کاهش غیرقابل باور بودجه بخش فناوری نانو در حالی در لایحه بودجه 98 اعمال شده است که ایران امروز در جایگاه چهارم جهانی این حوزه قرار دارد و فراگیری بخش‌های مختلف این حوزه اعم از دارویی - بهداشتی، صنعتی، ساختمانی و... باعث شده تا حوزه فناوری نانو که عمر چندان زیادی نیز در دنیا ندارد، به یکی از شاهرگ‌های حیات علمی کشور تبدیل شود؛ شاهرگی که در صورت توجه ویژه به آن می‌تواند نه‌تنها نیاز کشور به واردات بسیاری از محصولات را برطرف کرده، بلکه ارزآوری نیز به همراه داشته باشد؛ ارزآوری‌ای که در شرایط حساس اقتصادی کشور یکی از محاسن این حوزه محسوب می‌شود.
هرچند ایران طی مدت کوتاهی توانسته به این جایگاه در فناوری نانو برسد و این حوزه جزء معدود حوزه‌های علمی محسوب می‌شود که علم آن تنها در حد کاغذ باقی نمانده و متخصصان، دانش‌آموختگان و دانشجویان این حوزه توانسته‌اند علم این بخش را به مرحله کاربردی‌سازی و حتی تجاری‌سازی برسانند، اما گویی این مسائل نیز باعث نشده که دولت در تقسیم بودجه 98، نیم‌نگاهی به آن داشته باشد؛ موضوعی که سعید سرکار، دبیر ستاد ویژه توسعه فناوری‌نانو درباره‌اش به
«فرهیختگان» اینطور می‌گوید: «ما امروز 505 محصول شناسنامه‌دار در این حوزه داریم که به بیش از 45 کشور دنیا از جمله کره جنوبی، استرالیا، مالزی، روسیه، ترکیه، عراق، پاکستان، آلمان، انگلستان، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، کانادا و آمریکای لاتین صادر می‌شوند. البته میزان صادرات ما به برخی از این کشورها از نظر ارزش ریالی چندان زیاد نیست، اما وسعت جغرافیای صادرات ما را نشان می‌دهد.»
او میزان ارزش دلاری این صادرات را اینطور توصیف می‌کند: «میزان صادرات ما در سال گذشته به بیش از 62 میلیون دلار رسید و امسال نیز پیش‌بینی‌مان این است که به 120 میلیون دلار صادرات برسیم. البته این میزان در حالی است که سال گذشته گویی 120 میلیون دلار صادرات در بخش صنعت خودرو داشته‌ایم.»
دبیر ستاد فناوری نانو با گلایه از بودجه درنظر گرفته‌شده برای سال آینده این بخش توضیح می‌دهد: «قطعا با بودجه‌ای که در لایحه 98 برای این بخش در نظر گرفته شده است، ما به هیچ عنوان نمی‌توانیم در زمینه صادرات وضعیت موفقی داشته باشیم، چراکه امروزه در مرحله اعتمادسازی و اعتبارسنجی برند ایرانی برای سایر کشورها هستیم؛ موضوعی که قطعا نیازمند سرمایه‌گذاری است و با کاهش بودجه موضوعاتی از جمله حمایت از شرکت‌ها برای حضور در نمایشگاه‌های خارجی و همچنین روند برندسازی متوقف خواهد شد.»
سرکار با بیان اینکه نگران این موضوع هستیم که مبادا با بودجه 98 عقبگردی در این حوزه صورت بگیرد، می‌گوید: «انتظارمان از دولت این است که حوزه فناوری نانو و به تبع آن اقتصاد دانش‌بنیان را به رسمیت بشناسند و توجه خاصی به چنین حوزه‌ای که در عمل ثابت کرده می‌تواند در حوزه اقتصادی سودآوری به همراه بیاورد، داشته باشد؛ در حالی که عملا ما برعکس این روند را شاهد هستیم و گویی برنامه‌هایی وجود دارد که قصدشان کشیدن ترمز شرکت‌های پیشرو در زمینه فناوری نانو است و این موضوع جای تاسف دارد.»
سرکار در حالی از بودجه 42 میلیارد تومانی این حوزه برای سال آینده سخن به میان می‌آورد که به گفته او، شرکت‌های فعال در حوزه فناوری نانو تنها در سال گذشته 110 میلیارد تومان مالیات بر ارزش افزوده به دولت پرداخته کرده‌اند، علاوه‌بر اینکه ما توانسته‌ایم نیاز کشور به بسیاری از داروهای مهم را برطرف کرده و داروهایی که پیش‌تر با قیمت 10 برابر از سایر کشورها وارد ایران می‌شد، امروز توسط خودمان تولید می‌شود.
دبیر ستاد فناوری نانو می‌گوید: «ما در شرایط تحریمی نه‌تنها مشکلی از دوش مردم و صنایع کشور برداشته‌ایم، بلکه توانستیم برای دولت نیز مالیات بر ارزش افزوده خلق کنیم، حتی اگر هیچ‌کدام از این مسائل را هم در نظر نگیریم، اگر دولت همین میزان 110 میلیارد تومان مالیات بر ارزش افزوده این حوزه را مجددا به چرخه سرمایه‌گذاری و توسعه تکنولوژی این بخش اختصاص دهد، طبیعتا وضعیت بودجه‌ای ما تغییر خواهد کرد.»
سرکار عدم تخصیص کامل بودجه طی سال گذشته و امسال را از دیگر مشکلات حوزه نانو عنوان می‌کند و می‌گوید: «سال گذشته 30 درصد از بودجه تخصیص یافته به این بخش محقق نشد و امسال نیز شاهد چنین رویه‌ای در تخصیص بودجه هستیم، در حالی که وضعیت‌مان برای سال آینده بدتر است و تنها نصف بودجه پیشنهادشده برای حوزه فناوری نانو به مجلس ارائه شده است.»
او وضعیت فعالیت شرکت‌های فعال در حوزه فناوری نانو را برای سال آینده دشوار توصیف می‌کند و ادامه می‌دهد: «قطعا فعالیت بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان برای سال 98 به بن‌بست خواهد رسید، چراکه اکثر آنها به سال آینده امید داشتند و در حال تلاش برای ارتقای کیفیت محصولات خود بودند. البته ما نیز آنها را در راستای دریافت مجوزهای بین‌المللی و حضور در نمایشگاه‌های خارجی حمایت می‌کردیم که قطعا با بودجه سال 98 نمی‌توان این روند را ادامه داد.»
دبیر ستاد فناوری نانو صحبت‌هایش را اینطور به پایان می‌برد: «طبیعتا بازار 80 میلیون نفری کشور برای محصولات حوزه نانو که جزء محصولات های‌تک محسوب می‌شوند، بازار بسیار محدودی است و به همین دلیل به دنبال سرمایه‌گذاری در بازارهای جهانی بودیم که برای این کار نیز نیازمند اختصاص بودجه هستیم.»
صحبت‌های دبیر ستاد نانو حاوی یک نکته مهم بود؛ نکته‌ای که شاید اگر مورد توجه دولتمردان و تصمیم‌گیران بودجه‌ای کشور هم قرار می‌گرفت، شاید الان وضعیت بودجه حوزه نانو برای سال آینده بسیار متفاوت‌تر از الان بود. او در گفته‌هایش به ارزآوری 120 میلیون دلاری صنعت خودروسازی کشور که از آن به‌عنوان غول صنایع کشور هم یاد می‌شود، اشاره کرد؛ غولی که تنها دو برابر حوزه نوپای فناوری نانو برای کشور ارزآوری داشته، آن هم نه‌تنها با صادرات خودرو، بلکه در کنار صادرات خودرو، 26 هزار تن قطعه خودرو نیز به کشورهای خارجی صادر کرده است. به عبارت دیگر، اگر نگاهی به آمار منتشرشده از سوی سایت گمرک ایران درخصوص صادرات صنعت خودرو در سال گذشته و حتی 9 ماهه اول امسال داشته باشیم، متوجه می‌شویم ارزآوری غول‌های خودروسازی کشور در سال 96، تنها 19 میلیون دلار با حجم صادرات سه هزار خودرو بوده و اگر میزان صادرات قطعات خودرو را نیز به این رقم اضافه کنیم، ارزش 123 میلیون دلاری پیدا می‌کند. البته این میزان برای 9 ماهه امسال در بخش صادرات خودرو به رقم هفت میلیون دلار و با احتساب رقم صادرات قطعات خودرو به رقم 99 میلیون دلار رسیده است که اگر بخواهیم به سه ماه پایانی سال نیز نگاهی خوشبینانه داشته باشیم، با توجه به شرایط تحریمی باید گفت صنعت خودرو در سال 97 نهایتا می‌تواند همانند سال گذشته ارزآوری برای کشور داشته باشد، درحالی‌که میزان ارزآوری نانو در سال 97، با صنعت خودرو برابری می‌کند؛ از سویی عدم حمایت دولت از این بخش باعث خواهد شد حوزه فناوری نانو عملا برای سال آینده به حالت اغما برود و به‌رغم اینکه می‌تواند از لحاظ ارزآوری جایگزین بسیاری از بخش‌های پرهزینه اما کم‌بازده صنایع کشور شود، عملا مسیر عقبگرد را در سال 98 در پیش بگیرد؛ مسیری که شاید ما را برای سال‌های سال از فناوری نانو عقب بیندازد و برای جبران آن نیازمند صرف هزینه‌های چندین برابری بودجه موردنیازش بشویم.
