهر یا کشور است، به عبارت دیگر حداکثر ۴ تا ۶درصد از خانه‌های هر شهر باید برای مواقع نقل و انتقال مسکن یا مهاجرت و تقاضای جدید خالی باقی بماند، اما در ایران و تهران دو برابر بیشتر از این استاندارد خانه خالی وجود دارد. برخی آمارهای موجود نیز حاکی از خالی‌بودن چیزی حدود ٢,٥میلیون واحد مسکونی در سراسر ایران است. خوب است بدانید این میزان خانه خالی به اندازه نیاز ٢.٥سال مردم ایران به مسکن است که درواقع احتکار شده‌اند. با این حال گرفتن مالیات از خانه‌های خالی بحثی است که سه دهه در ایران بدون نتیجه تکرار می‌شود. رئیس اتحادیه مشاوران املاک درباره گرفتن مالیات از خانه‌های خالی به «شهروند» می‌گوید: «یکی از مشکلاتی که در کشور ما وجود دارد این است که قوانین در ایران فقط مصوب می‌شوند، اما وقت اجرا که می‌رسد، خبری نیست.»او ادامه می‌دهد: «مدت‌هاست که صحبت از گرفتن مالیات از محتکران خانه است، اما هنوز سازوکاری که بتواند این خانه‌ها را شناسایی کند و از آنها مالیات بگیرد، فراهم نیست. قدم نخست این است که خانه‌های خالی شناسایی شوند وگرنه اداره مالیات همیشه برای اخذ مالیات آماده است، اما همواره دست‌هایی در کار است تا جلوی شناسایی‌شدن خانه‌های خالی گرفته شود.»
مالیات سنگین ترکیه برای خانه‌های خالی
«نمی‌توانیم مالکان زمین و مسکن را شناسایی کنیم» این بهانه غالبی بوده است که در تمام این سال‌ها دلالان زمین و مسکن سودهای افسانه‌ای به جیب بزنند، بدون این‌که هیچ مالیاتی پرداخت کنند. این درحالی است که سایر کشورها قوانین مالیاتی سفت و سختی برای خانه‌های خالی دارند و به همین دلیل است که سوداگری زمین و مسکن در این کشورها کنترل شده است. براساس اعلام وزارت راه و شهرسازی چیزی حدود ٦٠درصد قیمت مسکن را بهای زمین تشکیل می‌دهد. در سایر کشورهای جهان برای آن‌که جلوی دلالی زمین گرفته شود مالیاتی با عنوان «مالیات بر ارزش زمین» از زمین‌داران گرفته می‌شود. آنها معتقدند زمین کالای غیرقابل تولید و متعلق به عموم مردم است، بنابراین، این کالا نباید سودهای بادآورده را نصیب عده اندکی از مردم کند، به همین دلیل در سایر کشورها با گرفتن مالیات‌های سنگین از زمین‌داران مانع از جهش قیمت زمین می‌شوند. از آن سمت مالیات بر خانه‌های خالی هم یکی دیگر از ابزار رایج کنترل قیمت‌هاست. رئیس اتحادیه مشاوران املاک درباره نحوه اجرای مالیات خانه‌های خالی در سایر کشورها به «شهروند» می‌گوید: «قانون مالیات بر خانه‌های خالی در همه جای دنیا اجرا می‌شود و اتفاق منحصربه‌فردی برای کشور ما نیست. به عنوان مثال در ترکیه، دولت روی هر خانه‌ای که خالی باشد، پرچم بلندبالایی نصب می‌کند و به صاحبخانه سه ماه فرصت می‌دهد تا آن خانه را اجاره دهد وگرنه مالیات سنگینی از صاحبخانه گرفته می‌شود. اگر در کشور ما هم این قانون اجرا شود، هم بازار مسکن رونق می‌گیرد، هم قیمت‌ها به صورت نجومی افزایش پیدا نمی‌کند.»
بانک‌ها محتکران خانه‌های خالی
رئیس مشاوران املاک ایران محتکران مسکن را مردم نمی‌داند. قلی خسروی درباره این‌که محتکران مسکن چه کسانی هستند، به «شهروند» توضیح می‌دهد: «بانک‌ها یکی از بزرگترین مالکان خانه‌های خالی در ایران هستند. آنها یا خانه را به صورت مستقیم می‌خرند و یا در بازار ساخت‌وساز راه می‌اندازند و از طریق آن خانه‌های خالی را احتکار می‌کنند.»او ادامه می‌دهد: «برخی انبوه‌سازان به بهانه نیمه‌ساخته‌بودن برج‌های خود با بانک‌ها قرارداد مشارکت مدنی می‌نویسند و در ظاهر همه چیز قانونی است اما در باطن رفتار غیرقانونی بانک‌هاست که در بازار دلالی و بنگاهداری می‌کنند؛ چون بانک‌ها هیچ‌گونه اجازه‌ای برای ساخت‌وساز ندارند.او می‌گوید: «خیلی راحت می‌توان سازوکاری ایجاد کرد که براساس آن بايد طبق سازوكار مشخصی فرصتي براي هلدینگ‌های ساخت‌وساز در نظر گرفته شود كه به‌عنوان مثال تا تاريخ مشخص‌شده بايد خانه‌ها را از طريق فروش و يا اجاره تحويل مردم بدهند؛ در غير اين‌صورت خانه‌ها مصادره شوند.»
نگذاشتند قانون مالیات زمین تصویب شود
فردین یزدانی، مدیر طرح جامع مسکن وزارت راه‌وشهرسازی درباره این‌که چرا مالیات بر ارزش زمین و مالیات خانه‌های خالی در طرح جامع مسکن جایگاه چندانی ندارد، به «شهروند» توضیح می‌دهد: «به دلیل اختلاف نظرهای زیادی که بین مراجع و سازمان‌های مختلف وجود داشت، قانون اخذ مالیات بر ارزش زمین تصویب نشد و قانون مالیات بر خانه‌های خالی هم اجرا نمی‌شود.»یزدانی درباره این‌که چه کسانی دست به احتکار خانه‌ها می‌زنند، به «شهروند» می‌گوید: «قطعا افرادی عادی نمی‌توانند خانه‌هایشان را احتکار کنند. افراد ذی‌نفوذ جامعه و سرمایه‌داران کسانی هستند که خانه‌های خود را احتکار می‌کنند. بخشی از خانه‌های خالی و احتکارشده، خانه‌هایی هستند که مازاد بر
نیاز هستند.