سامانه ملی املاک و اسکان بالاخره راه‌اندازی شد، آن‌هم درست زمانی که دولت در تنگنای بودجه‌ای افتاده است و چاره‌ای ندارد که فراریان مالیات را شناسایی کند تا به این ترتیب بتواند درآمدهای خود را افزایش دهد.
تا پیش از راه‌اندازی این سامانه، عمده‌ترین دلیلی که باعث می‌شد زمین‌داران بزرگ و سفته‌بازان بازار مسکن از پرداخت مالیات طفره روند، بهانه نبود بانک اطلاعاتی از این افراد بود. هرچند که اکبر ترکان، رئیس سابق نظام مهندسی این دلیل را قبول ندارد و بارها گفته است که بانک اطلاعاتی مالکان زمین و مسکن در سامانه‌های شهرداری و ثبت‌احوال موجود بوده است و به راحتی می‌شد از این افراد مالیات گرفت.
محمد اسلامی، وزیر راه‌وشهرسازی اعلام کرده است که اطلاعات آماری و داده‌های سازمان‌های مختلف را در این سامانه یکپارچه کرده‌اند و قرار است که با آن و البته با ابزار مالیاتی بازار زمین و مسکن را کنترل کنند. اسلامی در حاشیه همایش طرح اقدام ملی مسکن درباره راه‌اندازی سامانه ملی املاک و اسکان گفته است که این سامانه را برای کنترل حباب مسکن راه‌اندازی کرده‌اند. او می‌گوید که با وجود این، بانک اطلاعاتی می‌تواند ثروت‌اندوزی برخی از سفته‌بازان را در بازار مسکن
مهار کند.
با این حال بیت‌الله ستاریان، تحلیلگر ارشد اقتصاد مسکن به «شهروند» می‌گوید: «این سامانه به شرطی موثر واقع می‌شود که اطلاعات آن در دسترس عموم مردم باشد تا آنها بتوانند به اطلاعات سوداگران بازار مسکن اشراف داشته و با نظارت همگانی و فشار افکارعمومی جلوی سوداگری این افراد گرفته شود، وگرنه تا پیش از این سامانه‌هایی موجود بود که اطلاعات آن قابل دسترس همگان نبود و اتفاقی در بازار مسکن ایجاد نکردند.»
کارایی سامانه با اما و اگر
راه‌اندازی سامانه ملی املاک و اسکان از ابتدای سال ٩٧ به صورت جدی در دستور کار وزارت راه‌وشهرسازی قرار گرفت. این سامانه بعد از تأیید سازمان امور مالیاتی کشور قرار گرفت. بعد از کسب اطلاعات لازم درباره املاک و دارایی‌های مردم شروع به کار کرده است. یکی از مهم‌ترین مسائلی که این سامانه می‌تواند به تحقق آن کمک کند، گرفتن مالیات از خانه‌های خالی بود که حالا با فراهم‌شدن امکان شناسایی صاحبان املاک، این اتفاق امکان‌پذیر خواهد بود. در واقع راه‌اندازی سامانه ملی املاک و اسکان موجب می‌شود تا مالکان خانه‌های خالی سال شناسایی شوند و این مهم به شیوه مرحله به مرحله اجرایی می‌شود. ستاریان درباره راه‌اندازی سامانه املاک و اسکان و اینکه این سامانه چه تأثیری می‌تواند در بازار مسکن داشته باشد، به «شهروند» می‌گوید: «راه‌اندازی سامانه املاک و اسکان اتفاق مهمی برای بازار مسکن است که جای آن در بازار مسکن خالی به نظر می‌رسید و ما سامانه‌ای نداشتیم که به کمک آن بتوانیم آماری درست از وضع مسکن و املاک و دارایی افراد داشته باشیم.» او ادامه می‌دهد: «البته نمی‌توانیم به خودی خود از این سامانه انتظار داشته باشیم که به کمک معضلات بازار مسکن بیاید، چون این سامانه فقط اطلاعات آماری ارایه می‌دهد که مسئولان می‌توانند با کمک‌گرفتن از اطلاعات آن تصمیم‌های درست‌تری بگیرند. در واقع سامانه املاک و اسکان، سامانه تصمیم‌گیرنده یا ارایه‌دهنده خدمات نیست اما می‌تواند در مباحثی مثل تحقق مالیات بر خانه‌های خالی به مسئولان کمک کند و برخی از خطاهای آماری که تاکنون وجود داشته را اصلاح کند.» ستاریان تأکید می‌کند که دیگر شرط مهم کاربردی‌شدن این سامانه در بازار مسکن این است که دسترسی همگان به اطلاعات آماری امکان‌پذیر باشد تا مردم بتوانند نظارت عمومی روی این بازار مسکن و زمین داشته باشند.