این روزها سه نگرانی دامن صنعت خودروی ایران را گرفته است: نخست مردم؛ به‌عنوان مصرف‌کنندگان نهایی محصولات خودروسازان، از قیمت بالا، کیفیت پایین، خدمات پس از فروش نامناسب و عدم تنوع محصولات خودروسازان شکایت دارند و می‌پرسند که آیا این صنعت می‌تواند در این موارد اقدامی صورت دهد. دوم، مسئولان صنعتی کشور؛ کسانی که عهده‌دار سیاست‌گذاری در حوزه صنعت‌اند، نگران هستند که آیا صرف این‌همه منابع به پای این صنعت کاری صواب بوده؟ آیا این صنعت می‌تواند از کمند مشکلات موجود خود را برهاند. آیا دولت تدبیر و امید راهی بر درمان این صنعت خواهد گشود؟
و سوم باز هم مردم؛ اما این‌بار به‌عنوان شاغلان صنعت خودرو: بر اساس آمار منتشرشده، حدود دو میلیون‌و ٥٠٠ هزار نفر به صورت مستقیم یا غیرمستقیم رزق برمی‌گیرند، این عدد یعنی ١٠ درصد از اشتغال کل جامعه و اگر همین عدد را در میانگین سرانه خانواده ایرانی ضرب کنیم، به عددی بالغ بر ١٠میلیون نفر خواهیم رسید که محل ارتزاق آنها صنعت خودروست، حال این افراد، همه یک‌‌صدا می‌پرسند: آیا می‌توان از تلاطمات روزگار، این کشتی صنعت خودرو را به سلامت بیرون راند؟ آیا آسیبی به امنیت شغلی ما وارد نخواهد شد؟
جست‌وجوی پاسخ این پرسش‌ها، دستمایه پرسمانی بود از یکی از مدیران ارشد خودروسازی ایران. مهندس محسن جهرودی چند ماهی است که سکان هدایت گروه خودروسازی سایپا را به دست گرفته است. او در بیست‌وهشتم آبان‌ماه امسال به این سمت منصوب شد. در یکی از روزهای نه‌چندان سرد زمستانی به سراغ مهندس جهرودی رفتیم تا با سؤالات خود جویای نظرات این مرد مصمم که بسیار بی‌ادعا وارد گود صنعت خودرو شده، باشیم. آنچه در پی می‌خوانید، ماحصل دو ساعت چالش فکری است با او؛ چه کرده و چه می‌خواهد بکند؟
آقای مهندس حدودا سه ماهی از انتصاب شما می‌گذرد. می‌خواهیم که با نخستین سؤال به سراغ کارنامه شما برویم. محسن جهرودی در این مدت کوتاه چه کرده است؟
شاید بهترین پاسخ آن باشد که بگویم در تغییر یک پارادایم و رویکرد در حوزه صنعت خودرو گام برداشته‌ام؛ رویکری که مایلم به آن «کار محوری» بگویم. کار محوری یعنی استفاده از تمامی ظرفیت‌های موجود، کار محوری یعنی حرکت بر مدار اقتصاد مقاومتی، کار محوری یعنی تغییر نگرش در صنعت خودرو.
این تغییر یعنی چه؟
همه می‌دانیم که صنعت خودرو تا چند سال پیش، دچار فتور و سستی عجیبی شده بود، تحلیل‌های مختلف هم برای بیان دلایل آن مطرح می‌شد. صنعت خودرویی که قرار بوده در ساختار اقتصاد صنعتی کشور یاوری نیرومند باشد، می‌گویند باری شده بر دوش اقتصاد؛ در صورتی که خدمات صنعت خودرو به کشور هنوز به‌خوبی معرفی نشده و شوخی نیست یک صنعت حدود چهار درصد از تولید ناخالص ملی را سکانداری می‌کند و اشتغال دو‌میلیونی در کشور دارد. من معتقدم که اگر صنعت خودرو در ذهن همه از «بار» به «یار» تبدیل شود، آنگاه می‌تواند به کارویژه اصلی خود؛ یعنی لوکوموتیو صنعتی تبدیل شود و موتور محرک صنایع دیگر باشد. این مهم‌ترین پارادایمی بود که من فکر می‌کردم باید در حوزه صنعت خودرو تغییر کند و تمام کوشش من هم معطوف به تغییر این وضعیت بوده است.
خب در این مسیر چه گام‌هایی برداشته‌اید؟
زمانی که یک صنعت در وضعیت بحرانی قرار می‌گیرد معمولا برنامه‌ها و ایده‌ها حالت واکنشی به خود می‌گیرند و این اصلا خوب نیست. ما سعی کردیم با این بحران به صورت کنشی برخورد کنیم. مشکلات را شناسایی و تحلیل کردیم، دلایل و عللی را که رفع آنها در داخل بنگاه است برنامه‌ریزی کردیم و برای حل مشکلات دست‌به‌کار شدیم و مشکلاتی را که مربوط به مسائل محیطی است خدمت وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت برده‌ایم و ایشان با روی باز و علاقه‌مندی دستورات تخصصی برای حل آن داده‌اند و در تلاش هستیم با برنامه‌ای مدون این گره‌ها را باز کنیم.
فرمودید که اقدامات شما با مفهوم «اقتصاد مقاومتی» کاملا هم‌راستاست.
بله درک مفهوم «اقتصاد مقاومتی» خیلی سخت نیست، باید مجموعه‌ای از سخت‌افزارها و نرم‌افزارهایی طراحی و اجرا شوند که هم به تقویت تولید ملی و هم به تسری فرهنگ جهادی کمک کنند، نقشه راه سایپا را دقیقا مبتنی بر مفاهیم اقتصاد مقاومتی شکل داده‌ایم؛ مجموع کارهایی که در سایپا در این مدت کم انجام شده است، نشان می‌دهد که اقتصاد مقاومتی برای ما فقط در سطح یک واژه نبوده بلکه به حوزه اقدام و عمل کشیده شده است.
عده‌ای گمان می‌کنند که انجام مذاکره با خودروسازان خارجی اقدامی است خارج از محدوه «اقتصاد مقاومتی»، امروزه می‌دانیم که شما با خودروسازان اروپایی قراردادهای محکمی بسته‌اید، حال چطور می‌توان هم مدافع اصول «اقتصاد مقاومتی» بود و هم به تولید مشترک با خارجی‌ها اعتقاد داشت؟
سؤال خوبی طرح کردید، من فکر می‌کنم برخی معنای «اقتصاد مقاومتی» را به خوبی دریافت نکرده‌اند، اقتصاد مقاومتی به ما نمی‌گوید که فقط با منابع داخلی و برای بازار داخلی تولید کنیم. اقتصاد مقاومتی از ما می‌خواهد که حداکثر استفاده بهینه از منابع داخلی برای تولید صورت گیرد، اقتصاد مقاومتی به ما می‌گوید که با افزایش تنوع محصول، ذائقه مردم را تأمین کنیم، اقتصاد مقاومتی به ما می‌آموزد که آن‌قدر قوی باشیم که از خطر تلاطمات بدعهدی‌ها دور بمانیم؛ اقتصاد مقاومتی راه صادرات را به ما نشان می‌دهد و به ما می‌گوید «آنچنان تولید کن که بتوانی صادر کنی». خب برای رسیدن به چنین سطحی از تولید در صنعت خودرو باید ادبیات و استاندارد و راه و روش تولید در مقیاس جهانی را آموخت؛ مثلا در مورد قرارداد با سیتروئن تأکید کردیم که سرمایه‌گذاری خارجی باید به صورت کامل انجام شود؛ یعنی شامل سرمایه‌گذاری، انتقال تکنولوژی، توسعه صنعت قطعه‌سازی کشور و افزایش صادرات و برای این موضوع در مذاکراتی که چند روز پیش با سیتروئن داشتیم، تأکید کردیم و برنامه اجرائی پیشنهاد داده‌ایم.
جناب مهندس جهرودی می‌خواهم سؤالی بپرسم که خوشایند خیلی‌هاست. منطق تولید خودروهایی با تکنولوژی قدیمی در خطوط خودروسازان چیست؟
در یک عرصه تجارتی بزرگ، مثل صنعت خودرو ما همیشه باید از احکام علم اقتصاد تبعیت کنیم، در علم اقتصاد بازار یک پدیده زنده است، دقیقا به شما می‌گوید که چه‌کار باید بکنید. درست است که از یک‌سو ذائقه مردم تغییر کرده است و بخشی از تولیدات ما خودروسازان اندکی با ذائقه مردم فاصله گرفته است! اما این، همه واقعیت بازار نیست. بازار پیام‌های مختلفی را به تولیدکننده مخابره می‌کند. هم اعتراضات نسبت به محصولات قدیمی را به تولیدکننده می‌رساند و هم پرده از تغییر ذائقه مصرف‌کننده برمی‌دارد. در این وضعیت یک تولیدکننده نباید فقط به بخشی از درخواست‌ها و پیام‌های بازار تن دهد. تولیدکننده باید برای تأمین هر سلیقه‌ای در بازار محصول خاصی را داشته باشد، در حقیقت این مشتریان هستند که در عرصه بازار برای تولید‌کنندگان تصمیم می‌گیرند. آقای پیتر دراکر جمله بسیار سودمندی طرح کرده است؛ او می‌گوید: «گذشت آن روزهایی که تولید پیشانی سازمان بود» امروزه باید باور کنیم که مشتری، موفقیت هر سازمانی را رقم می‌زند، ما در سایپا باید از خود بپرسیم که برای تأمین ذائقه مشتریان‌مان چه کرده‌ایم؟
پاسخ خودتان به این سؤال چیست؟
امروزه بازار و مشتری مرکز فرماندهی سایپاست؛ ما سعی داریم که محصولات خود را براساس ذائقه مشتری و سطح قدرت خریدشان سازماندهی کنیم. یک واقعیت تلخ این است که ما در سطح قدرت خرید پراید تقریبا هیچ گزینه دیگری نداریم. با بررسی‌های انجام‌شده مشخص شد که با قیمتی که امروزه پراید تولید می‌شود هیچ خودروی دیگری نمی‌تواند تولید شود. برای این موضوع کاری که کردیم این است که بر دامنه تولیدات خود در محصولات نزدیک به پراید مثل انواع تیبا (خودروهایی با پلتفرم ایکس٢٠٠) افزوده‌ایم.
ما پذیرفته‌ایم که به‌تدریج سهم پراید را در سبد تولیدات کم کنیم اما شما هم یک قاعده مهم اقتصادی را بپذیرید که بازار باید تعیین کند که چه چیزی بماند یا برود. ما قادر نیستیم به راحتی از این اصل اقتصادی صرف‌نظر کنیم و با تمام قدرت به دنبال گزینه‌هایی برای جایگزینی پراید هستيم که ان‌شاءالله به‌زودی اعلام خواهیم کرد.
اما درمورد تولید سایر محصولات با دست بازتری عمل کرده‌ایم تا بتوانیم برای همه نوع ذائقه‌ای، تولید مناسبی داشته باشیم. به همین منظور در تمامی شرکت‌های گروه سایپا تولیدی مشخص تدوین شده است. سایپا یک شرکت تولیدی قوی در بازار ایران است، علاوه بر محصولاتی که خودمان با همکاری شرکت‌های بین‌المللی طراحی و تولید خواهیم کرد، با بهترین شرکت‌های بین‌المللی هم همکاری خواهیم داشت تا در بازار برای همه مشتریانی که سایپا را می‌خواهند، بهترین پیشنهاد را بدهیم.
برنامه شما در بخش صادراتی چیست؟
تولید براساس صادرات، یکی از برنامه‌های مهم ما در گروه سایپاست. ما در نظر داریم راهی بجوییم به سوی مناطقی که می‌توانیم براساس مزیت‌های خود در آن راه یابیم. مهم این است که ما مزیت‌های خود را بشناسیم و براساس این مزیت‌ها راهکار ارائه دهیم و نکته دیگر اینکه در توسعه محصول در سایپا از اين به بعد یکی از اصلی‌ترین موضوعات، پوشش بازارهای صادراتی سایپاست.
و این یعنی توجه بیشتر به صادرات؟
بله، اتفاقا با تغییراتی که نرخ ارز داشته، تولیدات ما از نظر قیمت مزیت رقابتی خوبی پیدا کرده‌اند. اما در عرصه بین‌المللی همه چیز فقط محدود به قیمت نمی‌شود. درست است که قیمت یکی از آیتم‌های مهم است اما همه‌چیز نیست. بنابراین همه واحدهای شرکت باید در جهت ارائه محصولاتی با قابلیت صادراتی تلاش کنند. منظور من چالاکی و چابکی سازمان است؛ یعنی اگر در جایی محصول ما نیاز به بازنگری در مهندسی، کیفیت یا تولید داشت، این واحدها بتوانند به سرعت خود را با نیاز مشتری تطبیق دهند. سایپا برای ماندن باید به سازمانی چالاک تبدیل شود تا بتواند از فرصت‌ها و موقعیت‌ها به خوبی استفاده كند. بنابراین براساس این نگرش صادرات در سایپا دیگر از واحد بخش صادرات شروع نمی‌شود، صادرات از طراحی، خطوط مهندسی، کیفیت و تولید آغاز خواهد شد.
آقای مهندس می‌گویند یکی از مشکلات صنعت به‌ویژه صنعت خودروسازی، سیاست‌زدگی آن است. آیا شما چنین برداشتی را می‌پذیرید؟
البته این موضوع مطلب مهمی است. سیاست مانند بذری است که در هر جایی که پاشیده شود، آن بخش را دچار التهاب و هیجان می‌کند. البته یک اصل مهم را هم باید مدنظر داشته باشیم و آن اینکه در همه جای دنیا رشد نهادهای صنعتی به جهت حمایت سیاسیون از آن نهادها بود و نه دخالت و حضور مستقیم آنها. صنعت اگر با موضوعات سیاسی آمیخته شود، توان لازم برای رسیدگی و پاسخ‌گویی به نیاز مشتریان را نخواهد داشت. چراکه ممکن است صنعت سیاسی‌شده، توش و توان خود را در مسیرهایی دیگر صرف کند. نمونه یک حمایت سیاسی درحال‌حاضر، در وزارت صنعت، معدن و تجارت به لطف حضور دکتر شریعتمداری دیده می‌شود و من به‌عنوان کسی که ٢٨ سال عمرم را در صنعت گذرانده‌ام، می‌توانم بگویم این حمایت درحال‌حاضر بسیار تخصصی و با برنامه است، به صورتی که نتیجه آن حتما در صنعت ایران تأثيراتي ابدی خواهد گذاشت.
جناب مهندس جهرودی تعدادي از مردم نسبت به عملکرد خودروسازان ابراز نارضایتی مي‌كنند. شما به‌عنوان نیمی از صنعت خودرو چه برنامه‌ای برای افزایش رضایت مردم دارید؟
البته من هم حق را به مردم می‌دهم و اگر مردم به صنعتی انتقاد دارند، برای آن صنعت یک نعمت است چراکه سبب می‌شود ما هر روز برای بهترشدن بجنگیم. ببینید خودروهای جدید سایپا هر روز بیشتر رضایت مردم را به دست می‌آورند که این حاصل توجه مشتریان ماست.
مردم حق دارند، صنعت خودرو بنا بر دلایلی نتوانسته خواسته مشتریان اصلی‌اش را آن‌گونه که شایسته آنان است، فراهم كند. باید بدانیم هر چقدر سطح توقع مردم از صنعت خودرو بالا برود، به‌نفع صنعت است. ما برای افزایش رضایتمندی مردم برنامه‌های ویژه‌ای داریم. از یک سو برنامه ویژه‌ای برای تنوع محصول داریم و از سوی دیگر تمام سعی خودمان را می‌کنیم تا با ارتقاي سطح ارائه خدمات در بخش خدمات پس از فروش؛ سطح رضایت مردم را ارتقا دهیم.
بنا بر آمار موجود امروزه ارتزاق حدود ٣٠ میلیون نفر از جمعیت ایران به صنعت خودرو وابسته است، به نظر شما آیا این عده باید نگران آینده این صنعت باشند؟
خیر، اصلا جای نگرانی وجود ندارد. صنعت خودروی ایران از ظرفیت زیادی برخوردار است، ما باید بتوانیم علاوه بر تأمین نیازهای داخلی در فتح بازارهای بین‌المللی هم موفق شویم. گسترش صنعت خودرو یعنی گسترش اشتغال صنعتی و با توانایی‌هایی که من از این صنعت سراغ دارم، به نظرم افق روشنی در برابر صنعت خودروی ایران قرار دارد. ما با برنامه‌ریزی‌های خود و پتانسیل‌های داخلی حتی قادر خواهیم بود اشتغال در صنعت خودرو را توسعه دهیم.
از وقتی که در اختیار ما گذاشتید، سپاسگزاریم؛ فقط یک پرسش دیگر هم داریم که پس ذهنمان مانده و آن این است که چه زمانی برای بیان برنامه‌ها خدمتتان برسیم؟
من هم از شما تشکر می‌کنم. برنامه من این است که به طور منظم هر شش ماه گزارشی را از عملکرد سایپا به مردم شریف ایران ارائه دهم تا آنان بدانند ما سعی داریم در جبهه اقتصادی و با سخت‌کوشی بسیار هرچه را که امکان ایجاد و توسعه دارد، انجام دهیم.
منبع: شرق